Chúng tôi đến đền Bắc Lệ vào một buổi chiều. Con đường đất đỏ dài chừng 10km từ thị trấn Hữu Lũng đến đền Bắc Lệ từng làm khó du khách, nay đã được bê tông hóa khiến việc di chuyển của chúng tôi trở nên dễ dàng hơn. Trong ánh nắng nhạt hòa vào tiếng chim rừng, càng khiến ngôi đền này trở nên huyền bí.

Người dân xã Tân Thành, huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn không biết chính xác đền Bắc Lệ có từ khi nào. Đền thờ Mẫu Thượng Ngàn (công chúa La Bình, con gái của Tản Viên Sơn Thánh)-một trong ba vị được thờ phụng trong tín ngưỡng thờ Mẫu tam phủ ở Việt Nam, bên cạnh Mẫu Liễu Hạnh và Mẫu Thoải. Tương truyền vào thế kỷ XV, công chúa La Bình đã hiển linh giúp nghĩa quân Lam Sơn đại thắng giặc Minh. Sau khi lên ngôi vua, Lê Lợi đã cho xây đền Bắc Lệ để ghi nhớ công ơn của Mẫu Thượng Ngàn.

 Cổng Tam quan vào đền Bắc Lệ.

Cũng giống như những ngôi đền thờ Mẫu khác, đền Bắc Lệ thờ Công Đồng, Tứ Phủ, các vị Chư Linh ở bốn miền vũ trụ. Đền còn thờ Mẫu Thượng Ngàn, Chầu Bé, Cô Bé... theo quan niệm thì đây là những vị thần ban phát của cải vô biên nơi núi rừng cho con người và trở thành biểu tượng của sự sống vĩnh hằng.

Đền chính có cấu trúc hình chữ Đinh, gồm tiền tế và hậu cung. Tuy trải qua bao thăng trầm của thời gian, ngôi đền đã được trùng tu, tôn tạo 5 lần nhưng vẫn giữ được nét đẹp của kiến trúc xưa và những di vật cổ có giá trị, như: 19 bức tượng lớn nhỏ làm từ gỗ mít, những bức hoành phi, câu đối qua các đời được chạm trổ tinh tế.

Nét độc đáo nhất khi nhắc đến đền Bắc Lệ là lễ hội truyền thống được tổ chức vào ngày 20-9 (âm lịch) hằng năm. Du khách khi hành hương tới đây không chỉ được cầu nguyện, tham quan cảnh vật tươi đẹp, mà còn được thưởng thức chầu văn, điệu múa truyền thống. Lễ hội gồm các phần lễ chính: Lễ tắm ngai, lễ chính tiệc, lễ rước... Theo quan niệm của nhiều người, đền Bắc Lệ là nơi cầu duyên linh thiêng nức tiếng gần xa, thu hút đông đảo bạn trẻ trong vài năm trở lại đây.

Tiếng lành đồn xa, đền Bắc Lệ giờ còn là địa chỉ tâm linh thu hút đông đảo du khách. Không chỉ đến dịp lễ hội chính mà những ngày thường, lượng du khách kéo về đền Bắc Lệ cũng rất đông, góp phần tạo công ăn việc làm cho bà con nơi đây. Nhiều hàng quán đã được mọc lên, nhiều bà con dân tộc thiểu số đã mang những sản vật của địa phương đến bày bán, như: Măng tre, quả móc mật, rau củ quả… góp phần làm đa dạng các sản phẩm du lịch, giúp cho cuộc sống của bà con thêm phần no đủ.

Bài và ảnh: HOA LƯ