Trừ câu thơ Tố Hữu: “Người là Cha, là Bác, là Anh” thì nói chung thơ và ca khúc viết về Hồ Chủ tịch đều dùng các đại từ nhân xưng ngôi thứ ba: Người, Cụ, Cha già, Bác hoặc gọi trang trọng bằng chính danh Hồ Chí Minh. Người Việt Nam có thể tự hào rằng nước mình có nhiều bài hát hay vào bậc nhất thế giới ca ngợi về lãnh tụ của mình.
Khi cả dân tộc làm cuộc cách mạng Tháng Tám long trời thì đồng thời với cảm hứng cách mạng là cảm hứng lãnh tụ. Gọi một vị chủ tịch nước 55 tuổi là Cụ thì đó là cảm hứng mạnh và xuất phát từ tình cảm, lòng thành kính. Tình cảm này đã rất đỗi tự nhiên trong mỗi người dân nước Việt. Khi cùng nhạc sĩ Lưu Bách Thụ hát lên: “Dân Nam ơi biết ơn Cụ Hồ đời đời” hoặc cùng nhạc sĩ Văn Cao thành kính ngợi ca: “Cụ Hồ Chí Minh, đế quốc ta tành hết, trước sức dân trào cuốn. Vinh quang nhân dân Việt Nam”, thì chắc chắn trong số những người hát đó, không ít người đã quá tuổi lục tuần. Đại từ “Cụ” không còn thu hẹp ở ý nghĩa gia đình nữa, mà là của toàn dân.
Trong kháng chiến chống Pháp, hình như không có bài hát bào về Hồ Chủ tịch ngoài “Ai yêu Bác Hồ Chí Minh” của nhạc sĩ Phong Nhã sử dụng đại từ “Bác”. Nhạc sĩ Đỗ Nhuận thì gọi “Già Hồ ơi”, Bùi Công Kỳ thốt lên “Bóng Cha già xen lẫn tiếng hoan hô”, Nguyễn Đình Thi “Trông Cha bóng Người mênh mang”. Cho tới khi hoà bình lập lại ở miền Bắc thì có thể từ câu hát thiếu nhi của nhạc sĩ Phạm Tuyên: “Bác Hồ ơi! Cháu hát ca muôn lời” mà cái tiền lệ gọi Bác từ phong Nhã trong các bài ngợi ca bắt đầu nhập cuộc cho đến bây giờ qua các tác phẩm của Văn An, Thuận Yến, Trần Hoàn…
Còn một điều may mắn nữa là cái tên của vị lãnh tụ kính yêu của chúng ta khi đọc lên bình thường đã thấy trầm bổng bay lên bởi những âm bằng, trắc và thanh. Hồ Chí Minh, cứ gọi tên Người là dường như lòng ta đã muốn hát lên rồi. Và thế là cứ trang nghiêm cùng Lưu Hữu Phước: “Hồ Chí Minh dắt toàn dân đứng lên”, cùng Đỗ Nhuận: “Hồ Chí Minh lãnh đạo cuộc kháng chiến trường kỳ”, cùng Văn Cao: “Hồ Chí Minh suốt ánh dương ngời trong ngục tù”, cùng Tô Vũ: “Hồ Chí Minh, suốt đời vì nhân dân đấu tranh”. Tên Người còn bay bổng trên những cung bậc của Trần Kiết Tường, thổn thức của Chu Minh, tha thiết của Nguyễn Đồng Nai hơn nửa thế kỷ qua.
Với tình cảm kính yêu vô vàn đối với Người, VnMusic xin trân trọng giới thiệu cùng các bạn những ca khúc hay nhất viết về Hồ Chí Minh.
(Bài giới thiệu này dựa trên bài viết tại tập ca khúc “Nắng Ba Đình” do NXB Thanh niên phát hành)