Nhiều chương trình, chính sách hỗ trợ giảm nghèo được các địa phương ban hành, triển khai hiệu quả; diện mạo nông thôn, miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) có nhiều thay đổi, đời sống của người nghèo được cải thiện đáng kể.

Những cách làm sáng tạo, hiệu quả

Xác định giảm nghèo bền vững là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong chiến lược phát triển kinh tế-xã hội (KT-XH) của địa phương, thời gian qua, các tỉnh, thành phố vùng duyên hải Nam Trung Bộ tập trung mọi nguồn lực, triển khai đồng bộ các giải pháp để giảm nhanh tỷ lệ hộ nghèo theo hướng bền vững.

Mô hình nuôi thỏ New zealand tại xã Hòa Khương, huyện Hòa vang, TP Đà Nẵng giúp nhiều hộ dân thoát nghèo.

Những năm qua, TP Đà Nẵng đã ban hành nhiều chính sách đặc thù về giảm nghèo, tạo cơ chế thuận lợi để các ngành, địa phương triển khai thực hiện. Trong từng giai đoạn, Thành ủy Đà Nẵng đều có kế hoạch phân công các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp, LLVT trên địa bàn huy động nguồn lực trực tiếp trợ giúp các địa phương hỗ trợ hộ nghèo và hộ nghèo có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn. Phó giám đốc Sở Lao động-Thương binh và Xã hội TP Đà Nẵng, ông Thái Đình Hoàng cho biết: "Cùng với triển khai các chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất, tạo việc làm, thành phố còn chú trọng áp dụng các chính sách bảo trợ xã hội, cải thiện đời sống, sinh hoạt cho hộ nghèo, như: Hỗ trợ nhà cho hộ nghèo; cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí cho hộ nghèo; hỗ trợ miễn học phí cho trẻ em học mẫu giáo và học sinh phổ thông con hộ thoát nghèo 2 năm; hỗ trợ hằng tháng cho hộ nghèo mắc bệnh hiểm nghèo... Các chính sách này đã phát huy tác dụng, giúp hộ nghèo tiếp cận được những dịch vụ xã hội cơ bản và từng bước vươn lên thoát nghèo. Đến cuối năm 2018, đề án giảm nghèo giai đoạn 2016-2020 trên địa bàn thành phố cơ bản đạt và vượt kế hoạch đề ra; 99,1% hộ nghèo, hộ nghèo có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn đã thoát nghèo; thành phố cơ bản hoàn thành đề án trước 2 năm".

Tại Quảng Nam, cùng với việc bố trí ngân sách đối ứng để thực hiện chính sách do Trung ương quy định, tỉnh đã có nhiều sáng kiến nhằm huy động tối đa các nguồn lực địa phương, các nguồn lực xã hội hóa vào mục tiêu giảm nghèo. Từ năm 2016 đến nay, ngân sách tỉnh đã bố trí gần 192 tỷ đồng cho việc thực hiện chính sách giáo dục cho người nghèo, chính sách y tế cho người cận nghèo và người DTTS, chính sách hỗ trợ lãi suất vay vốn cho hộ cận nghèo... Ngoài ra, nhiều địa phương trong tỉnh còn triển khai các chính sách đặc thù, như: TP Tam Kỳ có chính sách hỗ trợ riêng đối với từng nhóm hộ nghèo (hộ có người ốm đau, tàn tật, già cả cô đơn không nơi nương tựa), vận động doanh nghiệp, cơ quan, đơn vị tiếp nhận lao động nghèo vào làm việc; huyện Bắc Trà My triển khai chương trình đồng hành với hộ nghèo, phân công cơ quan, đơn vị nhận đỡ đầu hộ nghèo để giúp thoát nghèo bền vững; huyện Nam Trà My thực hiện mô hình "3 cán bộ, đảng viên giúp một hộ nghèo thoát nghèo"...

Hệ thống đường giao thông nông thôn được bê tông hóa tại xã Hoà Châu, huyện Hòa vang, TP Đà Nẵng

Tỉnh Quảng Ngãi cũng đã đạt được những kết quả khả quan trong tạo việc làm bền vững cho đồng bào, nhất là tổ chức thực hiện tiểu dự án việc làm theo nhóm hộ (hiện đã triển khai thực hiện 411 tiểu dự án, hỗ trợ 6.247 hộ gia đình trên địa bàn 15 xã thuộc 3 huyện: Sơn Tây, Sơn Hà, Ba Tơ). Một số địa phương xây dựng được vùng nguyên liệu mía với hàng trăm héc-ta trên đất gò đồi, năng suất đạt 70-90 tấn/ha, tạo việc làm lâu dài cho hàng nghìn hộ dân miền núi. Bên cạnh hỗ trợ người dân phát triển các mô hình tạo việc làm ngắn ngày, bảo đảm nguồn lương thực, thực phẩm, như: Lúa nước, gà thả vườn, rau... dự án còn hỗ trợ người dân trồng các cây trồng mới như nghệ, nấm hương... giúp người dân tăng thu nhập.

Để giảm nghèo bền vững

Nhờ thực hiện đồng bộ các giải pháp, tỷ lệ hộ nghèo của tỉnh Quảng Nam đã giảm đáng kể. Đến cuối năm 2017, toàn tỉnh còn 38.112 hộ nghèo, chiếm tỷ lệ 9,28%, giảm 3,62% so với đầu năm 2016. Mức giảm tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh bình quân hằng năm trong giai đoạn 2016-2018 là 1,81% (trong đó tại các huyện nghèo giảm 4,98%/năm, tại các xã nghèo giảm 7,9%). Kết quả giảm nghèo của tỉnh Quảng Nam đều đạt và vượt so với mục tiêu Nghị quyết số 80/NQ-CP của Chính phủ và Quyết định số 1722/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ đề ra (bình quân cả nước 1-1,5%; các huyện nghèo, xã nghèo giảm 4%/năm), đồng thời tỉnh cũng hạn chế được tỷ lệ hộ tái nghèo, đạt mục tiêu giảm nghèo bền vững theo Nghị quyết số 76/2014/QH14 của Quốc hội khóa XIV. Tuy nhiên, hiện hộ nghèo ở khu vực miền núi tỉnh Quảng Nam còn nhiều (24.405 hộ/38.112 hộ nghèo toàn tỉnh), tỷ lệ còn cao (30,19%), trong đó hộ nghèo là người DTTS chiếm tỷ trọng lớn trong tổng số hộ nghèo toàn tỉnh (49,66%) và tốc độ giảm nghèo hằng năm rất thấp (0,39%/năm).

Theo ông Lê Trí Thanh, Phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam, để hoàn thành các mục tiêu của đề án giảm nghèo đến năm 2020, thời gian tới, tỉnh sẽ tập trung rà soát, hoàn thiện hệ thống văn bản chính sách giảm nghèo theo hướng thống nhất, khắc phục tình trạng phân tán, chồng chéo; thực hiện tốt công tác đào tạo, tập huấn, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ cơ sở, đặc biệt là cán bộ thôn tại địa bàn huyện nghèo, xã nghèo; nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ làm công tác giảm nghèo cấp xã; coi trọng việc đầu tư vốn, hỗ trợ người nghèo tham gia học nghề phù hợp theo hướng dạy nghề gắn với tạo việc làm tại chỗ, dạy nghề theo phương thức "cầm tay chỉ việc", dạy nghề kết hợp với hỗ trợ phương tiện làm ăn…

Đối với tỉnh Quảng Ngãi, thời gian tới địa phương xác định, khu vực miền núi tiếp tục đẩy mạnh việc chuyển giao ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, triển khai dự án Ứng dụng tiến bộ kỹ thuật xây dựng mô hình canh tác lúa nước và trồng mía trên đất gò, đồi theo hướng bền vững tại các huyện: Ba Tơ, Minh Long, Sơn Hà và Sơn Tây...

Mô hình trồng nấm của gia đình anh Nguyễn Văn Nhi, xã Hòa Nhơn (huyện Hòa Vang, TP Đà Nẵng) giúp nhiều gia đình thoát nghèo.

Để giảm nghèo bền vững, đồng thời tiếp tục thực hiện hiệu quả các chính sách giảm nghèo, các địa phương trong vùng duyên hải Nam Trung Bộ đề nghị Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ xem xét sửa đổi, bổ sung Nghị định số 161/2016/NĐ-CP ngày 2-12-2016 theo hướng phù hợp với năng lực cán bộ, điều kiện KT-XH, khả năng huy động đóng góp của nhân dân trên địa bàn các xã nghèo và huyện nghèo thuộc đối tượng đầu tư của chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững; bổ sung đối tượng hộ nghèo thiếu hụt dịch vụ xã hội cơ bản về nhà ở theo chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2016-2020 vào diện đối tượng được hỗ trợ vay vốn xây dựng nhà ở theo Quyết định số 33/2015/QĐ-TTg, đồng thời nâng mức vay hỗ trợ xây dựng nhà ở cho hộ nghèo thiếu hụt dịch vụ xã hội cơ bản về nhà ở tương ứng với số nhân khẩu trong hộ gia đình để bảo đảm không còn thiếu hụt các chỉ số của dịch vụ này (chất lượng nhà ở và dịện tích nhà ở).

Có thể nói, so với các vùng trong cả nước, hiện tỷ lệ hộ nghèo của vùng duyên hải Nam Trung Bộ còn tương đối cao (cuối năm 2017 là 8,17%), do đó thời gian tới mục tiêu tăng thu nhập cần được các địa phương đặt lên hàng đầu. Để thực hiện được điều này, bên cạnh đẩy mạnh giải quyết việc làm cho người lao động gắn với đào tạo nguồn nhân lực, cần ưu tiên thúc đẩy sản xuất các mặt hàng nông sản có lợi thế so sánh. Đây là một trong những giải pháp tích cực có tác động rất lớn đối với công tác giảm nghèo ở khu vực nông thôn và vùng đồng bào DTTS-địa bàn tỷ lệ hộ nghèo còn tương đối cao.

Bài và ảnh: NGUYỄN VĂN CHUNG