Ý chí ấy thể hiện rõ nét trong bản Tuyên ngôn Độc lập bất hủ do Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc tại Quảng trường Ba Đình ngày 2-9-1945 và những lời kêu gọi chiến sĩ, đồng bào trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược. Khi những cơ hội hòa bình bị kẻ thù vứt bỏ, không còn con đường nào khác, dân tộc Việt Nam Thà hy sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ và hễ còn một tên xâm lược trên đất nước ta thì ta còn phải tiếp tục chiến đấu quét sạch nó đi. Ý chí ấy được tiếp nhận từ truyền thống yêu nước nồng nàn của dân tộc ta và trở thành sức mạnh vật chất vô cùng to lớn trong các cuộc chiến tranh giải phóng và bảo vệ Tổ quốc từ xưa đến nay. Chúng ta tự hào rằng, ý chí ấy đã ngấm vào máu thịt của toàn dân và được hiện thực hóa bằng những kế sách, mưu lược sáng suốt nên thắng lợi luôn ắt về ta.

Bài học Dĩ bất biến, ứng vạn biến mà sự vận dụng linh hoạt đến mức tài tình của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong nhiều tình huống éo le, ngặt nghèo của dân tộc vẫn còn nguyên giá trị với công cuộc giữ nước hôm nay. Cái dĩ bất biến như Người từng nói: Các vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước. Cái ứng vạn biến là tùy hoàn cảnh, tình huống, đối tượng để có kế sách phù hợp nhằm tiết kiệm xương máu chiến sĩ, đồng bào, tiền của nhân dân mà thắng lợi cuối cùng vẫn giành được. Cương, nhu tùy lúc, tùy thời. Tấn công hay phòng thủ cũng từ cách nhìn cho rộng, suy cho kỹ. Thắng lợi của hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ là minh chứng hùng hồn cho đường lối chiến tranh nhân dân đúng đắn do Đảng và Bác Hồ lãnh đạo.

Trong sự nghiệp giữ nước hôm nay, dẫu hoàn cảnh có muôn vàn điều khác trước nhưng nhiều bài học lịch sử vẫn còn nguyên giá trị. Trước hết, phải quy tụ được lòng dân trên tinh thần yêu nước nồng nàn. Khi nhân dân ta đồng lòng chung sức giữ nước thì không kẻ thù nào có thể xâm lấn dù là một tấc đất. Sách lược giữ nước của chúng ta đương nhiên phải dựa trên sức mạnh toàn dân và biết nuôi dưỡng hòa bình. Nuôi dưỡng hòa bình tương đồng với chính nghĩa. Chỉ có chính nghĩa mới tập hợp được nhân dân, mới được bè bạn năm châu ủng hộ. Việt Nam không bao giờ kích hoạt hận thù, châm ngòi nổ chiến tranh. Nhưng, khi buộc phải chiến đấu để bảo vệ chủ quyền lãnh thổ thì chắc chắn dân tộc ta không bao giờ nhu nhược trước kẻ xâm lăng.

Phòng họa xâm lăng từ xa là bài học không thể xem nhẹ. Vững chãi của giang sơn phải bắt đầu từ cõi bờ phên giậu. Không thể không đầu tư đúng mức về vật chất và tinh thần cho biển, đảo, biên cương. Cả nước luôn luôn hết lòng với biên cương, hải đảo, nhất là với những vị trí xung yếu, nhạy cảm, tiền tiêu. Không thể không hiện đại hóa nhanh chóng quân đội. Lực lượng vũ trang cần được trang bị vũ khí kỹ thuật hiện đại để đủ sức mạnh bảo vệ Tổ quốc trong mọi tình huống. 

Giữ nước không chỉ nhờ vào sức mạnh quân sự mà là sự tổng hòa nhiều mặt từ kinh tế, văn hóa, an ninh đến ngoại giao, pháp lý... Kinh tế phát triển, văn hóa lành mạnh, an ninh vững chắc, ngoại giao hài hòa, pháp lý minh định... đều góp phần quan trọng vào công cuộc giữ nước gian lao. 

 NGUYỄN HỮU QUÝ