"Nơi lấy đi một phần trái tim tôi"

Có nhiều lời nhận xét của du khách dành cho bảo tàng nghệ thuật ngoài trời của Flamingo. Câu nói đầy cảm xúc của nhà điêu khắc nổi tiếng người Pháp Lolo Zazar dường như nói hộ tiếng lòng của rất nhiều người. Nhà điêu khắc người Pháp đã sống ở Việt Nam 18 năm. Nơi ông gắn bó là phường Long Biên (Hà Nội). Ông đi nhiều nơi nhưng khi đến Flamingo theo lời mời của nhà điêu khắc Đào Châu Hải, chiêm ngưỡng các tác phẩm điêu khắc, sắp đặt và hội họa nơi đây, ông thích thú thốt lên: “Không chỉ đẹp mà nơi đây đã lấy đi một phần trái tim tôi”.  

Họa sĩ Lương Xuân Đoàn, Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam là người theo sát các tác phẩm được trưng bày tại Flamingo từ khá sớm. Ông nói: “Trong bối cảnh nước ta đang có nhiều biến đổi lớn, các ngành nghệ thuật không thể đứng ngoài và đều cần có những câu chuyện khác nhau để kể. Chính sự hòa điệu ở AIF tạo thành công, dấu ấn mới cho nền mỹ thuật đương đại Việt Nam khi kể những câu chuyện của riêng mình. Sự góp công của các nghệ sĩ cả trong và ngoài nước cho chúng ta chứng kiến các tác phẩm điêu khắc, sắp đặt, hội họa có giá trị. Năm tháng qua đi, bảo tàng được bổ sung những tác phẩm mới, không vội vàng nhưng bảo tàng đã mở ra trang mới, kể câu chuyện mới cho nghệ thuật đương đại Việt Nam”.

Khách tham quan bên các tác phẩm tại Bảo tàng Nghệ thuật đương đại Flamingo. 

Nhà nghiên cứu, phê bình nghệ thuật Nguyễn Quân nhìn nhận: “Điều quyết định vị thế của một bảo tàng là chất lượng bộ sưu tập, chất lượng trưng bày. Việc này rất khó vì đó là con đường vừa kết hợp sáng tạo, vừa tạo ra di sản mới. Nó đòi hỏi người làm phải có trình độ, văn hóa, tình yêu công việc vì sự phát triển chung. Tôi nghĩ với chất lượng và quy mô này, AIF xứng đáng là một trong những bảo tàng nghệ thuật tốt nhất Việt Nam. Tôi cho rằng, gọi dự án Nghệ thuật trong rừng là bảo tàng đương đại đích đáng hơn các nơi khác vì đây là nơi duy nhất thể hiện được quá trình phát triển, thành tựu của nghệ thuật Việt Nam trong 25 năm qua”.

Nghệ thuật vị nhân sinh

Qua những đêm mất ngủ, mỗi nghệ sĩ bằng cá tính và góc nhìn riêng đã thổi hồn vào sắt, gỗ, gốm..., gửi gắm những suy tư và trăn trở của thời đại qua nghệ thuật. Có lẽ, một trong những thành công của dự án Nghệ thuật trong rừng là bởi tính hướng đến cộng đồng, không chỉ là nơi nghỉ dưỡng, vui chơi mà còn là nơi giáo dục nghệ thuật, nâng cao đời sống thẩm mỹ, đời sống tinh thần của con người, của công chúng. Nghệ sĩ Đào Châu Hải cho biết: “Chính vì tính cộng đồng của dự án mà chúng tôi tham gia với mong muốn chia sẻ cảm xúc, nhận thức thế giới của mình bằng ngôn ngữ nghệ thuật”. Nghệ sĩ điêu khắc gỗ đến từ Nhật Bản, Mokai Kasumi, đã tham gia 3 mùa sáng tác của Flamingo, cho rằng, AIF là nơi con người có thể cảm nhận nghệ thuật thoải mái, gần gũi và ông hy vọng nghệ thuật nơi đây vươn xa ra thế giới.

Dự án hướng đến cộng đồng nhưng với những người làm nghệ thuật, việc một doanh nghiệp tư nhân đầu tư số tiền lớn cho nghệ thuật là điều đáng trân trọng trước tiên. Nhà điêu khắc Lê Thị Hiền đánh giá cao giá trị của dự án bởi không chỉ nâng cao hơn thị hiếu cho công chúng mà còn vì sự “dám nghĩ, dám làm” của chủ đầu tư. Nhà nghiên cứu Nguyễn Quân nhìn nhận: “10 năm qua, dự án Nghệ thuật trong rừng đã giải quyết rất tốt bài toán của việc phát triển là sự hòa hợp giữa kinh tế, văn hóa và sáng tạo nghệ thuật. Làm thế nào để kinh tế hỗ trợ nghệ thuật, nghệ thuật hỗ trợ kinh tế, văn hóa lan tỏa tới công chúng là bài toán khó, ngay cả với các nước phát triển”. 

Với tư cách người đứng đầu một tổ chức xã hội nghề nghiệp, họa sĩ Lương Xuân Đoàn cho rằng: Khi nhà nước đầu tư cho nghệ sĩ hầu như chỉ là thơm thảo thì việc một tập đoàn kinh tế đầu tư số vốn lớn cho nghệ sĩ là rất hiếm. Flamingo đang khẳng định uy tín tiên phong và tạo động lực cho nghệ thuật phát triển. “Một tập đoàn chủ động vào cuộc với số vốn rất lớn mà nghệ sĩ không phải gõ cửa xin tài trợ. Đây có lẽ là khởi đầu cho một xu thế mới của nền văn hóa Việt Nam khi các tập đoàn kinh tế lớn của chúng ta đầu tư cho nghệ thuật”, họa sĩ Lương Xuân Đoàn bày tỏ.

Việc kiên trì một lượng tài chính rất lớn trong 10 năm chỉ để không gian đẹp hơn và để phục vụ cộng đồng là điều không đơn giản. Họa sĩ Vũ Hồng Nguyên, đồng sáng lập, giám tuyển của dự án, chia sẻ: “Làm nghệ thuật liên quan đến nhiều yếu tố. Đầu tiên chính là vấn đề tài chính. Tất cả bảo tàng ở Việt Nam may mắn đủ chi trả cho không gian, điều kiện, nhân viên, tiền điện, nước... đã là tốt lắm rồi. Bảo tàng của Flamingo hiện chủ yếu lấy tiền phúc lợi từ hạng mục khác. Một yếu tố nữa là sự may mắn khi kết hợp được nhiều yếu tố để đi đến thành công”.

Không chỉ dừng ở giới thiệu, dự án còn ấp ủ mong muốn sâu sắc hơn. Mùa triển lãm năm nay, Bảo tàng Nghệ thuật đương đại Flamingo sẽ miễn phí tham quan trong 6 tháng cho học sinh các cấp và vài ba năm tới, Flamingo sẽ tổ chức các tour nghệ thuật dành cho công chúng, đặc biệt là những người trẻ. Họa sĩ Vũ Hồng Nguyên mong muốn 20-30 năm nữa, thế hệ trẻ Việt Nam đến với văn hóa là nhu cầu tự thân.