Ngọc Thủy Đình và hành trình kết nối tinh hoa di sản rối nước

Tiếp thêm sức sống cho nghệ thuật truyền thống

Nghệ thuật múa rối có mặt ở nhiều quốc gia trên thế giới, song múa rối nước là loại hình độc đáo chỉ riêng Việt Nam sở hữu. Dù thời điểm khởi nguồn chính xác còn nhiều tranh luận, song theo văn bia chùa Long Đọi (Hà Nam) từ thời Lý, rối nước đã được trình diễn trong dịp chúc thọ nhà vua. Trải qua gần một thiên niên kỷ hình thành và phát triển, rối nước dần được hoàn thiện, trở thành một phần quan trọng trong di sản tinh thần của người Việt.

Chia sẻ về định hướng nội dung của dự án, chị Nguyễn Minh Trang, Trưởng ban Tổ chức Dự án “Ngọc Thủy Đình” cho biết: “Chúng tôi muốn dung hòa cả hai yếu tố truyền thống và hiện đại. Những giá trị tinh túy nhất của múa rối nước vẫn được giữ nguyên, nhưng được kể lại bằng những hình thức mới mẻ hơn để công chúng không cảm thấy nhàm chán hay bão hòa thông tin. Đổi mới không làm mất đi cái hồn của nghệ thuật, miễn là luôn giữ đúng bản chất và giá trị cốt lõi. Bảo tồn và đổi mới phải song hành thì nghệ thuật truyền thống mới có thể tiếp tục tồn tại trong đời sống đương đại”.

“THE ARt of WATER” trở thành dấu mốc quan trọng trong hành trình truyền thông và quảng bá di sản, nghệ thuật múa rối nước truyền thống Việt Nam do dự án “Ngọc Thủy Đình” thực hiện.

Sau nhiều tháng triển khai, dự án “Ngọc Thủy Đình” cùng triển lãm “THE ARt of WATER” đã trở thành dấu mốc đáng chú ý trong hành trình truyền thông, quảng bá nghệ thuật múa rối nước Việt Nam.

Với mục tiêu trở thành cầu nối giữa di sản truyền thống và người trẻ, dự án khai thác công nghệ hiện đại, các hoạt động trải nghiệm trực quan và những hình thức kể chuyện sáng tạo. Sự kết hợp giữa tư liệu, hiện vật và mô phỏng số hóa cho thấy nỗ lực làm mới cách tiếp cận di sản, góp phần đưa nghệ thuật rối nước đến gần hơn với công chúng trẻ.

Lan tỏa giá trị di sản

Song song với trải nghiệm công nghệ, không gian triển lãm còn mở ra một không gian rối nước thu nhỏ với hệ thống hiện vật, đạo cụ và tư liệu được Nhà hát Múa rối Thăng Long hỗ trợ cung cấp. Những con rối, mô hình thủy đình và bộ ảnh tư liệu được sắp xếp theo từng chủ đề, dẫn dắt người xem đi qua hành trình hình thành, phát triển của nghệ thuật rối nước qua các thời kỳ. Sự hòa quyện giữa chất liệu truyền thống và công nghệ hiện đại tạo nên một không gian tiếp cận đa chiều: Dễ hiểu, nhẹ nhàng nhưng không kém phần chiều sâu.

Các bạn trẻ tỉ mỉ ghép rối nước trong workshop làm rối nước tại triển lãm “THE ARt of WATER”.

Không chỉ trưng bày (trong khuôn viên Bảo tàng Hà Nội), dự án còn tổ chức workshop làm rối nước từ vải vụn kết hợp cùng Vụn Art, giúp khán giả có thêm trải nghiệm khi tham dự triển lãm đồng thời cho thấy nhóm thực hiện đặc biệt chú trọng đến khả năng tiếp cận và trải nghiệm trực tiếp của công chúng.

Bà Nguyễn Thị Ngọc Hòa, Giám đốc Trung tâm Điều phối các Hoạt động Sáng tạo Hà Nội ghi nhận sự đóng góp của dự án đối với việc bảo tồn và gìn giữ di sản: “Dự án thu hút sự quan tâm của đông đảo công chúng, trong bối cảnh nhiều phường rối nước tại Hà Nội vẫn còn hạn chế trong việc tiếp cận khán giả. Đáng ghi nhận là các bạn trẻ thực hiện dự án có tình yêu với di sản, cùng kiến thức, kỹ năng tổ chức sự kiện và tinh thần trách nhiệm, qua đó thể hiện sự chuyên nghiệp và góp phần làm nên thành công của dự án”.

Bà Nguyễn Thị Ngọc Hòa, Giám đốc Trung tâm Điều phối các Hoạt động Sáng tạo Hà Nội tại triển lãm.

Trong suốt thời gian diễn ra, dự án liên tục nhận được phản hồi tích cực từ người tham dự. Nhiều khán giả cho biết đây là lần đầu họ tiếp cận rối nước theo cách trực quan và gần gũi đến vậy.

Bạn Nguyễn Phương Vy (18 tuổi, Hà Nội) chia sẻ: “Khi quét mã và thấy nhân vật chuyển động trên điện thoại khiến tôi cảm nhận rối nước gần hơn rất nhiều. Cách làm này giúp tôi không còn thấy di sản xa lạ nữa”. Những trải nghiệm tương tác như vậy đã tạo nên sự kết nối tự nhiên giữa khán giả và nghệ thuật truyền thống.

Đánh giá về cách tiếp cận của dự án, nghệ nhân Nguyễn Viên, người nhiều năm gắn bó với phường rối Chàng Sơn, cho rằng việc ứng dụng công nghệ AR vào rối nước là một bước đi sáng tạo, chưa từng có tiền lệ, giúp mở rộng khả năng tiếp cận và gia tăng sức hấp dẫn cho nghệ thuật rối nước trong bối cảnh hiện nay.

Nghệ nhân Nguyễn Viên tại triển lãm.

Dự án “Ngọc Thủy Đình” là một minh chứng sinh động cho khả năng làm mới di sản trong bối cảnh chuyển đổi số. Thông qua việc số hóa tích trò, ứng dụng công nghệ AR và tổ chức các hoạt động trải nghiệm, dự án đã hình thành một cách tiếp cận di sản trực quan, dễ tiếp nhận, phù hợp với công chúng trẻ. Quan trọng hơn, hành trình ấy cho thấy di sản hoàn toàn có thể bước vào đời sống đương đại bằng ngôn ngữ của thời đại, mà vẫn giữ trọn sức lay động và khả năng truyền cảm hứng cho các thế hệ.

Bài, ảnh: DIỆU LY