Khó khăn bủa vây

Mở cửa trở lại sau Tết Nguyên đán Tân Sửu 2021 chưa được bao lâu, nay Nhà hát Kịch Sân khấu nhỏ (5B Võ Văn Tần, TP Hồ Chí Minh) của “bà bầu” Mỹ Uyên phải tiếp tục đóng cửa. Trước đó từ tháng 4, trên fanpage, facebook của nhà hát giới thiệu các vở như: “Dấu xưa”-vở diễn nhân kỷ niệm 131 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh và 110 năm Ngày Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước, vở “Rồi... mắc cái gì cười” nhằm mang đến những nụ cười lạc quan cho khán giả sau những khó khăn của dịch bệnh kéo dài. NSƯT Mỹ Uyên, Giám đốc Nhà hát Kịch Sân khấu nhỏ bày tỏ: “Làm sân khấu hầu hết không có lương, thù lao diễn thấp, đến với nhau là điều rất đáng quý. Vậy mà muốn yêu quý nhau, cùng nhau cống hiến đam mê cũng khó vì dịch Covid-19. Sân khấu chúng tôi đang “sống dở chết dở”.

Tại Hà Nội, sau Tết Nguyên đán năm 2021 cho đến trước dịp nghỉ lễ 30-4, 1-5, các sân khấu đã nhộn nhịp trở lại. Cuộc thi tài năng xiếc toàn quốc 2021 diễn ra sôi động với hàng trăm diễn viên khắp mọi miền hội tụ; sân khấu Nhà hát Kịch Việt Nam, Nhà hát Tuổi trẻ, Nhà hát Chèo Việt Nam, Nhà hát Múa rối Việt Nam... liên tục đưa đến khán giả những vở diễn với sự đổi mới về tư duy sáng tạo, kết hợp các loại hình sân khấu, hình thức biểu diễn mới. Tuy nhiên, mọi hoạt động và dự định đã phải dừng lại bởi dịch Covid-19 bùng phát trở lại.

Các nghệ sĩ Nhà hát Múa rối Việt Nam tập luyện vở mới chờ ngày trở lại biểu diễn phục vụ khán giả.

NSND Thanh Ngoan, Giám đốc Nhà hát Chèo Việt Nam cho biết, nếu như năm 2020 nhà hát còn “cứu” được vài buổi diễn thì đến thời điểm này gần như là “trắng tay”. Ngay mùa lễ hội đầu năm, nhà hát đã dày công chuẩn bị các tiết mục nhưng do phải hoãn nên dẫn đến việc không có nguồn thu. Rồi tháng 4 với kế hoạch mở các chiếu chèo phục vụ khách du lịch cũng phải dừng. Bên cạnh việc biểu diễn bị gián đoạn thì đời sống của các diễn viên nhà hát cũng hết sức khó khăn. Rất may thời gian qua, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH,TT&DL) có tổ chức thi viên chức nên một số em đã được vào biên chế. Nhưng kể cả khi biên chế thì lương cũng rất thấp (khởi điểm là 1,86- lương hệ trung cấp). Thậm chí với các diễn viên hợp đồng với mức lương 3 triệu đồng/tháng nhưng do không được biểu diễn nên đã nghỉ gần hết. Đến nay chỉ còn 19 diễn viên vào biên chế được trả lương.

Trăm khó nhưng không bỏ nghề

Trong cuộc tọa đàm trực tuyến “Giải pháp nào đưa khán giả đến với sân khấu sau ảnh hưởng của bệnh dịch”, được Câu lạc bộ Nhà báo sân khấu, Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam tổ chức tuần cuối tháng 5 vừa qua, NSƯT Xuân Bắc, Giám đốc Nhà hát Kịch Việt Nam cho biết, nhà hát vừa ra quyết định mỗi tháng trích từ ngân sách của đơn vị để hỗ trợ tiền nhà ở cho các diễn viên không có lương khoảng 1,5-2 triệu đồng/người... Giải pháp chi trả lương, hỗ trợ các nghệ sĩ khắc phục những khó khăn trong dịp này được các nhà hát triển khai nhằm giữ chân diễn viên trẻ không bỏ sân khấu.

Nhiều sân khấu phải gồng mình bù lỗ liên tục để duy trì hoạt động sàn diễn. Thế nhưng với kinh nghiệm từ những đợt dịch trước, nhiều nhà hát không còn lúng túng mà ngược lại, đã chủ động trong việc “sống chung với lũ”. NSƯT Xuân Bắc cho hay: “Xác định phải đóng cửa lâu dài vì tình hình dịch còn diễn biến phức tạp, Nhà hát Kịch Việt Nam thành lập hai ê kíp làm truyền thông và phát triển kênh YouTube, Tiktok. Qua đó sẽ cung cấp các nội dung giải trí, hoạt động nhà hát và xây dựng hình ảnh cho các nghệ sĩ, vừa bảo đảm an toàn, vừa tăng thêm thu nhập và hỗ trợ sự phát triển của nhà hát”.

“Phải để cho khán giả thấy nghệ sĩ vẫn làm việc, vẫn giữ nghề” như lời NSND Thanh Ngoan nói, Nhà hát Chèo Việt Nam theo kế hoạch trong năm sẽ dựng hai vở diễn mới, nhưng đã xoay ra dựng và ghi hình các chương trình bảo tồn hay mời những nghệ sĩ gạo cội dựng các trích đoạn chèo để làm tư liệu. Đây cũng là những sản phẩm nghệ thuật để sau khi dịch bệnh qua đi, đời sống trở lại bình thường, nhà hát sẽ đưa ra biểu diễn phục vụ người dân, tương lai phục vụ khách du lịch trong nước và quốc tế.

NSƯT Trịnh Kim Chi, Giám đốc Sân khấu Trịnh Kim Chi, Phó chủ tịch Hội Nghệ sĩ sân khấu TP Hồ Chí Minh cho biết, tuy đóng cửa sân khấu nhưng vẫn duy trì hoạt động tập luyện. Để bảo đảm an toàn, sân khấu đã chia thành từng nhóm nhỏ để tránh việc tụ tập đông người. Công tác đào tạo nhân lực trẻ cũng được đẩy mạnh. Các nghệ sĩ vẫn hăng say tập luyện, nêu cao tinh thần trăm khó nhưng không bỏ nghề, sẵn sàng chờ đến ngày để gặp lại khán giả.

Trước thực trạng khó khăn của nghệ thuật biểu diễn, ông Trần Hướng Dương, Phó cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn (Bộ VH,TT&DL) cho biết, cục vừa ký văn bản để cùng các nhà hát lập kế hoạch. Theo đó, các nhà hát sẽ giới thiệu vở diễn hay rồi cùng đài truyền hình xây dựng kịch mục phát sóng, phát trên kênh YouTube của Cục Nghệ thuật biểu diễn và trên một số trang mạng xã hội.

Bài và ảnh: CHÂU XUYÊN

* Bài tuyên truyền Nghị quyết số 84/NĐ-CP