Đồ án Đền thờ liệt sĩ tại chiến trường Điện Biên Phủ của kiến trúc sư Phạm Trung Hiếu và nhóm thiết kế gửi dự thi năm 2018 và đoạt giải nhất, được chọn để triển khai xây dựng. Từ lúc đó đến ngày khởi công là một khoảng thời gian dài điều chỉnh, hoàn thiện, trau chuốt. Vì tính chất quan trọng của đồ án, nhóm thiết kế đã phải bảo vệ, thuyết trình đồ án rất nhiều lần trước nhiều hội đồng thẩm định trong khoảng thời gian 4 năm. Đồ án đã được ưu tiên tập trung mọi nguồn lực để hồ sơ có được chất lượng cao nhất.

Công trình đền thờ được xây dựng chủ yếu từ nguồn vốn xã hội hóa, khởi công xây dựng ngày 13-3-2021, khánh thành vào ngày 18-5-2022. Công trình xây dựng xong đã đạt được nhiều giải thưởng lớn quốc gia về kiến trúc và quy hoạch. Giới chuyên môn đánh giá công trình có kiến trúc độc đáo, kết hợp hài hòa giữa các yếu tố lịch sử, văn hóa, cảnh quan và tín ngưỡng truyền thống; là một điểm đến tâm linh mà gần gũi, khơi dậy niềm tự hào dân tộc.

 Đền thờ liệt sĩ tại chiến trường Điện Biên Phủ nhìn từ trên cao.

Tổng thể không gian đền thờ trên di tích đồi F có diện tích gần 5ha, thiết kế kế thừa kiến trúc truyền thống, bố cục thắt mở được chia thành nhiều lớp không gian xen kẽ: 3 lớp không gian chính và 2 lớp không gian phụ, được kết nối bằng những khoảng đệm giao thông khác cao độ. Công trình có đầy đủ không gian sân dẫn nhập, không gian đệm chuyển tiếp, không gian tưởng niệm và đền thờ chính.

Điểm ấn tượng của công trình là không gian tưởng niệm, các đồi đất được tạo hình hướng vào mặt nước trung tâm, mặt nước in bóng mây trời vùng Tây Bắc và vòng cung hoa ban giúp khách tham quan tĩnh tâm tưởng niệm. Ở lõi của mặt nước có đường dẫn xuống sân tưởng niệm, bức tường đá hình vòng cung xếp đá phiến như bia mộ các anh hùng liệt sĩ, ở trung tâm của sân này bố trí 56 chiếc đèn cây xếp thành hình ngôi sao-tượng trưng cho những nén hương tưởng nhớ công ơn của các anh hùng liệt sĩ. Con số 56 tượng trưng cho số ngày các chiến sĩ Điện Biên làm nên lịch sử. 

Nhóm thiết kế đã có chủ đích tạo đường đi đến đền thờ chính nằm trong lòng một quả đồi nhỏ, ánh sáng được tiết chế từ 9 cửa lấy sáng từ mái tạo cảm giác linh thiêng. Khi đến cuối con đường, với hình ảnh mái đền sáng bừng trước mặt tạo cảm giác vừa ngỡ ngàng vừa thân quen. Đền thờ chính là sự kế thừa và phát triển từ bố cục chữ Đinh trong kiến trúc truyền thống. Hai khối tả hữu vu được kết nối với khối chính tạo thành hình vòng cung ôm lấy sân đền.

5 không gian trên nằm trên trục tâm linh của đền theo thứ tự từ ngoài vào trong. Bên ngoài những không gian này, ở các cao độ thấp hơn là không gian cảnh quan theo lớp từ cao xuống thấp, xen giữa là các sườn đồi trồng hoa, đường dạo và tiểu cảnh.

Thời gian thi công gặp nhiều khó khăn do vướng dịch Covid-19, quá trình thi công trên công trường rất vất vả, nhưng tinh thần quyết chiến, quyết thắng năm xưa đã lan tỏa ra cả công trường. Từ lãnh đạo tỉnh cho đến những công nhân xây dựng đều như những chiến sĩ Điện Biên, vượt mọi khó khăn để hoàn thành công trình đúng tiến độ, bảo đảm chất lượng. Thời gian sát cánh bên nhau cùng thi công đã để lại rất nhiều kỷ niệm cho các đơn vị tham gia dự án.

Đồi F với Đền thờ liệt sĩ tại chiến trường Điện Biên Phủ sau khi hoàn thành đã trở thành một công viên văn hóa-lịch sử; là một điểm nhấn cảnh quan độc đáo của thành phố Điện Biên Phủ lịch sử hôm nay và mai sau.

Bài và ảnh: QUANG MINH

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Văn hóa xem các tin, bài liên quan.