QĐND - Những ca khúc về đề tài chiến tranh cách mạng và LLVT với hình tượng Bộ đội Cụ Hồ nổi bật trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, là một trong những thành tựu rực rỡ nhất của nền âm nhạc cách mạng Việt Nam. Với bề dày thành tựu ấy, công chúng hôm nay luôn kỳ vọng và mong muốn các nhạc sĩ trong và ngoài quân đội tiếp tục nuôi dưỡng những nguồn cảm hứng sáng tạo mới để cho ra đời những tác phẩm hay hơn về quân đội, người lính và công cuộc bảo vệ Tổ quốc.

Vang vọng bài ca tình nguyện quốc tế

Những năm 1978-1979, hai đầu biên cương đất nước, máu của chiến sĩ và đồng bào lại nhuốm đỏ. Nhạc sĩ quân đội Vũ Trọng Hối của “Tiến về Sài Gòn” năm xưa lại có ngay “Lời tạm biệt lúc lên đường”... Những sáng tác của nhạc sĩ trong và ngoài quân đội sáng tác trong thời kỳ này không chỉ dừng ở lời hiệu triệu, mà là sự khẳng định vị thế, trách nhiệm của người lính trong công cuộc bảo vệ biên cương Tổ quốc và tinh thần quốc tế cao cả. “Anh lính tình nguyện và điệu múa Apsara” của nhạc sĩ Minh Quang là một ví dụ: “Apsara... Ôi điệu múa hay tình đất nước/ Apsara... Bao lời hát thay lời Tổ quốc/... Những người lính đã cùng chiến đấu/Apsara... Anh nguyện mãi giữ màu nắng ấm/ Cho em được múa dưới trời tự do...”. Đại tá, nhạc sĩ Minh Quang là nhạc sĩ quân đội tiếp sau những tên tuổi Huy Thục, Thuận Yến, Doãn Nho, Nguyễn Đức Toàn… Trưởng thành từ Đoàn Văn công Tổng cục Chính trị (nay là Nhà hát Ca múa nhạc Quân đội), nhạc sĩ Minh Quang đã để lại dấu ấn trên con đường âm nhạc của mình với những ca khúc hay về người lính  như: “Sông Lô chiều cuối năm”, “Hoa sim biên giới”…

Mùa xuân 1984, mặc dầu đất nước đang phải đương đầu với những khó khăn gay gắt, nhưng với những dự cảm tinh tế, nhạy bén của người nghệ sĩ, nhạc sĩ Diệp Minh Tuyền-một người con phía Nam tập kết ra Bắc đã viết ca khúc “Hát mãi khúc quân hành”. “Đời mình là một khúc quân hành/ Đời mình là bài ca chiến sĩ/ Ta ca vang triền miên qua tháng ngày/ Lượn bay trên núi rừng biên cương tới nơi đảo xa...”. Lời ca hào sảng, bước đi vững chắc, tự tin, khúc quân hành này đã nhanh chóng đi vào lòng người và dần trở thành một trong những bài hát truyền thống hay nhất về Bộ đội Cụ Hồ.

Hình ảnh trong MV ca khúc “Bay qua Biển Đông”. Ảnh: Việt Khánh.

Trong công cuộc đổi mới toàn diện của đất nước, đề tài về LLVT được mở rộng hơn, giai điệu phong phú hơn. Các ca khúc về chủ đề này đã tạo nên sức hấp dẫn, tạo khí thế sôi nổi cho đời sống ca hát quần chúng, phổ biến, nhân rộng tình cảm yêu quê hương đất nước, đồng bào, sự gắn bó quân dân máu thịt. “Đất nước gian lao chưa bao giờ bình yên/ Cơn bão chưa ngưng trong tâm hồn biết bao người/ Anh đứng gác trời khuya đảo vắng/ Biển một bên và em một bên…” ("Thơ tình người lính biển", nhạc: Hoàng Hiệp, thơ: Trần Đăng Khoa) là những giai điệu mới ca ngợi người lính nơi hải đảo xa xôi. Biển một bên và em một bên, tình yêu rất lãng mạn nhưng cũng rất rắn rỏi, dù luôn có biển, có em, nhưng anh không bao giờ buông lơi trách nhiệm với Tổ quốc.

Đón đợi những tác phẩm mới về Bộ đội Cụ Hồ

Đại tá, nhạc sĩ quân đội Doãn Nho từng có lúc chê trách các nhạc sĩ trẻ, rằng các bạn đang “tặng” người nghe những giai điệu ủy mị quá, buồn quá với những ca từ hát lên lại là tan vỡ, chia ly… Nhưng giờ đây, nhạc sĩ Doãn Nho đã “vui trở lại” khi cho rằng, trách nhiệm công dân, trách nhiệm của người làm nghệ thuật âm nhạc với Tổ quốc đã tươi mới trở lại. Ví như thời gian vừa qua đã xuất hiện tác phẩm “Bay qua Biển Đông”, “Tổ quốc nhìn từ biển”… Việt Khánh, nhạc sĩ trẻ sáng tác ca khúc “Bay qua Biển Đông” từng chia sẻ: “Đâu phải cứ hô hào khẩu hiệu lên mới là yêu nước. Bởi mình nghĩ lòng yêu nước vẫn âm ỉ cháy trong huyết quản mỗi chúng ta. Lúc nào chúng ta cũng đặt lòng yêu nước và tự hào dân tộc lên trên hết, chỉ có điều cách thể hiện của mỗi thời đại sẽ không giống nhau. Những người trẻ ở đất liền như chúng tôi luôn hướng về những người lính nơi tiền tiêu”. Lời tâm sự của một người trẻ, cùng lời ca “Bao nhiêu tình thương/ Bay qua đại dương/ Gửi người chiến sĩ biên cương…” khiến người nghe như thêm yêu, thêm nặng lòng với Tổ quốc.

Bắt nhịp với hơi thở thời đại, hòa chung với sự phát triển của nền âm nhạc nước nhà, các nhạc sĩ trong quân đội hiện nay xuất hiện những cái tên ít nhiều được công chúng biết đến như: Đỗ Bảo, Xuân Phương, Trần Mạnh Hùng, Trần Quốc Đạt… Trong đó, cái tên Trần Mạnh Hùng đã vươn ra quốc tế với những bản khí nhạc mang đậm văn hóa Việt Nam.

Tuy vậy, nghiêm túc nhìn lại, hiện nay việc sáng tác ca khúc về chiến sĩ có phần trầm lắng. Thời đại hội nhập, sự tiếp thu tinh hoa nghệ thuật ca hát thế giới trong một không gian nghệ thuật mở đem lại nhiều cơ hội phát triển mới cho việc sáng tác, nhưng hình như các nhạc sĩ chưa đáp ứng được mong muốn của đông đảo chiến sĩ và công chúng. Cuộc sống chiến sĩ thời bình tương đối ổn định, ít kịch tính, xung đột như thời chiến. Nhưng vẻ đẹp người chiến sĩ bao giờ cũng có sức cuốn hút, hấp dẫn với nhân dân, với nghệ thuật. Vì vậy, công chúng vẫn đang trông mong, đón đợi những tác phẩm âm nhạc có tính phát hiện, khám phá mới về Bộ đội Cụ Hồ ở tuyến đầu Tổ quốc, ở hải đảo xa xôi và những chiến sĩ đến với dân, sống cùng dân, bảo vệ, giúp đỡ dân ở nơi gian khó và tự nguyện sát cánh cùng dân chống chọi với thiên tai, dịch họa…

Với truyền thống 70 năm xây dựng, chiến đấu oanh liệt và giành được những chiến công hiển hách, vẻ vang, Quân đội nhân dân Việt Nam và Bộ đội Cụ Hồ rất cần được các nhạc sĩ trong và ngoài quân đội tiếp tục tìm hiểu, khơi nguồn và khám phá ở những góc nhìn mới, cách thể hiện mới, với những tác phẩm mới có thể làm rung cảm hàng triệu con tim. Hơn nữa, đây cũng là đề tài mở, phong phú và là nguồn cảm hứng vô bờ để các nhạc sĩ thể hiện tài năng của mình trước công chúng. Một khi đam mê, tâm huyết để sáng tạo ra những tác phẩm giàu tính tư tưởng, nghệ thuật về đề tài này, các nhạc sĩ sẽ góp phần nhen lên ngọn lửa tình yêu quê hương, tình yêu cuộc sống cho những người lính Cụ Hồ và qua đó, góp phần làm phong phú thêm kho tàng âm nhạc cách mạng Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh.

VƯƠNG HÀ

Bài 1: Mơ đời chiến sĩ

Bài 2: Điểm tựa tinh thần của người cầm súng