QĐND - Với việc đáp ứng 3 tiêu chí nổi bật toàn cầu, trong đó có 2 tiêu chí về văn hóa và thiên nhiên, Tràng An trở thành Di sản thế giới hỗn hợp đầu tiên ở Việt Nam và Đông Nam Á. Tự hào hơn, di sản thế giới ấy đang bao trọn quanh vùng bảo vệ đặc biệt của Cố đô Hoa Lư-Ninh Bình với nhiều dấu ấn hào hùng trong lịch sử Việt Nam.

Chung tay của cộng đồng

Trong những ngày này, mảnh đất Cố đô Hoa Lư-Ninh Bình rộn ràng hơn cả. Từ trục đường cao tốc Hà Nội-Ninh Bình tấp nập những đoàn xe hướng về Tràng An, để hòa vào niềm vui chung trong nhiều hoạt động nhân sự kiện Lễ đón Bằng UNESCO công nhận Quần thể danh thắng Tràng An là Di sản thiên nhiên và văn hóa thế giới.

Vui hơn, có lẽ là những người phụ nữ lái đò bên bến Tràng An. Những con đò nhỏ lướt sóng êm ả trên dòng Tràng An, những cô lái đò với nụ cười rạng rỡ, khéo léo khua mái chèo đưa các du khách đang khám phá, thưởng ngoạn vẻ đẹp kỳ bí của hang động trên mặt nước, từ lâu đã là những hình ảnh đặc trưng, sinh động nơi đây.

Cùng với 3 du khách bước lên chiếc đò nhỏ, chị Dương Thị Vân (xã Trường Yên, huyện Hoa Lư), chủ đò hóm hỉnh: "Nào, chúng ta cùng viễn du với Tràng An nhé!". Chưa hết, chị lái đò còn đưa chúng tôi đi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác. Ấy là chuyện chị hát, rồi lại ngâm thơ: “Lững lờ mây nước Tràng An/Thuyền con soi bóng dặm ngàn núi sông/Mái chèo khua nhịp nỗi lòng/Mây trời xa cũng chung dòng thế gian...”. Hỏi chị cũng biết làm thơ? Chị  cười vui: "Tôi nông dân thì đâu biết thơ phú gì. Từ ngày làm nghề chở đò ở Tràng An, cô con gái thỉnh thoảng chép cho mấy câu thơ, bảo mẹ học thuộc để đi làm du lịch, đọc lên cho khách vui!". Theo chuyến đò khám phá Tràng An, chúng tôi được chị Vân hướng dẫn khá tỉ mỉ: Vì sao lại gọi là Hang Tối, Hang Sáng, vì đó là cách gọi của các cụ ta xưa kia theo thuyết âm dương, có tối thì phải có sáng… Người phụ nữ lái đò vui tính cứ thế dẫn dắt du khách vào câu chuyện của Tràng An, ở đó là nhũ đá với những giọt ngọc trời (giọt nước), hay hình ảnh của đức Phật Bà Quan Âm, đàn chim phượng như bay ra từ câu chuyện cổ tích là những chấm phá tô thêm cho bức tranh thủy mặc của hang động, được kiến tạo bởi sự kỳ vĩ của thiên nhiên, mà người dân nơi đây thỏa sức tưởng tượng, sáng tạo, thậm chí gửi vào đó ước mơ, khát vọng... Đi qua những hang động độc đáo với cơ man tượng, thạch nhũ, chị lái đò còn bày tỏ tiếc nuối về những mảnh thạch nhũ bị vỡ, bị mất do một thời gian dài chưa được khoanh vùng bảo vệ, không ít người dân vì muốn kiếm lời đã vô tình đập phá. Nay, Tràng An đã là di sản của thế giới, hơn ai hết, người dân chính là “tai mắt” của chính quyền trong việc bảo vệ sự toàn vẹn của di sản.

Người dân đang sinh sống trong vùng di sản nhiều năm qua đã góp công, góp sức để bảo vệ và làm đẹp cho Tràng An hôm nay, khi họ tự nguyện trả lại đất trồng lúa, trồng màu cho ban quản lý danh thắng. Đáp lại, họ được tập huấn, được hướng dẫn để trở thành những người làm du lịch trên chính mảnh đất quê mình.

Liên kết phát huy vùng di sản văn hóa

Trong bài phát biểu tại Lễ trao bằng UNESCO công nhận di sản Tràng An, bà Ca-thơ-rin Mu-lơ Ma-rin, Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam chia sẻ, bà đã có nhiều  dịp được đến thưởng ngoạn danh thắng Tràng An. Và từ trước khi danh thắng này được ghi danh vào danh sách Di sản thế giới, Tràng An đã là một điểm du lịch nổi tiếng. Với danh hiệu mới này, chắc chắn nơi đây sẽ có lượng khách du lịch tăng đáng kể. Phát triển du lịch luôn được chính quyền địa phương, khu vực tư nhân và cộng đồng địa phương coi trọng. Do vậy, các đối tác này cần cùng nhau thảo luận đề ra kế hoạch quản lý di tích rõ ràng, trong đó cần quy định về số lượng du khách theo từng thời điểm trong năm, qua đó khai thác bền vững cả về mặt sinh thái, thiên nhiên, môi trường và xã hội. Bảo đảm trong tương lai, du khách cũng như người dân địa phương có cơ hội được tận hưởng vùng đất bình yên và đầy cảm hứng cả về mặt văn hóa, thiên nhiên.

 Quần thể danh thắng Tràng An luôn có sức hấp dẫn đối với đông đảo du khách. Ảnh: THIẾT KẾ

Ông Trần Hữu Bình, Phó chủ tịch UBND tỉnh Ninh Bình cho biết, với bất cứ khu di sản nào được thế giới công nhận, UNESCO đều đưa ra các khuyến cáo không khuyến khích quá đông du khách tới di sản. Tràng An lẽ dĩ nhiên cũng sẽ tuân thủ theo khuyến cáo của UNESCO trong việc đưa ra các chương trình hành động, chiến lược quảng bá, đón khách du lịch có chọn lọc và chất lượng. Năm 2014 vừa qua, lượng khách đến du lịch Ninh Bình không tăng nhiều so với năm trước (gần 5 triệu lượt khách), nhưng du lịch lại níu chân du khách lưu trú trong nhiều ngày, thu nhập từ du lịch tăng cao. Có được thành tựu này, do trong nhiều năm qua, đặc biệt khi những giá trị di sản của Tràng An từ trong quá trình lập hồ sơ, cho tới lúc được UNESCO vinh danh, đã giúp cho quần thể danh thắng này được quảng bá nhiều hơn trên thế giới, thông qua nhiều kênh khác nhau. Và không chỉ có Tràng An, mà cả Khu di tích lịch sử Cố đô Hoa Lư và nhiều danh thắng khác như: Tam Cốc-Bích động, Rừng quốc gia Cúc Phương, khu du lịch tâm linh Bái Đính, nhà thờ đá Phát Diệm… tạo sự liên kết trong một vùng văn hóa, lịch sử, thiên nhiên, tôn giáo. Tràng An được thế giới công nhận, không những thúc đẩy du lịch Ninh Bình phát triển, mà còn là cơ hội để giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho người dân tại các khu du lịch, đặc biệt là vùng di sản. Hiện tại, du lịch mang lại hàng nghìn việc làm, thu nhập cho người dân địa phương; chỉ tính riêng ở Khu du lịch Tràng An-Tam Cốc đã hơn có 2.500 người làm dịch vụ chèo đò, hàng trăm thợ chụp ảnh…

Phụ trách tour du khách quốc tế của Công ty Du lịch Hongai (Hongai Tours), trong buổi dẫn đoàn tham quan tại Tràng An-Bái Đính, chị Phan Thu Hiền cho hay: Quần thể danh thắng Tràng An được vinh danh đã tạo hiệu ứng tốt để các công ty lữ hành quảng bá xúc tiến cho những điểm du lịch của Ninh Bình nói chung và Quần thể danh thắng Tràng An nói riêng, thu hút nhiều du khách đặt tour tham quan, đặc biệt là khách nước ngoài.

Ông Trần Hữu Bình nhấn mạnh, theo Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030, Ninh Bình cùng với Hà Nội và Quảng Ninh được xác định là các trung tâm du lịch của khu vực Đồng bằng sông Hồng và Duyên hải Đông Bắc. Nhưng khác với chiến lược của các tỉnh, thành phố khác, Ninh Bình lên kế hoạch xúc tiến du lịch với hơn 30 hãng lữ hành lớn của Việt Nam và quốc tế để thu hút du khách đặt tour trọng điểm với các danh thắng, di tích trong mối liên kết phát triển du lịch của Ninh Bình. Chính quyền và nhân dân tỉnh Ninh Bình cam kết nỗ lực làm hết sức mình để Tràng An luôn có sức hấp dẫn, mãi mãi là Di sản văn hóa và thiên nhiên của nhân loại được bảo tồn và phát huy bền vững.

VƯƠNG HÀ-THẢO ANH