Đây là một trong hai ngôi đình lớn của thôn Tự Tháp, tổng Tiền Túc (đến giữa thế kỷ 19 đổi thành tổng Thuận Mỹ), huyện Thọ Xương xưa; nay đình tọa lạc ở số 75 Hàng Trống, phường Hàng Trống, quận Hoàn Kiếm.
Năm 1995, đình Nam Hương được bổ sung vào cụm di tích Hồ Gươm. Một năm sau, UBND quận Hoàn Kiếm được giao làm chủ đầu tư dự án tu bổ, tôn tạo đình, bắt đầu bằng việc giải tỏa nhà dân trong khuôn viên di tích, lát đá sân trước, phục hồi bức bình phong, trùng tu cầu thang, mái hiên... giúp đình có được kiến trúc, khuôn viên như ngày hôm nay.
    |
 |
| Đình Nam Hương được xếp hạng Di tích lịch sử cấp quốc gia vào năm 1995. |
Ngôi đình bên Hồ Gươm này có kết cấu hình chuôi vồ, mang dáng dấp phong cách nghệ thuật kiến trúc cuối thời Nguyễn. Đình nhìn ra Hồ Gươm ở hướng đông, bên ngoài khoảng sân nhỏ là tượng đài vua Lê ở trước bức bình phong lớn xây kiểu cuốn thư. Theo lời kể của một số bậc cao niên ở phố Hàng Trống, nghi môn đình bị mất từ lâu, được thay bằng những cột trụ đắp nổi hình mây, trên đỉnh trụ có hình 4 con phượng cúi đầu chạm mỏ và chụm đuôi như quả dành dành. Trên đỉnh tiền đường đắp lưỡng long chầu nguyệt, đỉnh hậu cung đắp đôi cá chép và bình rượu.
Đình Nam Hương có tường cao vây quanh, phần thờ cúng chủ yếu ở tầng gác. Tiền đường 3 gian, trên gian giữa treo bức đại tự chữ Hán đề “Nam Hương đình” và một cửa võng lớn trang trí bằng các hình rồng, phượng, tùng, cúc... Hậu cung một gian, đặt bài vị thờ 5 thành hoàng. Bên ngoài mới bày thêm khám thờ với tượng vua Lê Thái Tổ.
Tại đình có tổ chức tế lễ hằng năm vào ngày sinh, ngày hóa của các vị thần và rước kiệu, ngai, bài vị của công chúa Hà Duy từ đình sang đền Ngọc Sơn. Về sau có thêm lễ sắp ấn-lễ phong tước cho thần và cho các quan vào ngày 22 tháng Tám âm lịch. Đình tuy có diện tích khiêm tốn nhưng lại giữ được nhiều hiện vật quý, đáng kể là 19 đạo sắc của các triều đại vua chúa, trải dài từ thời Lê, thời Tây Sơn cho đến thời Nguyễn. Ngoài ra, trong đình còn lưu giữ một số cổ vật quý như bảng văn chạm kiểu chân quỳ dạ cá quý, 5 long ngai.
Sáng ngày rằm tháng 9, trời hửng nắng, đứng trên hành lang của đình Nam Hương, du khách vừa vãn cảnh vừa phóng tầm mắt để ngắm hồ Hoàn Kiếm với Đài Nghiên, Tháp Bút, cầu Thê Húc, Tháp Rùa. Lui dần về phía trước ngôi đình là bia và tượng đài vua Lê. Tiết trời giao mùa mát mẻ, du khách tự thấy trong lòng nhẹ nhõm, dễ chịu khi vãn cảnh đình.
Bài và ảnh: MINH NHẬT