Cả đời gắn bó với báo chí cách mạng

Chúng tôi may mắn được gặp nữ nhà báo lão thành Lý Thị Trung trong sự kiện khánh thành bia di tích Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng.

Năm nay đã ngoài 90 tuổi, bà Trung là một trong 3 nữ học viên lớp học làm báo đầu tiên của báo chí cách mạng Việt Nam-Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng, tổ chức vào năm 1949. Nói về cái tên Lý Thị Trung gắn bó với cuộc đời hoạt động cách mạng và làm báo của bà cho đến nay cũng thật đặc biệt. Tên gọi ấy được chính bà lựa chọn.

Năm 16 tuổi, Nguyễn Thị Minh Ngọ tham gia vào Ban Tuyên huấn Tỉnh hội Phụ nữ Hưng Yên. Lúc này, mọi người phải lấy tên khác với tên khai sinh để tiện hoạt động cách mạng. Vốn từ bé đã thích nhân vật Lý Chiêu Hoàng, bên cạnh đó lại luôn nhớ về quê mẹ là làng Thị Trung, xã Kinh Bắc (nay là phường Kinh Bắc, TP Bắc Ninh) nên Nguyễn Thị Minh Ngọ quyết định chọn cho mình họ tên mới là Lý Thị Trung.

Nhà báo lão thành Lý Thị Trung (quàng khăn) ôn lại kỷ niệm tại di tích Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng (Thái Nguyên), tháng 4-2019.

Cô tuyên truyền viên tuổi trăng tròn Lý Thị Trung đến với lớp học làm báo Huỳnh Thúc Kháng cũng rất tình cờ. Năm ấy, dù trẻ tuổi nhưng cô đã cùng với 12 chị em phụ nữ của hai tỉnh Hải Dương và Hưng Yên kết hợp thành một đội đi khắp các địa bàn để diễn thuyết, kêu gọi nhân dân ủng hộ kháng chiến; đồng thời dạy chữ, dạy văn hóa cho người dân ở các vùng tản cư. Để thuận lợi cho công tác tuyên truyền, cả đội đã cho ra một tờ báo viết tay 24 trang, trong đó có đủ các thể loại, từ tin, bài, viết văn, làm thơ… Và Lý Thị Trung cũng được nhiều người biết đến từ các truyện ngắn, bài viết trên trang báo này. Đây cũng là cơ duyên để năm 1949, cô được chọn tham gia học lớp dạy làm báo của trường Huỳnh Thúc Kháng.

Lý Thị Trung là một trong 3 nữ học viên của lớp học 42 người tại Chiến khu Việt Bắc, vị trí lớp ở xã Tân Thái, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên. Lúc bấy giờ, với cô thì những bài học làm báo đều như “học vỡ lòng”, vì thế, cô chăm chú tiếp thu từng bài học và nhớ như in cho đến tận bây giờ. Những giáo viên lên lớp là các đồng chí: Xuân Thủy, Tố Hữu, Trường Chinh…

Khi lớp học làm báo được tổ chức cũng là lúc cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp đang ở giai đoạn ác liệt nhất; các học viên vừa học kiến thức về làm báo, vừa học các kỹ năng quân sự như một chiến sĩ thực thụ. Buổi sáng lên lớp học viết bài, in ấn, kẻ vẽ, thậm chí học cả về làm thơ, viết văn; buổi chiều thì học bắn súng và các động tác lăn, lê, bò, trườn… Là nữ nhi, song Lý Thị Trung cùng hai bạn gái khác cũng không kém các đàn anh trong lớp là mấy. Dù có lúc tay, chân rớm máu bởi học các kỹ thuật quân sự vất vả nhưng cô và các anh chị trong lớp vẫn nỗ lực vượt qua. Những ngày tháng đó chính là cơ sở để sau này, nhà báo Lý Thị Trung và các học viên trong lớp trưởng thành, gắn bó với sự nghiệp báo chí cách mạng.

Sau khi rời lớp học, nhà báo Lý Thị Trung đã kinh qua nhiều tờ báo như: Chiến sĩ, Quân địa phương (thuộc Liên khu 4 trước đây), Thủ đô (nay là Báo Hànộimới). Bà là người tham gia sáng lập tờ báo Phụ nữ Thủ đô, giữ vai trò là người phụ trách (Tổng biên tập) đầu tiên của báo. Cũng từ lớp học làm báo Huỳnh Thúc Kháng, nhà báo Lý Thị Trung đã quen và sau này nên duyên với ông Vương Như Chiêm. Con trai đầu lòng được ông bà đặt tên là Vương Học Báo để luôn ghi nhớ những ngày tháng cùng theo học tại lớp dạy làm báo ở Chiến khu Việt Bắc. Một người con trai nữa của ông bà chính là nguyên Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Vương Duy Biên.

Bài và ảnh: MINH THU