Chia sẻ về vấn đề này, bà Trần Hải Vân, Phó cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) cho biết: "Sau khi chúng tôi có ý kiến tham vấn, phía UNESCO trả lời chưa gặp trường hợp nào như Hội An và Đà Lạt. UNESCO  khuyến cáo, việc thay đổi mô hình hành chính là trên danh nghĩa, điều quan trọng là Việt Nam có tiếp tục thực hiện các cam kết về thành phố sáng tạo hay không. UNESCO sẽ tiến hành rà soát định kỳ 4 năm một lần, nếu địa phương không thực hiện được cam kết sẽ có thể bị đề nghị rút khỏi mạng lưới thành phố sáng tạo".

Du khách tham quan làng gốm Thanh Hà (phường Hội An Tây, TP Đà Nẵng). Ảnh: DUY QUỐC 

Theo bà Trần Hải Vân, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tham vấn cùng các địa phương để tìm giải pháp. Phương án đang được tính đến là thành lập “Ban điều hành thành phố sáng tạo” ở địa phương sở hữu di sản do Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh đó chủ trì, với sự tham gia của đại diện các phường, xã nằm trong phạm vi thành phố cũ. Ban điều hành này sẽ là đầu mối tiếp tục triển khai các cam kết quốc tế, duy trì hoạt động sáng tạo văn hóa-nghệ thuật, đồng thời chịu trách nhiệm báo cáo kết quả với UNESCO. Đây là bước đi cần thiết để bảo đảm tính liên tục và uy tín của Việt Nam trong mạng lưới sáng tạo toàn cầu. Nếu không có một cơ chế điều phối thống nhất, nguy cơ gián đoạn cam kết là có thật, đặc biệt khi các hoạt động sáng tạo vốn đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa chính quyền, nghệ nhân, nghệ sĩ và cộng đồng.

Ở góc độ tích cực, việc chuyển đổi mô hình hành chính cũng mở ra cơ hội mới. Khi không còn bó buộc vào khái niệm “thành phố” theo nghĩa truyền thống, Hội An và Đà Lạt có thể phát huy tính linh hoạt, huy động sức mạnh từ nhiều cộng đồng địa phương cùng tham gia. Hội An với lợi thế là đô thị cổ, lĩnh vực thủ công và nghệ thuật dân gian, có thể xây dựng mô hình gắn kết giữa phường, xã và làng nghề truyền thống. Đà Lạt, vốn là “thành phố âm nhạc”, có thể mở rộng hoạt động ra nhiều không gian văn hóa khác nhau, thay vì tập trung trong ranh giới hành chính hẹp. Vấn đề mấu chốt là phải có một cơ chế rõ ràng để bảo đảm sự cam kết và nguồn lực thực hiện. 

Trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu phát triển công nghiệp văn hóa thành ngành kinh tế mũi nhọn, mạng lưới thành phố sáng tạo UNESCO chính là cánh cửa mở ra hợp tác quốc tế, giao lưu văn hóa và phát triển bền vững. Hội An và Đà Lạt dù đã thay đổi mô hình hành chính, vẫn có thể khẳng định thương hiệu toàn cầu nếu biết phát huy sức mạnh cộng đồng và sáng tạo. Có thể nói, hướng đi mới cho các thành phố sáng tạo UNESCO ở Việt Nam không chỉ nằm ở việc duy trì danh hiệu mà còn ở cách thích ứng linh hoạt, biến khó khăn thành cơ hội, để sáng tạo thực sự trở thành động lực phát triển bền vững cho địa phương và quốc gia.

MỸ ANH

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Văn hóa xem các tin, bài liên quan.