Nhà tôi ở khu tái định cư của thành phố, nên các công trình sinh hoạt công cộng được thiết kế khá phù hợp, nhất là công trình nhà văn hóa (NVH) của tổ dân phố. Nhân dân tổ dân phố rất phấn khởi vì có nơi sinh hoạt tập trung.
Nhưng niềm vui chẳng được bao lâu, thay vào đó là sự phiền toái khi tại NVH diễn ra bao cảnh bon chen xô bồ, ồn ào náo nhiệt. Xung quanh cổng hàng quán mọc lên la liệt. Trong sân người ta kẻ vạch, phân ô làm chỗ kinh doanh. Góc này thì bán hàng nước, góc kia bày quán ăn. Chẳng mấy chốc khoảng sân rộng trở thành một góc chợ. Trong NVH ở tầng dưới là phòng khánh tiết còn tầng trên được tận dụng làm khu tập thể hình. Ngay dưới dòng chữ NVH tổ dân phố là biển quảng cáo của câu lạc bộ thể hình giá rẻ. Ngày hội cựu chiến binh của tổ họp, bên dưới mọi người đang thảo luận thì bên trên lại vang lên tiếng nhạc sôi động của câu lạc bộ thể hình. Thậm chí, người ta tổ chức hát karaoke kết hợp với xem bóng đá màn hình lớn ngay trước cửa NVH khiến không gian xung quanh sôi động ầm ĩ. Rồi dịch vụ kinh doanh bia hơi phát triển, lời ra tiếng vào dẫn đến mâu thuẫn xô xát ngay trong khuôn viên NVH. Một người cao tuổi trong khu ngao ngán nói: "Chẳng biết văn minh, văn hóa kiểu gì chứ kiểu này chỉ thêm phiền phức cho khu dân cư".
NVH là công trình nằm trong hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở. Đây là nơi diễn ra các sự kiện, nơi sinh hoạt tập trung, giao lưu, hưởng thụ, sáng tạo các giá trị văn hóa của nhân dân. Xuất phát từ vai trò quan trọng trong đời sống cộng đồng dân cư nên NVH được xây dựng hầu khắp ở các địa phương. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là làm thế nào để khai thác sử dụng NVH hiệu quả, thu hút được mọi tầng lớp nhân dân đến tham gia? Thực tế cho thấy không ít NVH thưa vắng người đến sinh hoạt. Có NVH chỉ là nơi trưng bày bằng khen, giấy khen, cờ lưu niệm, tranh ảnh. Khi xây dựng NVH nhưng không gắn kết với không gian xung quanh, không tạo ra và phát huy tiện ích trong quá trình sử dụng, từ đó dẫn đến việc nhà xây lên rồi lại đóng cửa để đấy. Nhiều nơi chính quyền địa phương tổ chức sử dụng NVH không đúng mục đích, vô hình trung trở thành nơi thiếu văn hóa gây bức xúc trong cộng đồng dân cư.
Để NVH trở thành thiết chế văn hóa thật sự hữu ích đối với cộng đồng dân cư đòi hỏi chính quyền địa phương cần có biện pháp quản lý chặt chẽ; tổ chức khai thác sử dụng đúng mục đích, công năng. Phát huy vai trò, chức năng của NVH không chỉ dừng lại ở việc tổ chức giao lưu văn nghệ quần chúng, mà còn là nơi sinh hoạt chính trị, văn hóa của cộng đồng dân cư trên địa bàn; góp phần tăng cường việc thụ hưởng các giá trị văn hóa của nhân dân địa phương, xây dựng đời sống văn hóa lành mạnh.
VŨ DUY