Tết cổ truyền dân tộc Hà Nhì hay còn gọi là Tết “Khù Sự Chà” thường diễn ra 3 ngày, bắt đầu vào ngày Thìn của tháng 12 dương lịch. Đây là dịp để dân bản sum vầy, đoàn tụ gia đình và vui chơi sau một năm mùa màng vất vả.
Cũng như nhiều gia đình ở bản Tả Kố Khừ, xã Sín Thầu, ông Xu Tư Hừ, 72 tuổi kể, cứ vào dịp này lại đông vui, bởi con cái làm ăn xa về tụ họp và có nhiều người thân đến thăm. Ông Hừ cho hay: “Cuộc sống dù còn vất vả nhưng đến ngày Tết gia đình cũng phải dành dụm, nuôi sẵn một con lợn, gà đồi chục con, trồng thêm rau, làm thật nhiều bánh trôi, bánh giầy để đón Tết đầm ấm, vui vẻ”.
    |
 |
| Người dân Hà Nhì vui Tết cổ truyền. Ảnh chụp trước 4-2021 |
Đối với người Hà Nhì, thịt lợn là món ăn không thể thiếu trong ngày Tết. Người Hà Nhì còn có tục bói gan lợn. Con lợn mổ ăn Tết, nhìn vào lá gan lợn lành lặn, màu sắc tươi tắn, mật lợn căng đầy thì năm đó chăn nuôi phát triển, mùa màng bội thu. Lợn mổ xong, cắt mỗi thứ một ít để cúng tổ tiên. Phần còn lại chế biến thành nhiều món, nhưng không thể thiếu món nộm thịt với vỏ của một loại cây rừng gọi là “Chù Sa a pó”, đây là món đặc trưng ngày Tết của người Hà Nhì. Việc thờ cúng ngày Tết của dân tộc Hà Nhì cũng rất gọn nhẹ mà có ý nghĩa sâu sắc. Không hương hoa, vàng mã, bày biện, mâm cúng tổ tiên là các sản vật do chính bàn tay con cháu làm ra, như: Bánh giầy, bánh trôi, rượu, gừng, muối ớt, cơm, thịt. Vào ngày thứ 3, kết thúc Tết “Khù Sự Chà”, các gia đình làm một mâm lễ cúng trời đất để cảm ơn đã ban sức khỏe, phù hộ cho dân bản bình an và cầu mong năm mới mùa màng bội thu, gia súc đầy đàn, bản làng yên vui.
Với tinh thần “đoàn kết đồng bào dân tộc để cùng nhau xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”, từ năm 2020, tỉnh Điện Biên chủ trương tổ chức thường niên Lễ hội Tết cổ truyền dân tộc Hà Nhì tập trung tại khu vực bản Tá Miếu (xã Sín Thầu). Sau nghi thức Tết cổ truyền, dân bản hòa mình trong tiếng hát, điệu múa dân tộc Hà Nhì. Sôi động nhất là các trò chơi dân gian như: Đánh cù, đá cầu lông gà... được các chàng trai, cô gái đua tài. Ngày Tết còn tái hiện lại không gian ngôi nhà truyền thống, trưng bày các trang phục, nông cụ; giới thiệu ẩm thực của dân tộc Hà Nhì. Tết cổ truyền dân tộc Hà Nhì là hoạt động có ý nghĩa chính trị, văn hóa, xã hội; vừa bảo đảm nhu cầu của nhân dân vừa gắn với công tác bảo tồn, quảng bá những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Hà Nhì.
Ông Nguyễn Anh Dũng, một du khách đến từ TP Huế (Thừa Thiên Huế) chia sẻ: “Điều làm tôi bất ngờ nhất đó là ở cực Tây Tổ quốc có một lễ hội mà ở đó không thấy cảnh chèo kéo, xô đẩy, ở đây chỉ thấy màu sắc truyền thống văn hóa độc đáo, nguyên sơ, nhưng cũng rất phong phú, đa dạng”.
Bài và ảnh: PHẠM KIÊN