Phóng viên (PV): Thưa ông, tình hình CLKK trên địa bàn TP Hà Nội thời gian qua như thế nào?

Ông Mai Trọng Thái: Qua theo dõi diễn biến từ năm 2017 đến đầu năm 2019 cho thấy CLKK trên địa bàn vẫn duy trì ở mức “trung bình”. CLKK năm 2018 có cải thiện hơn so với năm 2017. Tuy nhiên, CLKK 3 tháng đầu năm 2019 so với các năm trước có xu hướng giảm. Trong 3 tháng đầu năm 2019, số ngày chỉ số CLKK (AQI) đạt mức “tốt” chủ yếu tập trung vào những ngày có điều kiện khí tượng thuận lợi (nắng ấm, có gió và mưa…) và tuần nghỉ Tết Nguyên đán (khi lượng phương tiện giao thông giảm). Những ngày có điều kiện khí tượng bất lợi, số ngày AQI ở mức “tốt” chiếm tỷ lệ thấp. Cụ thể, trong giai đoạn này, theo số liệu quan trắc tại hai trạm cố định Trung Yên 3 (nền đô thị) và Minh Khai (giao thông), số ngày AQI ở mức “tốt” chỉ chiếm 8,1%.

PV: Như vậy, qua quan trắc không khí, có thể thấy CLKK trên địa bàn thành phố không cao. Nguyên nhân của tình trạng này là gì, thưa ông?

Ông Mai Trọng Thái: Chúng tôi đánh giá nguyên nhân khiến CLKK xấu đi tại một số thời điểm là do khí tượng bất lợi. Như trong 3 tháng đầu năm 2019, TP Hà Nội vẫn chịu tác động mạnh của gió mùa Đông Bắc; gió mùa có thể mang bụi từ các nguồn ở xa tới cùng khí hậu khô, lạnh, áp suất cao làm nồng độ bụi PM trong không khí tăng cao. Hoặc có những hôm trời có thể hửng nắng, ngày có nhiệt độ khá cao nhưng về đêm nhiệt độ giảm mạnh. Theo chúng tôi, thời điểm đó có thể xảy ra hiện tượng nghịch nhiệt (nhiệt độ không khí dưới mặt đất thấp, nhiệt độ không khí bên trên cao hơn) tạo một lớp sương mù bao phủ toàn thành phố ở độ cao khá thấp. Sương mù xuất hiện làm cho sự lưu thông khí quyển trở nên bất lợi, các chất ô nhiễm không thể khuếch tán được lên cao để pha loãng và phát thải mà bị giữ lại tại tầng khí quyển sát mặt đất, làm cho chất ô nhiễm có trong không khí ngày càng tích tụ, khiến CLKK thời gian này xấu đi rõ rệt.

Cùng với đó, ô nhiễm không khí còn đến từ lượng phương tiện tham gia giao thông tăng lên cao dẫn đến hiện tượng ùn tắc, ô nhiễm khói bụi từ các phương tiện. Đặc biệt, vào dịp đầu năm các gia đình đốt vàng mã nhiều; hoạt động đốt rác tại hộ gia đình diễn ra phổ biến ở nhiều điểm. Do thành phần rác đa dạng, đốt theo cách thủ công nên thời gian đốt kéo dài, tạo lượng khói lớn, gây ảnh hưởng tới CLKK. Chính điều kiện khí tượng bất lợi kết hợp với khí thải từ giao thông, xây dựng hoặc nguồn thải từ các khu cụm công nghiệp, làng nghề… làm cho bầu không khí Hà Nội luôn bị tích tụ thêm chất ô nhiễm mà khó có thể phát thải, pha loãng, khiến CLKK bị kém đi.

PV: Để nâng cao CLKK, bảo đảm môi trường sống của người dân, TP Hà Nội đã có những giải pháp như thế nào, thưa ông ?

Ông Mai Trọng Thái: Từ năm 2017, TP Hà Nội đưa vào hoạt động 10 trạm quan trắc không khí tự động, liên tục (hai trạm quan trắc cố định và 8 trạm cảm biến). Hai trạm cố định đặt tại tòa nhà Chi cục Bảo vệ môi trường Hà Nội (đường Trung Yên 3, quận Cầu Giấy) và tại UBND phường Minh Khai (quận Bắc Từ Liêm). Hai trạm này đo 6 thông số chính là bụi PM10, PM2.5, NO2/NO/NOx, CO, SO2, O3 và các thông số khí tượng. 8 trạm quan trắc không khí cảm biến được lắp tại các khu vực Hàng Đậu, Kim Liên, Mỹ Đình… và quan trắc 4 thông số chính là bụi PM10, PM2.5, CO, NO2. Qua các trạm quan trắc, CLKK của thành phố được theo dõi tự động, liên tục, báo cáo UBND TP Hà Nội và công bố kết quả quan trắc hằng ngày trên các phương tiện thông tin, như: Cổng thông tin điện tử của UBND TP Hà Nội, Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội, website moitruongthudo.vn, Báo HàNộimới, Báo Kinh tế đô thị, Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Nội… từ tháng 5-2017 tới nay để người dân và các tổ chức theo dõi.

Bên cạnh việc thường xuyên theo dõi, cập nhật số liệu để cải thiện CLKK, thành phố đã thúc đẩy các giải pháp, như: Hoàn thành kế hoạch trồng hơn một triệu cây xanh; đẩy nhanh tiến độ thi công các công trình giao thông, tăng số lượng các cầu vượt nhằm tránh ùn tắc; thay thế than tổ ong, cấm và hạn chế đốt rơm rạ… Về phía các hoạt động xây dựng, các công trình cũng bắt buộc phải che chắn, giảm các ảnh hưởng tới môi trường không khí xung quanh; xe chuyên chở vật liệu, phế thải xây dựng phải được đóng kín thùng, rửa trước khi vào thành phố và trước khi ra khỏi công trường… Đồng thời, thành phố cũng thúc đẩy công tác đầu tư xây dựng các bãi phế thải xây dựng, áp dụng công nghệ nghiền, tái chế hiện đại hạn chế ô nhiễm bụi.

Thời gian tới, thành phố tiếp tục đầu tư xây dựng hệ thống mạng lưới quan trắc môi trường tự động, liên tục trên địa bàn để chủ động trong công tác kiểm soát, cảnh báo CLKK. Từ đó, kết hợp với công tác điều tra, kiểm kê các nguồn thải, các cơ quan chuyên môn sẽ đánh giá, phân tích, xác định tác nhân gây ô nhiễm, mức độ ô nhiễm, xu hướng diễn biến ô nhiễm. Qua đó, xây dựng kịch bản ứng phó và đưa ra những cơ chế, chính sách kịp thời và chính xác nhằm kiểm soát và cải thiện CLKK của Thủ đô.

PV: Trân trọng cảm ơn ông!

NGUYỄN VŨ (thực hiện)