Lễ hội Thổ Hà (Bắc Giang): Nét văn hóa độc đáo xứ kinh Bắc

Lễ hội Thổ Hà (Bắc Giang): Nét văn hóa độc đáo xứ Kinh Bắc

Những nhân vật hóa trang kiểu tuồng, hình ảnh ba vị Tam đa Phúc – Lộc – Thọ, các em nhỏ hóa trang Tiên đồng, Ngọc nữ là những nét độc đáo tại Lễ hội Thổ Hà (Bắc Giang).

Sau 3 năm bị ảnh hưởng do dịch Covid-19, ngày 11-2 (tức 21 tháng Giêng âm lịch), người dân làng Thổ Hà (xã Vân Hà, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang) lại tổ chức hội làng linh đình với sự tham gia của hàng nghìn du khách về trẩy hội.

Năm nay xóm 3, thôn Vân Hà được chọn để thực hiện rước lễ. Ngay từ sáng sớm, từ người già tới trẻ nhỏ trong xóm đã tất bật chuẩn bị hóa trang và trang phục mang đậm phong cách tuồng cổ chuẩn bị cho lễ rước lớn.

Đều đặn 2 năm một lần, lễ rước làng Thổ Hà đều được tổ chức nhưng 3 năm trước bị hoãn do dịch. Năm nay được tổ chức lại, người dân đều rất hân hoan và cùng nhau diện những bộ đồ đẹp.

10 giờ sáng, đoàn rước chính thức bắt đầu, xuất phát từ miếu xóm 3 tiến ra đình làng. Đi đầu là đại tướng tay rước đại kỳ, miệng ngậm củ sâm, diện mạo uy phong, lẫm liệt.

Hai ông tuần đường với cờ hiệu đuôi nheo ra hiệu phất cờ tại hai điểm đầu và cuối đoàn rước, kiểm tra kỹ càng rồi chạy ngược lại đổi chỗ cho nhau. Đoàn rước chậm rãi tiến 3 bước về phía trước sau mỗi lần hai ông đổi lượt.

Lễ rước nhằm tưởng nhớ, tôn vinh ông Đào Trí Tiến - người được tương truyền là ông tổ nghề gốm của làng. Dù lễ hội này không còn xa lạ với dân làng Thổ Hà những ngay từ sớm, họ đã đổ ra từ các ngõ nhỏ, đứng chật kín hai bên đường chiêm ngưỡng đoàn rước.

Ba vị Tam đa (Phúc - Lộc - Thọ) là hình ảnh đặc trưng của lễ hội Thổ Hà.

Hai em nhỏ vào vai "Tiên đồng - Ngọc nữ" được lựa chọn từ hàng trăm bé trong xóm ở độ tuổi từ 8 – 10 với tiêu chí phải có gương mặt trắng trẻo, tròn trịa, phúc hậu và tương xứng khi đi cạnh nhau. Năm nay em Trịnh Tiến Đức vào vai "Tiên đồng" và em Nguyễn Nhật Lệ (8 tuổi) vào vai "Ngọc nữ". "Đây là năm đầu tiên con tôi được đóng vai ngọc nữ, tôi cảm thấy rất hãnh diện. Hôm nay tổ chức rước hơi lâu, con chưa quen nên có lúc hơi mệt. Tôi luôn đi cùng bên cạnh để động viên con cố gắng hết sức có thể", chị Nguyễn Thị Lý (mẹ em Nguyễn Nhật Lệ) chia sẻ.

Bước theo sau 3 vị Tam đa và Tổng cờ là Tổng kiếm, đội chấp kích đi theo sau uy nghiêm đi rước kiệu. Kèm dọc hai bên, các quan hộ vệ mang chấp kích hộ tống.

8 người trong đoàn rước kiệu Mẫu gọi là Bát Bửu, là những người ngoài 55 tuổi và đã ra đình hầu Thánh.

Đi sau kiệu linh là bé gánh hoa, được lựa chọn kỹ càng và rất xinh xắn.

Lễ hội làng Thổ Hà đã được công nhận Di sản văn hóa phi vật thể vào năm 2012 và phải 2 năm mới có một lần rước lớn.

Sau cùng là những lễ vật dâng lên Thánh, trong đó có một con bê thui nguyên con.

Kiệu Mẫu đi phía sau kiệu Thánh được các chị em, phụ nữ trong làng thay nhau kề vai rước.

Các tiết mục nhảy múa tạo không khí sôi động trên đường rước lễ từ miếu tới đình làng. Đoạn đường chỉ ngắn chưa tới 300m nhưng di chuyển mất gần 2 giờ đồng hồ mới tới nơi.

GIANG ANH (thực hiện)

Thổ Hà - dấu ấn ngôi làng nổi tiếng đất Kinh Bắc xưa

Trải dài bên bờ sông Cầu thơ mộng, làng Thổ Hà (xã Vân Hà, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang) là một trong những ngôi làng hiếm hoi còn giữ được vẻ đẹp văn hóa cổ của vùng đất Kinh Bắc.

Lễ hội Thổ Hà, “đến hẹn lại lên”

Thổ Hà không chỉ thu hút du khách bằng những mảng tường sành, những ngôi đình cổ, những nghề truyền thống mà còn bởi những nét đẹp phi vật thể được gìn giữ lâu đời, trong đó có Lễ hội Thổ Hà mà dân gian vẫn quen gọi là hội “Đến hẹn lại lên” được tổ chức vào tháng Giêng hàng năm...