Theo quan niệm dân gian, thần Mặt Trăng là vị thần bảo hộ mùa màng, mang lại mưa thuận gió hòa, giúp cây cối tốt tươi, cuộc sống ấm no.

Vì điều đó, Lễ cúng Trăng thường được tổ chức vào rằm tháng Mười, thời điểm khép lại vụ mùa, cũng là dịp người dân Khmer dâng lên trời đất tấm lòng biết ơn và gửi gắm ước nguyện năm mới bình an, sung túc.

Lễ cúng Trăng thường được tổ chức vào rằm tháng Mười, là dịp người dân Khmer gửi gắm tấm lòng biết ơn và ước nguyện năm mới bình an.

Theo Thượng tọa Lý Hùng, Phó hội trưởng Thường trực, Tổng thư ký Hội Đoàn kết sư sãi yêu nước TP Cần Thơ, trụ trì chùa Pitu Khôsa Răngsây, Lễ cúng trăng (Som pes pras khee) là nghi lễ không thể thiếu trong lễ hội Óoc Om Bóc. Đây là dịp để bà con tạ ơn thần Mặt Trăng và gửi gắm ước vọng về một năm mới tốt lành, no ấm.

Trên khoảng sân rộng trước chánh điện ngôi chùa Kh’Leang, mâm lễ được bày biện trang trọng, với cốm dẹp, mía, dừa, khoai, chuối, bánh, trái cây - những sản vật thu hoạch từ mùa gặt. Trong đó, cốm dẹp là lễ vật không thể thiếu, biểu trưng cho thành quả lao động và sự sung túc. 

Mâm lễ được bày biện trang trọng gồm những sản vật từ mùa gặt.

Cách sắp đặt mâm lễ cũng mang nhiều tầng ý nghĩa: Hai cây trụ cổng tượng trưng cho “vành đai vũ trụ”, bàn cúng là “Trái đất”, hai cây mía biểu trưng cho sự sinh sôi, 3 ngọn nến tượng trưng cho 3 mùa trong năm theo quan niệm của người Khmer (nắng, mát, mưa). Mỗi chi tiết nhỏ đều thể hiện tri thức dân gian và thế giới quan của người Khmer, sống hài hòa, tôn kính thiên nhiên và biết ơn lao động.

Khi trăng lên cao, trong tiếng kinh cầu phúc, các vị sư, achar (những người có uy tín) và người cao niên lần lượt thực hiện nghi thức đút cốm dẹp. Họ bốc từng nắm cốm trao cho người tham dự, cùng lời chúc bình an, may mắn. Trẻ em hồn nhiên đón nhận, người lớn chia nhau lễ vật, cùng múa hát, trò chuyện dưới ánh trăng rằm. Khoảnh khắc ấy, cả phum, sóc như hòa làm một, nơi con người, đất trời và đức tin gặp gỡ trong niềm hân hoan và kính trọng.

Nghi thức đút cốm dẹp độc đáo trong lễ cúng Trăng.

Tại TP Cần Thơ, hiện có hơn 400.000 người Khmer, chiếm khoảng 12,76% dân số thành phố. Sự sinh sống và phát triển của cộng đồng người dân Khmer nơi đây luôn gắn liền với các giá trị văn hóa đặc trưng như lễ hội, tín ngưỡng, nghệ thuật truyền thống. 

Đồng chí Nguyễn Minh Tuấn, Phó giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch TP Cần Thơ cho biết, lễ cúng Trăng góp phần nâng cao nhận thức trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa của đồng bào dân tộc Khmer, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa tinh thần của nhân dân trong thời kỳ hội nhập và phát triển.

Ngày nay, khi đời sống vật chất ngày càng khởi sắc, Lễ cúng Trăng vẫn được tổ chức trang trọng tại nhiều ngôi chùa Khmer. Cùng với các loại hình nghệ thuật truyền thống như Dù Kê, Rô Băm, nhạc Ngũ Âm, múa Romvong, Lễ cúng Trăng đã trở thành biểu tượng sinh động của bản sắc văn hóa Khmer, một phần không thể tách rời trong bức tranh văn hóa Việt Nam đa sắc màu.