QĐND - Đa số giới trẻ hiện nay ít biết và ít được tiếp xúc với các loại hình văn hóa dân gian như chèo, tuồng, hát văn, hát xẩm… "Chèo 48h-Tôi chèo về quê hương" là dự án nhằm góp phần không để nghệ thuật chèo bị mai một và lãng quên.

Một dự án về văn hóa truyền thống

Ngày Chủ nhật cuối tháng 7-2014, tại Trường Đại học Sân khấu-Điện ảnh Hà Nội, có gần 50 bạn trẻ đang được chị Trịnh Thị Thanh Huyền-giảng viên nhà trường và đạo diễn, Thạc sĩ Lê Tuấn Cường giới thiệu, tìm hiểu về những đặc trưng và kỹ thuật cơ bản của chèo dân gian, thực hành kỹ thuật hát chèo, múa chèo cơ bản. Quan sát các bạn trẻ chăm chú tiếp thu, chúng tôi cứ nghĩ đây là lớp học chuyên ngành chính khóa của nhà trường. Chị Nguyễn Thị Ngọc Ánh, Trưởng ban Dự án Chèo 48h cho biết: "Chèo 48h-Tôi chèo về quê hương" là dự án về văn hóa truyền thống. Sứ mệnh của dự án là mang chèo dân gian đến gần hơn với giới trẻ, đưa các bạn trẻ đến với một loại hình văn hóa dân tộc đặc sắc thông qua các hoạt động tương tác hấp dẫn, mới lạ, hòa hợp giữa dân gian và hiện đại”.

Sự giao thoa văn hóa trong khu vực và thế giới ngày càng tăng nhanh, nhưng có một sự thật đáng buồn là nhiều bạn trẻ đang mải miết theo đuổi những trào lưu du nhập từ nước ngoài mà vô tình quên đi những giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc. Hệ quả là nhiều loại hình nghệ thuật truyền thống, trong đó có nghệ thuật chèo đang dần mất đi vị thế vốn có và nếu không có kế hoạch bảo tồn, gìn giữ, chúng sẽ biến mất trong tương lai không xa.

Nghệ sĩ hát xẩm Khương Cường (giữa) truyền thụ nghệ thuật hát chèo tới các học viên.

Chị Ánh đưa ra dẫn chứng, trong một cuộc khảo sát tiến hành chủ yếu trên các bạn học sinh, sinh viên mới đây, có tới 89% ý kiến cho rằng giáo dục về văn hóa nghệ thuật dân gian, sân khấu dân gian tại Việt Nam còn nhiều bất cập, chưa thực sự hiệu quả. Một bộ phận không nhỏ (khoảng 22%) các bạn muốn tìm hiểu, học hỏi thêm về chèo dân gian mà không biết tìm hiểu ở đâu và như thế nào. Điều này dẫn tới sự thiếu hiểu biết của thế hệ trẻ về nghệ thuật dân gian nói chung và chèo dân gian nói riêng.

Khám phá và trải nghiệm

Dự án "Chèo 48h-Tôi chèo về quê hương" dưới sự bảo trợ của “Tôi 20” (tổ chức phi lợi nhuận của các sinh viên) cùng với Trung tâm Nghiên cứu Bảo tồn, Phát huy âm nhạc dân tộc và Trung tâm Nghiên cứu phát triển bền vững. Dự án là cách kết nối những bạn trẻ, đặc biệt ở độ tuổi học sinh, sinh viên, với những giá trị đặc sắc, nét đẹp truyền thống của chèo dân gian Việt Nam. Dự án không chỉ đơn thuần là chuỗi sự kiện khám phá, tìm hiểu và giáo dục về chèo dân gian mà còn là cơ hội giúp các bạn trẻ tiếp cận và học hỏi từ những nghệ sĩ chèo hàng đầu kết hợp rèn luyện các kỹ năng mềm, bồi dưỡng đam mê với chèo nói riêng và nghệ thuật dân gian nói chung, để trở thành những tuyên truyền viên tích cực trong cộng đồng của chính họ. Nghệ sĩ hát xẩm Khương Cường, giáo viên của dự án, cho rằng: “Đây là dự án thiết thực nhằm bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa dân gian của dân tộc. Tuy là lần đầu thực hiện dự án nhưng đã có nhiều bạn trẻ tham gia, điều đó cho thấy, nếu chúng ta có cách làm khoa học thì nghệ thuật dân gian sẽ không bị mai một”.

Dự án được chia thành hai phân đoạn chính: Tháng “Chèo khám phá” tại Hà Nội được tiến hành bắt đầu từ giữa tháng 7-2014, với mục đích giáo dục, cung cấp kiến thức cần thiết nhằm nâng cao sự hiểu biết về chèo dân gian thông qua những buổi giao lưu trực tiếp với các nghệ sĩ chèo, tham quan nhà hát chèo, giới thiệu ý tưởng bảo tồn và phát triển chèo và đặc biệt là học hát, học múa các trích đoạn chèo kinh điển. Tuần “Chèo trải nghiệm” mang đến cơ hội cho các bạn trẻ một chuyến đi thực tế khám phá cội nguồn, nét đẹp văn hóa dân gian của chèo trong  cuộc sống thường ngày của những người dân tại làng Khuốc, xã Phong Châu, huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình. Dự án "Chèo 48h-Tôi chèo về quê hương" là dự án đầu tiên của giới trẻ làm về nghệ thuật chèo dân gian với mong muốn góp phần hỗ trợ các bạn trẻ có cơ hội được trải nghiệm, tiếp xúc nhiều hơn với nghệ thuật chèo, mang chèo dân gian đến gần hơn với giới trẻ, phát huy lòng tự hào về nét truyền thống của dân tộc, đồng thời rút ngắn khoảng cách giữa các thế hệ trong gia đình.

Bạn Nguyễn Thị Ngọc Minh, 15 tuổi, đến từ quận Cầu Giấy, một học viên của dự án bày tỏ: “Chèo là bộ môn nghệ thuật giàu tính dân tộc, mang tính quần chúng và được coi là loại hình sân khấu của hội hè. Chèo chủ yếu miêu tả cuộc sống nông thôn bình dị của người dân nông thôn. Vì vậy tôi tham gia học chèo để được hiểu biết nghệ thuật đặc sắc này, qua đó góp phần lưu giữ văn dân gian của dân tộc”.

Bài và ảnh: NGUYỄN CHÍ HÒA