QĐND - Nếp xôi, rượu cần, múa xòe, thổ cẩm, ấy là những “đặc sản” nổi tiếng mà bạn có dịp thưởng thức khi đến thăm Mai Châu, Hòa Bình. Con gái Thái xinh đẹp, duyên dáng trong bộ váy áo dân tộc: Khăn chít ngang đầu, áo ba gang màu thiên thanh, váy đen chùm kín gót. Mỗi cô quấn quanh ngực một tấm thổ cẩm làm “cạp váy” ép chặt bộ ngực tạo nên vẻ dịu dàng, kín đáo. Không một nét phô diễn khơi gợi nhưng để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng bao du khách gần xa như bài thơ “Tây Tiến” từng ca ngợi “Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa/ Kìa em xiêm áo tự bao giờ”.

Theo lời các cụ cao niên trong bản, từ lâu đời người Thái Mai Châu đã biết trồng bông, dệt vải, trồng dâu, nuôi tằm để tự cấp lấy vải mặc. Người Thái nói rằng “gà đẹp nhờ bộ lông, người đẹp nhờ quần áo”. Với sự cần cù và trí tưởng tượng phong phú, người phụ nữ Thái đã trở thành người nghệ sĩ tự tạo nên những tác phẩm nghệ thuật thể hiện nét đẹp văn hóa, tín ngưỡng, lối sống của dân tộc Thái, hoa văn được thêu dệt trên trang phục là các hình thiên về thiên nhiên như hoa lá, động vật, các hình khối với nhiều màu sắc được kết hợp tinh tế thể hiện mối quan hệ bền chặt của con người với thiên nhiên.

Cô gái Thái duyên dáng trong bộ váy áo dân tộc. Nguồn: Internet

Trang phục của người phụ nữ Thái có những nét riêng nổi bật không thể pha lẫn với các dân tộc khác. Bộ trang phục ngày thường, áo (xứa cóm) chỉ cần 60cm vải là may đủ áo, áo ngắn có cổ tròn, viền nhỏ, xẻ thêm hai bên vai để chui đầu khi mặc. Tay áo may chặt bó lấy cánh tay tròn. Thân áo dài khoảng 25 - 30cm, màu áo phổ biến là màu xanh và trắng. Thân váy dài chùm gót, màu đen chàm. Ẩn hiện bên trong gấu váy là thanh vải đỏ nhỏ 2cm. Cạp váy có hai phần nửa trên (lang tềnh) dệt 2 màu đen, trắng, hoa văn đơn giản. Nửa dưới (lang tớ) gắn với thân váy dệt bằng tơ tằm xen vải nhiều màu sắc thể hiện các loại hoa văn rồng, phượng, hoa sen, hoa hồng… Nhiều chị em thích mặc thêm áo cóm vừa có tác dụng giữ ấm lại giữ sạch váy áo đẹp bên trong.

Phụ nữ Thái Mai Châu rất thích dùng đồ trang sức như: Xà tích, vòng bạc đeo cổ, đeo tay, nhẫn bạc, khuyên tai bạc, hoặc vàng. Tóc thường được búi cố định sau gáy, cài châm bạc hoặc xương thú. Khi còn trẻ, chưa chồng tóc thả buộc sau lưng, buộc chỉ màu thay cặp tóc; khăn đội đầu màu trắng gấp nếp, để nhọn trước trán.

Vào các ngày lễ xên bản, xên mường, người phụ nữ Thái Mai Châu tươi tắn, xúng xính trong bộ trang phục đẹp nhất để dành cho những ngày trọng đại: Khăn trắng, áo cóm trắng, váy đen mịn màng đính cạp rồng, cạp phượng, thắt dải lưng nhiều màu sắc, cổ tay đeo hai, ba đôi vòng bạc, tai đeo khuyên nhỏ mặt ngọc óng ánh, chùm dây xà tích bạc uốn lượn bên hông. Những nàng dâu trong nhà đ­ược ưu tiên mặc bộ trang phục lộng lẫy hơn cả. Áo cóm màu t­ươi (không mặc áo trắng), chiếc váy, ngoài phần cạp đẹp nhất còn có mảnh dệt hoa rộng chừng 20cm may liền với gấu, ngoài mặc thêm áo tin dài (màu xanh, đỏ hoặc vàng). Gấu áo nổi lên rực rỡ mảnh thêu cầu kỳ và những thanh vải màu đ­ược chắp lại làm nền. Cổ áo thêu dây leo, tay áo ngắn, hơi rộng lộ ra cánh tay tròn mềm mại. Đội khăn đen chàm, cổ đeo nhiều vòng bạc.

Đinh Thị Mai Lan