Đã hai năm qua, gia đình bà Lê Thị Liên ở xã Quảng Tân, huyện Quảng Xương (tỉnh Thanh Hóa) mỏi mòn chờ để nhận tiền bồi thường 533m2 đất nông nghiệp của gia đình bị một số hộ dân ở khu phố 2, thị trấn Quảng Xương (huyện Quảng Xương) lấn chiếm. Mặc dù trước đó, ngày 31-12-2016, UBND huyện Quảng Xương ra Quyết định số 3459/QĐ-UBND khẳng định 533m2 đất nông nghiệp của gia đình bà Liên đã bị các hộ dân thuộc khu phố 2 lấn chiếm. UBND huyện yêu cầu UBND thị trấn Quảng Xương phối hợp với UBND xã Quảng Tân lập hồ sơ bồi thường đất cho bà Liên theo đúng quy định của pháp luật. Chờ đợi suốt một thời gian dài mà chưa có kết quả, bà Liên tiếp tục có đơn gửi đến các cơ quan chức năng. Ngày 28-8-2018, UBND tỉnh Thanh Hóa có Công văn 10491/UBND-VX, giao Chủ tịch UBND huyện Quảng Xương chỉ đạo kiểm tra, xác minh nội dung liên quan đến vấn đề này và báo cáo Chủ tịch UBND tỉnh trước ngày 15-9-2018. Ngày 14-9-2018, UBND huyện Quảng Xương có Văn bản số 1294/UBND-TTr với nội dung: "Do UBND thị trấn Quảng Xương và UBND xã Quảng Tân thực hiện chậm nên đến nay mới hoàn thiện và đang công khai hồ sơ xin cấp sổ đỏ của các hộ dân lấn chiếm đất nhà bà Lê Thị Liên và thu tiền sử dụng đất của các hộ này bồi thường cho gia đình bà Liên”. Tuy nhiên, tại văn bản này, UBND huyện không đề cập đến khi nào sẽ giải quyết dứt điểm sự việc nêu trên.

Vụ việc là một ví dụ điển hình cho tình trạng “trên nóng, dưới lạnh” và hệ quả đến hôm nay bà Liên vẫn chưa nhận được tiền đền bù đất và tiếp tục có đơn gửi đến các cơ quan báo chí. “Căn bệnh” này vốn tồn tại từ lâu và xuất hiện ở không ít địa phương. Biểu hiện của vấn đề là tình trạng chậm chuyển biến ở các cấp cơ sở. Khi giải quyết đơn, thư KNTC của người dân, cấp trên quyết liệt, rốt ráo nhưng ở dưới lại có phần trì trệ, chậm chạp...

Để khắc phục tình trạng "trên nóng, dưới lạnh" trong giải quyết đơn, thư của công dân, ông Lã Văn Huy, Chánh Thanh tra huyện Thanh Trì (Hà Nội) cho biết: "Trong năm 2018, UBND huyện Thanh Trì đã đình chỉ điều hành một chủ tịch UBND xã, kỷ luật 3 lãnh đạo UBND xã. Để khắc phục tình trạng này, huyện đã ban hành quy chế quy định rõ trách nhiệm của chủ tịch UBND các xã, thị trấn, trưởng các phòng, ban, đơn vị chuyên môn trong giải quyết KNTC thực hiện kết luận sau thanh tra. Cụ thể, nếu để tồn 3 đơn hoặc 3 vụ việc thực hiện kết luận thanh tra không có lý do chính đáng sẽ bị xem xét trách nhiệm. Bên cạnh đó, lãnh đạo, các cơ quan chức năng của huyện phải làm gương bằng cách nghiêm chỉnh chấp hành, xử lý triệt để, kịp thời các chỉ đạo của cơ quan cấp trên trong vấn đề xử lý đơn, thư của công dân". 

Tìm hiểu thực tế tại tỉnh Hải Dương chúng tôi được biết, đa phần đơn, thư KNTC đều liên quan đến lĩnh vực đất đai, trong đó không ít đơn, thư được gửi trực tiếp tới tỉnh. Ông Vũ Đức Chén, Phó chánh Văn phòng UBND tỉnh Hải Dương cho biết: "Tình trạng “trên nóng, dưới lạnh” trong giải quyết đơn, thư xuất hiện ở không ít địa phương. Thời gian qua, chúng tôi kiên quyết khắc phục, loại bỏ tình trạng này và đã có nhiều giải pháp được đưa ra. Theo tôi, để khắc phục vấn đề này, khi chuyển đơn của công dân và giao nhiệm vụ xuống cấp cơ sở cần quy định cụ thể thời gian giải quyết và báo cáo lại lãnh đạo cấp trên. Quy trách nhiệm cho bộ phận theo dõi giải quyết đơn, thư phải theo dõi tiến độ giải quyết, tổng hợp, tham mưu cho cấp trên để có văn bản nhắc nhở kịp thời. Đồng thời, xử lý trách nhiệm đối với cá nhân, tập thể cố tình không thực hiện nhiệm vụ được giao".

Theo PGS, TS Nguyễn Quốc Sửu, Trưởng khoa Nhà nước-Pháp luật và Lý luận cơ sở, Học viện Hành chính Quốc gia: “Trên nóng, dưới lạnh”, chính là “căn bệnh” hiện nay cần phải chữa trị. “Căn bệnh” này đang gây nhiều tác hại, là rào cản cho sự phát triển của xã hội, thậm chí có thể vô hiệu hóa mọi chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước nếu như không được chú ý quan tâm đúng mức, không có giải pháp ngăn chặn hữu hiệu. Do đó, để trị “căn bệnh" này có hiệu quả, đòi hỏi chúng ta phải làm thế nào để chỉ ra đích danh, đúng địa chỉ, nhất là bộ phận “dưới lạnh”. Trên cơ sở đó, xây dựng các thiết chế tổ chức, các cơ quan chức năng kiểm tra, giám sát nói chung, giám sát quyền lực nói riêng hoạt động có hiệu quả. Đồng thời, phải thực sự dựa vào dân, có cơ chế phù hợp phát huy quyền làm chủ của người dân trong việc kiểm tra, giám sát xây dựng Đảng, chính quyền, khi đó, người dân sẽ cho địa chỉ những người còn “lạnh” trong bộ máy Đảng và Nhà nước. Xử lý nghiêm và kiên quyết những tổ chức và cán bộ, công chức vẫn còn “lạnh”, giữ nghiêm kỷ luật Đảng và pháp luật của Nhà nước.

Tình trạng “trên nóng, dưới lạnh” trong giải quyết đơn, thư KNTC của người dân đã được lãnh đạo Đảng, Nhà nước nhắc nhở, đề cập nhiều lần. Liên quan đến vấn đề này cũng đã có không ít cán bộ bị xử lý, kỷ luật. Tuy nhiên, để khắc phục triệt để tình trạng này điều cần thiết nhất phải từ công tác cán bộ. Đội ngũ cán bộ từ cấp cơ sở đến Trung ương phải luôn bám sát vào nhiệm vụ được giao. Các cơ quan chức năng cần có cơ chế giám sát chặt chẽ để đôn đốc nhắc nhở cấp dưới thực hiện nghiêm nhiệm vụ được giao; mạnh dạn loại bỏ những cán bộ yếu kém về đạo đức và năng lực chuyên môn.

VĂN THI