Tìm về làng, tôi gặp anh Nguyễn Văn Thắng, năm nay 40 tuổi, được xem là một trong những “người trẻ” đau đáu với nghề làm lược sừng. Từ thuở lên 10, anh đã phụ giúp bố mẹ làm lược sừng. Lớn lên, muốn gắn bó lâu dài với nghề nên anh Thắng mạnh dạn mở cơ sở sản xuất từ số vốn ít ỏi, với vài nhân công là người trong nhà. Hiện nay, xưởng sản xuất của anh Thắng mở rộng hoạt động sản xuất, giải quyết việc làm cho một bộ phận người dân địa phương.
Tương truyền, nghề làm lược sừng có từ thời Lê Trung Tông, giữa thế kỷ 16. Nghề được truyền lại từ thế hệ này đến thế hệ khác, chủ yếu trong gia đình, dòng họ. Sau hàng trăm năm, các công đoạn cơ bản làm nghề vẫn được giữ nguyên như chọn nguyên liệu, cưa sừng, ép sừng, tạo hình, mài giũa, điêu khắc và khảm trai. Đầu tiên, người ta sẽ chọn chiếc sừng chắc chắn, đem cắt làm đôi. Sau đó, công đoạn luộc sừng qua nồi dầu lớn giúp sừng mềm tiện cho ép thẳng và bóng, bền khi thành phẩm. Tạo hình, mài giũa, điêu khắc lên lược chính là công đoạn tỉ mỉ, tạo ra chất riêng cho sản phẩm chứa đựng văn hóa và tâm huyết người làm nghề. Ngoài tiếp nhận những tinh hoa ấy, anh Thắng và cộng sự còn mày mò nghiên cứu đầu tư máy móc, đổi mới quy trình sản xuất, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm để xuất khẩu. Anh Thắng tâm sự: “Yêu nghề thật vì gắn bó mấy chục năm nhưng cái nghề này vất vả quá, lại gặp nhiều khó khăn trong nguồn vốn và thị trường. Vì thế, nhiều khi tôi cũng có ý định bỏ nghề".
    |
 |
| Nghề làm lược sừng đòi hỏi người thợ phải tỉ mỉ, khéo tay. |
So với các ngành nghề thủ công mỹ nghệ khác, nghề làm lược sừng có giá trị kinh tế nhỉnh hơn nhưng đối chiếu với mức thu nhập của nhiều ngành nghề trong đời sống hiện đại thì không thể so bằng. Đã vậy, nghề làm lược sừng vất vả, cần tới sự bền bỉ và cả sự tinh tế, tỉ mỉ. Dường như điều này không phù hợp với tâm lý và cách lựa chọn nghề của không ít người trẻ trong làng hiện nay. Nét đẹp hàng trăm năm của làng nghề làm lược sừng Thụy Ứng đứng trước mối lo mai một khi chính con em trong làng chẳng còn mặn mà ngồi lì bên máy mài, máy giũa.
Chúng tôi chỉ biết hy vọng! Hy vọng trong số người trẻ ở làng Thụy Ứng sẽ có người tâm huyết, tiếp nối thế hệ cha anh như anh Nguyễn Văn Thắng để giữ gìn và phát triển nghề làm lược sừng. Tuy nhiên, để làm được điều đó, ngoài tình yêu nghề, còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố, như việc mở rộng thị trường trong nước, chinh phục những thị trường khó tính nước ngoài. Đó vừa là cách giữ nghề, vừa là cơ hội quảng bá nét đẹp, vốn quý của làng nghề.
Bài và ảnh: HƯƠNG GIANG