Từ nhỏ, ông Tý đã được cha và anh trai truyền cảm hứng với nghề làm đồ chơi Trung thu truyền thống. Ông tự nhận mình may mắn có đôi tay khéo léo, tiếp thu nhanh. Năm 1983, sau khi hoàn thành nghĩa vụ quân sự, ông về quê làm công tác văn hóa xã, đồng thời tranh thủ làm đồ chơi mỗi mùa Trung thu để vợ mang ra chợ bán. Trải qua nhiều biến động, đến nay ông là người duy nhất còn gắn bó với nghề ở địa phương (khu vực huyện Đan Phượng cũ).

Ông Nguyễn Văn Tý say sưa với những món đồ chơi Trung thu truyền thống.

Ông Tý cho biết, ông tiến sĩ trong mâm cỗ Trung thu có nguyên mẫu từ bậc đại khoa Đỗ Kính Tu triều Lý. Ông là người có công đào con ngòi giúp làng Hậu Ái (xã Vân Canh, huyện Hoài Đức trước sáp nhập) thoát cảnh úng ngập và góp phần nâng cao dân trí địa phương, được người dân suy tôn làm thành hoàng làng. Hình tượng ông tiến sĩ vì thế trở thành biểu tượng nhằm gửi gắm ước vọng con cháu học hành đỗ đạt, tương lai tươi sáng. Đi cùng là hai ông đánh gậy, được xem như vệ sĩ canh giữ và bảo vệ cho ông tiến sĩ.

Những món đồ chơi nhỏ bé tưởng chừng đơn giản nhưng lại vô cùng công phu. Từ chọn loại nứa, tạo khuôn, bọc giấy đến trang trí tạo hình, đều hoàn toàn thủ công. Người thợ không chỉ cần kỹ thuật mà còn phải thổi hồn vào từng chi tiết. “Quan trọng nhất là phải có hồn, sự tươi tắn, hiền hậu trên khuôn mặt nhân vật”, ông Tý bày tỏ.

Đồ chơi Trung thu truyền thống ngày nay đang phải đối diện với muôn vàn thử thách. Đồ chơi công nghiệp, đặc biệt là hàng ngoại nhập, tràn ngập thị trường với giá rẻ, mẫu mã đa dạng, bắt mắt và dễ lựa chọn. Trong khi đó, sản phẩm thủ công đòi hỏi nhiều công sức, giá thành lại cao hơn nên sức tiêu thụ ngày càng thu hẹp. Đã có thời gian dài ông Tý bỏ nghề, nhưng vì nặng lòng với văn hóa truyền thống và tâm huyết với nghề cha anh truyền lại, ông lại tiếp tục công việc. Ông trải lòng: “Nghề này thu nhập không cao nhưng đó là cách tôi giữ cho linh hồn Tết Trung thu Việt Nam còn sống mãi, giữ gìn một nét văn hóa dân tộc”.

Khách hàng tìm đến ông chủ yếu là những người yêu văn hóa hoặc các trường học muốn tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh. Chính điều đó trở thành động lực để ông bám trụ với nghề, góp phần lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống.

Nhắc về những kỷ niệm khi các em nhỏ đến trải nghiệm làm đồ chơi Trung thu, ông Tý không giấu được niềm hạnh phúc. Ông kể: “Ban đầu, có cháu chưa hiểu ý nghĩa, thậm chí còn không hứng thú, nhưng sau khi được nghe giảng giải, tận mắt quan sát và tự tay trải nghiệm, các cháu bắt đầu thích thú và mong muốn quay lại học tiếp. Đó chính là niềm vui lớn nhất của tôi”.

Ông Nguyễn Đức Thuận, Phó trưởng phòng Văn hóa-Xã hội xã Ô Diên cho biết: “Ông Nguyễn Văn Tý là người đam mê, tâm huyết với nghề truyền thống, có đóng góp tích cực trong việc gìn giữ và làm giàu đẹp thêm bản sắc văn hóa địa phương, vì thế, chính quyền rất ủng hộ. Tại làng Bá Dương Nội, nơi ông Tý sinh sống, đã có Hội diều được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Địa phương đang xây dựng kế hoạch kết hợp các giá trị này để hình thành mô hình du lịch cộng đồng nhằm lan tỏa rộng rãi nét đẹp văn hóa”.

Bài và ảnh: YẾN NHI

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Văn hóa xem các tin, bài liên quan.