QĐND - Đình làng Việt Nam là di sản văn hóa rất có giá trị. Một nhóm người có lòng đam mê mảng văn hóa này đã tự nguyện bỏ công sức và khoản kinh phí không nhỏ để nghiên cứu và họ có ngôi nhà chung là trang facebook (fb) “Đình làng Việt”.

Nhóm Đình làng Việt là những người ở các ngành nghề khác nhau, từ nhà nghiên cứu mỹ thuật, họa sĩ, nhà báo, sinh viên đến những người lao động tự do, người nghỉ hưu… Mặc dù mới quen biết nhau, nhưng họ cư xử với nhau thân thiết như người trong một gia đình. Những tâm sự chia sẻ không ngoài chủ đề văn hóa đình làng-vấn đề mà hình như lâu nay ít được quan tâm. Fb "Đình làng Việt" là phương tiện thông báo cho nhau những buổi họp mặt, xem triển lãm hay điền dã, đồng thời còn là nơi mọi người trao đổi với nhau về những kết quả nghiên cứu. Thông qua đó đóng góp ý kiến tới nhà quản lý nhằm đưa ra các chính sách về bảo tồn, tôn tạo các di tích lịch sử văn hóa có giá trị truyền thống.

Một buổi điền dã của nhóm Đình làng Việt.

Nhìn vào hai chuyến điền dã đình làng mà nhóm đã thực hiện cuối năm 2014, từ đình Tây Đằng (Hà Nội) tới đình Ngọc Canh, Thổ Tang (Vĩnh Phúc) mọi người cảm nhận đình làng Việt có sức cuốn hút kỳ lạ, khiến hết thảy trẻ, già, trai, gái đều say mê. Các nhà nghiên cứu tranh thủ từng phút từng giây miệt mài, tận tụy với công việc, cố thu thập thật nhiều tư liệu. Họ là những người đã tạo nên một “kho” dữ liệu đầy ắp hình ảnh khiến người xem ngạc nhiên trước những công trình sáng tạo kỳ vĩ của cha ông. Có thể dự cảm rằng, các thế hệ sau này sẽ vô cùng tiếc nuối những giá trị văn hóa của đình làng đã bị thời gian làm biến dạng, biến mất từ lúc nào chẳng rõ.

Điểm nổi bật của đình làng là các khối mảng chạm khắc. Tổ tiên ta xưa kia thông qua tay nghề lão luyện của các nghệ nhân dân gian đã thổi hồn vào các mảng chạm khắc tinh xảo với những hoa văn họa tiết khiến người ta mới nhìn vào đã phải thốt lên những tiếng trầm trồ. Nói như nhà nghiên cứu Nguyễn Đức Bình, những mảng chạm khắc ấy thể hiện khát vọng của người nông dân thời kỳ văn minh lúa nước, nó trong sáng hồn nhiên như ước mơ con người được bay lên uốn lượn cùng rồng, dịu dàng vần xoay uyển chuyển cùng vũ điệu của con phượng múa. Song, để kiến giải được những điều sâu kín ẩn chứa trong những mảng chạm khắc ấy không thể phán đoán một cách hồ đồ. Có thể phải mất nhiều thời gian lắm, các nhà nghiên cứu mới đưa ra được đáp án dựa vào những căn cứ mang tính khoa học, dựa vào niên đại của những tác phẩm ấy…

Với một khoản kinh phí do các thành viên tự nguyện đóng góp, nhóm Đình làng Việt đã thực hiện được hai chuyến điền dã thành công, để lại ấn tượng sâu đậm. Với lòng nhiệt tình và sự chăm sóc chu đáo từ việc đi lại, bữa ăn đến chỗ nghỉ ngơi, vợ chồng nhà nghiên cứu Nguyễn Đức Bình đã mang đến cho các thành viên của nhóm nhiều điều thú vị. Đến đâu đoàn cũng được đón tiếp nồng hậu, hướng dẫn, giới thiệu di tích một cách tỉ mỉ, chu đáo, được thưởng thức những món ăn đặc biệt của từng vùng miền, ví dụ như bánh hòn, cháo se là những đặc sản của thị trấn Hương Canh (Bình Xuyên-Vĩnh Phúc) .

Về các thành viên, thật đáng khâm phục những tấm lòng đam mê. Họ còn rất trẻ, chỉ trên dưới 30 tuổi. Nhà nghiên cứu Nguyễn Hoài Nam (Hà Nội) là người lao động tự do, chưa từng qua trường lớp, đã bỏ ra nhiều công sức, tiền của mua sắm phương tiện và lọ mọ đi khắp nơi để chụp ảnh, rồi về tự nghiên cứu trên sách vở. Anh Nguyễn Văn Khởi, một người thợ máy khâu ở Thái Bình, với hành trang là bộ đồ nghề trên vai lặn lội đêm hôm từ quê lúa lên Hà Nội để kịp giờ của hành trình chuyến điền dã…

Trong tương lai, những chuyến điền dã đường dài sẽ được thực hiện với đông đảo người tham gia. Hy vọng, nhóm Đình làng Việt có thêm nhiều hoạt động bổ ích, góp phần nâng cao hiểu biết cho cộng đồng về những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.

Bài và ảnh: VŨ QUỐC TÚY