Sức hấp dẫn từ một đề tài lớn

Theo báo cáo, Ban tổ chức giải đã tiếp nhận 2.298 tác phẩm tham dự, trong đó có 2.107 tác phẩm của 7 chuyên ngành (văn học, âm nhạc, múa, sân khấu, điện ảnh, mỹ thuật, nhiếp ảnh) và 191 tác phẩm báo chí. Các hội đồng đã làm việc nghiêm túc, khách quan từ vòng sơ khảo đến vòng chung khảo, bảo đảm chính xác, tính thống nhất cao. Kết quả, 194 tác phẩm văn học, nghệ thuật, báo chí đã đoạt giải thưởng.

Với các chuyên ngành văn học, nghệ thuật, tuy hình thức thể hiện khác nhau, nhưng tựu chung, các tác phẩm đoạt giải thưởng lần này là những kết tinh tài năng, thăng hoa cảm xúc của đội ngũ văn nghệ sĩ tâm huyết với đề tài LLVT&CTCM. Những tác phẩm đoạt giải đã cho thấy sự phong phú ở nội dung và hình thức nghệ thuật, thể hiện cá tính và dấu ấn nghệ thuật, được phản ánh đa chiều, cách nhìn nhận toàn diện, có chiều sâu, tính học thuật. Điều đáng mừng là những tác phẩm của các tác giả trẻ phản ánh được tâm tư, tình cảm, ý chí, nhịp sống của người chiến sĩ hôm nay, như: Tiểu thuyết “Mưa đỏ” (Chu Lai), hồi ức “Mùa chinh chiến ấy” (Đoàn Tuấn), nhạc kịch “Lá đỏ” (Đỗ Hồng Quân), múa “Mắt lá” (NSND Nguyễn Hồng Phong), điêu khắc “Bầu trời Hà Nội” (Vũ Quang Sáng), kịch nói “Khi con tốt sang sông” (Nhà hát Kịch nói Quân đội), “Người chiến sĩ năm xưa” (Nhà hát Chèo Quân đội), phim tài liệu “Chư Tan Kra” (Điện ảnh Quân đội nhân dân), bức ảnh “Lực lượng quân đội tham gia chữa cháy rừng phòng hộ đầu nguồn huyện Sóc Sơn” (Hoàng Hải)…

leftcenterrightdel
Đoàn làm phim Điện ảnh Quân đội nhân dân nỗ lực vượt khó hoàn thành phim tài liệu “Chư Tan Kra”. Ảnh: MINH PHƯƠNG.

Cùng với các loại hình văn học, nghệ thuật, 5 năm qua, các cơ quan báo chí đã chủ động tuyên truyền về hoạt động của quân đội và sự nghiệp quốc phòng toàn dân trong công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc. Đội ngũ những người làm báo trong và ngoài quân đội đã tích cực, xông xáo đến các vùng sâu, vùng xa, vùng bị thiên tai... để tác nghiệp, phản ánh những hoạt động gian khổ, hy sinh của người chiến sĩ. Nhiều tác phẩm báo chí gây xúc động công chúng bởi nội dung chân thực, sâu sắc về hình ảnh người chiến sĩ đang ngày đêm quên mình ở biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa, vùng đang có thiên tai...; những gương điển hình tiên tiến trong xây dựng quân đội, giúp đỡ nhân dân, như: “Hành trình xóa bản trắng đảng viên ở Trung Lý” (Nguyễn Thị Hòa, Đài Tiếng nói Việt Nam); “Bà đỡ ở vùng biên”(Nguyễn Viết Phúc, Báo Quân khu 5), “Những ngôi sao sáng trong lòng lũ” (Ngô Tiến Mạnh, Báo Phòng không-Không quân), “Nơi ấy Trường Sa” (Đặng Thị Phương Hoa, Báo Hà Giang), “Người thắp sáng bản Co Muông” (Nguyễn Minh Tùng-Cao Quốc Việt, Điện ảnh-Truyền hình Bộ đội Biên phòng)…

Nhiều tác phẩm phản ánh trực diện cuộc sống, lao động, học tập, chiến đấu, công tác của bộ đội ở các đơn vị cơ sở với nhiều khía cạnh; bám sát các mặt công tác của LLVT, được dư luận quan tâm, hiệu quả xã hội và tính định hướng tốt như: “Tham gia sản xuất, xây dựng kinh tế-chức năng cơ bản, nhiệm vụ xuyên suốt của quân đội” (Mạnh Hà-Mạnh Dũng-Mạnh Tuấn, Tạp chí Quốc phòng toàn dân), “Hải quân và Đặc công Việt Nam-Những chuyến xuất quân ấn tượng” (Nguyễn Xuân Hòa, Báo Quân đội nhân dân), “Quân đội tham gia hoạt động Gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc: Viết tiếp lời thề với Đảng” (Vũ Thị Hồng Linh, Trung tâm Phát thanh-Truyền hình Quân đội), “Đại đội trưởng của chúng tôi” (Phan Thanh Hải-Lê Văn Thắng-Nguyễn Thế Hùng, Báo Quân khu 4)…

Tuy không nhiều, nhưng đã có một số tác phẩm, như: “Nghiêm trị những kẻ giả danh, mạo danh quân đội” (Phạm Văn Huấn-Nguyễn Văn Minh, Báo Quân đội nhân dân), “Lực lượng vũ trang Quân khu 4 thực hiện “dân vận khéo” trong giải quyết “điểm nóng” trên địa bàn” (Hồng Lâm-Văn Bảy-Phạm Tuấn, Tạp chí Quốc phòng toàn dân), “Bộ đội Biên phòng đấu tranh phản bác các quan điểm, luận điệu sai trái, thù địch trong tình hình hiện nay” (Đinh Trọng Ngọc, Tạp chí Khoa học giáo dục Biên phòng)… đi sâu phân tích, làm rõ những luận cứ để phê phán, bác bỏ những quan điểm sai trái của các thế lực thù địch.

Về mặt hình thức, nhiều tác phẩm báo in, báo điện tử có cách viết khá mới, văn phong, bút pháp thể hiện sinh động, nhạy bén, dễ đi vào lòng độc giả. Tác phẩm phát thanh, truyền hình đã chú trọng khai thác, phát huy thế mạnh của công nghệ, thiết bị mới; nhiều tác phẩm được thể hiện theo phong cách phát thanh, truyền hình hiện đại, tiếp cận thẳng vào vấn đề, sinh động, thu hút công chúng.

leftcenterrightdel
Tác phẩm “Lực lượng quân đội tham gia chữa cháy rừng phòng hộ đầu nguồn huyện Sóc Sơn” đoạt giải chuyên ngành nhiếp ảnh. Ảnh: HOÀNG HẢI.

Chăm lo mới mong có quả ngọt

Bên cạnh những thành công đáng kể, Ban tổ chức giải cũng nhận thấy một số mặt còn hạn chế: Chưa có nhiều tác phẩm nghệ thuật và bài viết mang tính phát hiện; nặng về phản ánh, cách thể hiện đơn giản, chưa có chiều sâu; một số tác phẩm cần nâng cao tính chuyên nghiệp trong nghệ thuật biểu diễn; việc khai thác mảng nội dung về bộ đội thời bình còn khan hiếm… Những hạn chế kể trên tồn tại từ nhiều năm trước, một phần do đề tài LLVT&CTCM trong thời bình không được chú ý bằng các đề tài khác; mặt khác, đội ngũ văn nghệ sĩ, nhà báo giỏi chuyên môn nghiệp vụ có hiểu biết sâu về quân đội ít hơn so với trước đây. Điều này, đòi hỏi các cơ quan chức năng tiếp tục đầu tư, quan tâm mới mong có nhiều tác phẩm giá trị.

Nhìn vào danh sách những cá nhân đoạt giải thưởng lần này có thể thấy đa phần là những người đang và đã trong quân ngũ cho nên việc sáng tạo các tác phẩm là “mệnh lệnh từ trái tim”. Như đoàn làm phim tài liệu “Chư Tan Kra” (Điện ảnh Quân đội nhân dân), để hoàn thành bộ phim mất gần hai năm, 5 lần đi đến nơi xa xôi hiểm trở, có ngày đi bộ 23km trong rừng… Thử hỏi, với cá nhân, đơn vị ngoài quân đội, nếu không có sự hỗ trợ thiết thực, liệu có sẵn sàng bỏ thời gian, công sức, kinh phí để hoàn thành tác phẩm công phu về đề tài LLVT&CTCM? Nhà thơ Nguyễn Quang Hưng (Báo Nhân dân), cho biết: “Nhờ làm báo nên tôi có điều kiện đi đến các vùng biên giới, hải đảo; thêm vào đó được mời tham gia các trại sáng tác do quân đội tổ chức nên tôi mới có thể viết được tập thơ “Cột mốc trong người” đoạt giải ở chuyên ngành văn học lần này. Để tiếp tục có những tác phẩm xứng tầm với mảng đề tài lớn này, tôi rất mong sự quan tâm, tạo điều kiện hơn nữa về phía quân đội để nuôi dưỡng cảm hứng sáng tạo”.

leftcenterrightdel
Cảnh trong nhạc kịch “Lá đỏ” đoạt giải chuyên ngành âm nhạc. Ảnh: TOÀN DŨNG.

Trước thực tế trên, một mặt cần tiếp tục triển khai các cơ chế chính sách thu hút, đãi ngộ các tài năng văn học nghệ thuật “đầu quân” cho quân đội; mặt khác duy trì các hoạt động (trại sáng tác trọng điểm, đầu tư chuyên sâu, hỗ trợ xuất bản, triển lãm, biểu diễn…) thiết thực hỗ trợ cho giới văn nghệ sĩ sáng tác về đề tài LLVT&CTCM. Cốt yếu làm sao khai thác có hiệu quả giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc, văn hóa và nhân văn quân sự; hình ảnh và phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ, truyền thống vẻ vang của LLVT. Phấn đấu có nhiều công trình, tác phẩm văn học, nghệ thuật có giá trị cao, tiêu biểu, tương xứng với tầm vóc lịch sử của đất nước, dân tộc, quân đội trong các cuộc kháng chiến và thời kỳ đổi mới.

Một công việc khác cũng rất quan trọng mà lâu nay các cơ quan chức năng dường như chưa quan tâm đúng mức, đó là quảng bá tác phẩm văn học, nghệ thuật đến với công chúng. Đúng là các tác phẩm văn học, nghệ thuật về LLVT&CTCM trước hết phải nhắm đến đối tượng thụ hưởng chủ yếu là LLVT; tuy nhiên sẽ càng tốt hơn nếu công chúng, nhất là thế hệ trẻ ngoài quân đội được thưởng thức các tác phẩm văn học, nghệ thuật tinh hoa về đề tài lớn này, bởi qua đó sẽ giúp công chúng nuôi dưỡng tình cảm gắn bó với LLVT, góp phần tạo dựng tình cảm quân dân gắn bó.

Hy vọng trong thời gian tới, với nhiều giải pháp đồng bộ và thiết thực sẽ khích lệ đội ngũ văn nghệ sĩ, nhà báo tích cực tham gia sáng tác, phản ánh về đề tài LLVT&CTCM với nhiều tác phẩm giá trị ra đời. Sức lan tỏa của những tác phẩm tinh hoa sẽ hấp dẫn đối với mọi tầng lớp công chúng, góp phần nâng cao chất lượng đời sống văn hóa tinh thần của bộ đội và nhân dân, phục vụ tốt nhiệm vụ chính trị của Đảng, Nhà nước và quân đội, thiết thực góp phần vào sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

HÀM ĐAN