Có nhiều yếu tố dẫn đến việc môn Ngữ văn có số bài thi bị điểm liệt cao nhất. Trong đó, người đứng lớp cũng cần phải nhìn nhận lại phương pháp giảng dạy. Bởi cái thời mà tôi và những người đồng trang lứa còn ngồi trên ghế nhà trường thì môn Ngữ văn không tệ đến thế. Học trò say mê học văn, thường sử dụng những câu nói, câu thơ của các tác giả trong và ngoài nước để đưa vào lưu bút, nhật ký hoặc trong giao tiếp… Dù học sinh có mê ban A đi chăng nữa thì khi trả bài và kiểm tra môn Ngữ văn, thấp nhất cũng được 4 điểm. Vì sao vậy? Vì ngày đó chúng ta không bị chi phối bởi công nghệ. Trong chiếc cặp học trò lúc nào cũng có một quyển sách (thơ, triết lý, truyện ngắn, tiểu thuyết, tạp bút...) để rảnh là mang ra đọc ngấu nghiến. Thậm chí, học trò cạnh tranh với nhau từng quyển sách mượn ở thư viện trường hay thuê ở quầy sách báo. Ai cũng muốn mình là người đọc trước tiên với cảm giác nôn nóng, thích thú, say mê. Còn bây giờ, học trò chú tâm vào game trên điện thoại, máy tính nên lười đọc sách báo, thành ra thiếu tính góp nhặt ý tưởng, câu chữ, tư duy để làm nên một bài nghị luận xã hội, bài phân tích tác phẩm hay.
Để môn Ngữ văn sống lại thời hoàng kim thì giáo viên phải thay đổi phương pháp giảng dạy. Chúng ta không thể cấm các em ngừng sử dụng công nghệ (vì nó có rất nhiều lợi ích thiết thực) nhưng chúng ta có thể cân bằng, hòa hợp. Nên vận dụng mạng xã hội để mở một hội nhóm kín của lớp về văn học nhằm giao lưu, thảo luận, vui chơi. Giới trẻ bây giờ đều có một trang facebook cá nhân nên rất tiện lợi nếu sinh hoạt theo phương pháp này. Có thể lồng ghép các bản nhạc có yếu tố văn học tân thời hiện nay như: Bánh trôi nước, Để Mị nói cho mà nghe (Hoàng Thùy Linh); những audio về văn học có giọng đọc truyền cảm; hay những truyện được đồ họa hoạt hình sinh động… Vừa học vừa chơi sẽ giúp các em thích thú, say mê.
Đừng giảng "chay" mà cần nhờ đến máy chiếu để lồng hình ảnh, clip vào đó cho sinh động. Tất nhiên, giáo viên cần phải nghiên cứu ý thích của học sinh lớp mình để từ đó có cách soạn giáo án tối ưu. Không nên giảng dạy theo phương pháp đọc-chép kiểu cũ mà phải nghe-hiểu. Chỉ có hiểu mới giúp học sinh nhớ lâu và làm bài tập làm văn tốt; còn học thuộc lòng thì sẽ dẫn đến rập khuôn trong cách làm bài, thui chột sự sáng tạo. Cần khuyến khích học sinh mua một quyển "Từ điển tiếng Việt" (của Viện Ngôn ngữ học), khi cần từ nào đó thì tra ngay để viết bài đúng chính tả, thêm vào những từ đồng nghĩa mới, cho bài văn có sức sống, chuẩn mực, bay bổng.
Tôi được biết, có giáo viên còn dùng phương pháp trò chơi ô chữ văn học, đố về ca dao, tục ngữ... rất thú vị. Dù kiến thức sơ đẳng đó vận dụng vào phần nghị luận tập làm văn không nhiều nhưng sẽ là tiền đề để các em yêu thích môn Ngữ văn hơn, chịu khó nghiên cứu, tìm tòi hơn, từ đó giúp các em học và làm bài tốt hơn. Giáo viên cũng có thể tổ chức những tiết ngoại khóa, sinh hoạt nhóm có liên quan đến văn học như: Thăm thư viện, bảo tàng, thăm nhà thơ, nhà nghiên cứu văn học (nếu có điều kiện)... để các em có những bài học thực tế sinh động hơn.
Ngoài ra, giáo viên bộ môn Ngữ văn cần phải phối hợp chặt chẽ với phụ huynh để nắm rõ tình hình học tập Ngữ văn của các em khi ở nhà, đồng thời khuyến khích phụ huynh mua những quyển sách hay về cho con em đọc. Sách nên có lồng hình ảnh vào để hấp dẫn học sinh, bởi tuổi trẻ thời nay thường có ấn tượng về hình ảnh trước rồi mới đọc đến nội dung.
ĐẶNG TRUNG THÀNH