Minh họa: Lê Tuấn

1 - Vĩnh Linh! Từ này gợi tôi nhớ về di tích địa đạo Vịnh Mốc như một tòa lâu đài cổ, nằm im trong lòng đất (thuộc huyện Vĩnh Linh) đang trở thành điểm du lịch hấp dẫn thu hút ngày càng đông khách tham quan trong và ngoài nước. Đến thăm di tích này, tôi được gặp chị Hồ Thị Giữ, ngót 40 tuổi, là một trong mười bảy đứa trẻ đã cất tiếng khóc chào đời giữa lòng địa đạo ấy năm xưa. Trên đường đưa chúng tôi về thăm nhà mình, chị Giữ kể, sáng nay chị phải chuẩn bị đủ rau cho đàn lợn, vì chiều nay chị còn bận ra cửa biển đón thuyền của "ông xã" đi đánh cá trở về. Trong câu chuyện với chị và tận thấy những gì ở nơi đây, chúng tôi hiểu miền quê Vĩnh Linh kiên cường, bất khuất đã trải qua bao đau thương mất mát trong chiến tranh. Để tồn tại trong bom đạn ác liệt và làm tròn nhiệm vụ của người hậu phương, nhân dân Vĩnh Linh buộc phải rời mặt đất để đi vào lòng đất. Trận địa phòng không của dân quân Vĩnh Thủy đã từng bắn rơi 4 máy bay Mỹ trong một ngày. Và những đứa trẻ đã ra đời, lớn lên từ trong lòng đất. Hôm nay, có người đã là người mẹ đảm đang như chị Giữ mà tôi đã gặp.

2 - Vĩnh Linh! Từ này gợi tôi nhớ đến giai điệu quê hương Vĩnh Linh trong một đêm liên hoan văn nghệ của đội văn nghệ bộ đội biên phòng tỉnh Quảng Trị tại xã Vĩnh Nam (một vùng đất vốn là trọng điểm bắn phá ác liệt của giặc Mỹ năm xưa) chào mừng kỷ niệm 50 năm ngày truyền thống đặc khu Vĩnh Linh. Lần đầu tiên, thiếu úy Đỗ Minh Kỳ, đội trưởng đội văn nghệ cùng anh em trong đội đã về nơi chôn nhau cắt rốn của mình hát phục vụ bà con nhân dân. Đỗ Minh Kỳ hát bằng cả tấm lòng của người con quê hương Vĩnh Linh. Hơn nữa, những người con quê hương Vĩnh Linh như Đỗ Minh Kỳ mỗi khi được hát, nhất là hát các ca khúc mang âm hưởng dân ca Quảng Trị nói về quê mình một thời khói lửa, một thời đau thương mà kiên cường anh dũng (như Bài ca Vĩnh Linh của nhạc sĩ Hoàng Vân) thì dạt dào cảm xúc. Bởi lẽ tuổi thơ của họ đã được tắm gội trong những làn điệu dân ca như điệu hò mái nhì, mái đẩy, đặc trưng của vùng quê Quảng Trị. Nhờ giàu cảm xúc, họ đã hát thành công.

3 - Vĩnh Linh! Từ này gợi tôi nhớ đến những khuôn mặt, những địa danh thuộc huyện Vĩnh Linh. Đây những khuôn mặt nhễ nhại mồ hôi, đôi mắt trũng sâu sau bao đêm vào mùa cạo mủ cao su ở thị trấn Hồ Xá, thị trấn Bến Quan; và đây, những nụ cười của bà con thu hoạch tôm trên cánh đồng nước lợ thuộc xã Vĩnh Thành, Vĩnh Sơn, một thời đã bị bom đạn Mỹ cày xới; và đây nữa, những người thợ lái máy cày, máy bừa trên đồng ruộng hai bên bờ sông Bến Hải... Vĩnh Linh, một vùng quê anh hùng, một vùng quê văn hóa, một vùng quê chiến sĩ, với bao gương mặt con người. Những con người vốn mang dòng máu ý chí quật cường, ấp ủ bao khát vọng, hôm nay đang gắng gỏi làm cho quê hương mỗi ngày thêm no đủ, vui tươi, bớt đi cái nghèo, cái khổ.

Trung Ruẩn