Sau hình ảnh về Bác là những lời của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Tổng Tư lệnh Quân đội nhân dân Việt Nam trong những năm tháng của cuộc trường chinh đánh thắng giặc Pháp, giặc Mỹ xâm lược. Đại tướng tâm sự với phóng viên ảnh Báo QĐND: “Khi nhìn lại những bức ảnh về chiến tranh và cách mạng của dân tộc ta, tôi như sống lại từng ngày, từng giờ của quá trình gian khổ nhưng rất kỳ diệu và vẻ vang đó. Nhiếp ảnh sao mà chân thực, ghi nhớ chính xác và gợi cảm lạ lùng đến như vậy.

Có những chuyện do thời gian chúng ta có thể quên đi, nhưng nhìn vào ảnh là nhớ từng chiến sĩ, từng trận đánh, từng ý tứ chỉ đạo của Trung ương và Bác Hồ...

Thay mặt những chiến sĩ trong chiến tranh, tôi chân thành cảm ơn các nhà nhiếp ảnh”.

Trang bìa cuốn sách.

Tiếp theo lời của Đại tướng Võ Nguyên Giáp là lời của Đại tướng Phùng Quang Thanh, Anh hùng LLVT nhân dân, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Phó bí thư Quân ủy Trung ương, nguyên Bộ trưởng Bộ Quốc phòng: “Những khoảnh khắc do phóng viên ảnh Báo QĐND ghi lại trong suốt 70 năm qua, nhiều tác phẩm đã trở thành tài sản vô giá của quốc gia, quân đội, là những tư liệu lịch sử quý giá, chân thực, sống động thông qua lao động cần cù, sáng tạo và dũng cảm mới có được”.

Theo đánh giá của những người lãnh đạo, chỉ huy cao nhất của Quân đội ta cả trong chiến tranh và trong hòa bình, những phóng viên cầm máy ảnh của đất nước nói chung và của Báo QĐND nói riêng hoàn toàn có thể tự hào đã đáp lại xứng đáng với niềm tin của Đảng, quân đội và nhân dân: “Chúng tôi luôn có mặt ở những thời khắc lịch sử”.

Đó là thời khắc phóng viên Triệu Đại của Báo QĐND ghi lại hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng các đồng chí Trường Chinh, Phạm Văn Đồng và Võ Nguyên Giáp họp bàn kế hoạch mở Chiến dịch Điện Biên Phủ tại căn cứ địa Việt Bắc. Cũng chính phóng viên nhiếp ảnh Triệu Đại đã chụp được những bức ảnh toàn cảnh chiến dịch, từ hình ảnh bộ đội ta xung phong đánh chiếm các cứ điểm quân địch, ảnh đoàn dân công hỏa tuyến, hình ảnh chiến trường ngày toàn thắng 7-5-1954, cảnh đoàn tù binh địch... đến lễ mít tinh mừng chiến thắng tại Mường Phăng.

Đó là loạt ảnh bộ đội ta về giải phóng thủ đô đi giữa rừng người và cờ hoa chào đón ngày 10-10-1954 cùng bóng dáng những người lính Pháp cuối cùng rút khỏi Hà Nội qua cầu Long Biên dưới bóng lá cờ đỏ sao vàng...

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, khi cả nước là chiến trường, bức ảnh “Phúc Tân kêu gọi trả thù” đã là lời giục giã quân dân cả nước ta, đồng thời có sức lay động lương tri loài người về sự thật tàn bạo của kẻ gây chiến. Tiếp đó là những hình ảnh quân dân trên tuyến lửa Khu 4, là những đoàn quân nối nhau ra trận, là những trận đánh ác liệt trên các chiến trường miền Nam, miền Bắc.

Tại mặt trận Quảng Trị năm 1968, nhà báo, Anh hùng LLVT nhân dân Lê Đình Dư hy sinh ngay trên chiến hào xung phong khi tay cầm súng, tay cầm máy ảnh. Tấm gương làm báo và trực tiếp chiến đấu cùng câu nói của Anh hùng Lê Đình Dư giữa trận địa là sự khẳng định tư thế của những người làm báo Báo QĐND: “Người chiến sĩ có thể đứng bắn, quỳ bắn, nằm bắn. Còn phóng viên chúng tôi lúc này chỉ có thể đứng thẳng trên chiến hào, dùng vũ khí là cây bút và máy ảnh để ghi lại chiến công của đồng đội và tội ác của quân thù!”.

Cũng tại chiến trường Quảng Trị khốc liệt, những bức ảnh của Đoàn Công Tính găm lại trên mặt báo về hình ảnh bộ đội ta dũng mãnh tiến công các căn cứ địch trong các Chiến dịch Đường 9-Nam Lào năm 1971 và Quảng Trị năm 1972. Đặc biệt, ông là phóng viên duy nhất bơi qua sông Thạch Hãn vào được Thành cổ Quảng Trị giữa bom đạn địch, ghi lại những hoạt động chiến đấu dũng cảm, đầy hy sinh gian khổ nhưng rực cháy niềm tin chiến thắng của cán bộ, chiến sĩ ta.

Lần giở những trang báo cũ, cuộc sống và chiến đấu vẫn như rừng rực, hào hùng qua những bức ảnh về Trường Sơn, về các đô thị và làng xóm miền Nam, về Sài Gòn, các vùng biển và hải đảo những ngày giải phóng trong Mùa xuân đại thắng 1975 và Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử...

Theo dòng chảy không ngừng của đời sống đất nước, ảnh trên Báo QĐND dù gắn với những tên tác giả cũ hay mới vẫn thể hiện được sự có mặt kịp thời của các phóng viên tại các sự kiện nổi bật. Từ các cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới Tây Nam, biên giới phía Bắc, từ những bước chân Quân tình nguyện Việt Nam trên đất nước Campuchia anh em đến công cuộc khôi phục mọi mặt cuộc sống của nhân dân ta sau chiến tranh. Và những chặng đường đổi mới toàn diện đất nước cùng hình ảnh cán bộ, chiến sĩ ta có mặt nơi biên giới, hải đảo, những nơi thiên tai, bão lụt, cháy rừng, những điểm nóng phòng, chống dịch Covid-19 cứu giúp nhân dân... Trải qua 70 năm, với số phóng viên “cốt tinh không cốt đông”, những người cầm máy ảnh chuyên nghiệp của Báo QĐND đã được Nhà nước tặng nhiều danh hiệu, giải thưởng và đoạt nhiều giải thưởng các cuộc thi trong nước và quốc tế.

Thời của công nghệ số, internet, mạng xã hội và thế giới nghe nhìn, thời của tòa soạn hội tụ, cơ quan báo chí đa phương tiện, ảnh của tờ báo chính trị hàng đầu đất nước càng cần tinh nhạy, kịp thời. Với điểm tựa truyền thống dày dặn, vững chắc, tin chắc rằng thế hệ những người cầm máy ảnh của Báo QĐND hiện tại và mai sau sẽ luôn sẵn sàng có mặt ở những thời khắc lịch sử, hoàn thành nhiệm vụ.

Ra mắt tập sách ảnh “Chúng tôi luôn có mặt ở những thời khắc lịch sử” nhân dịp kỷ niệm 70 năm Ngày truyền thống-Ngày Báo QĐND ra số đầu tiên (20-10-1950 / 20-10-2020) là cố gắng đáng ghi nhận của tập thể Ban Ảnh. Song thời gian đã lùi xa, nhiều gương mặt và tác phẩm của các phóng viên ảnh thế hệ trước chưa thể được sưu tập đầy đủ. Hy vọng rằng với sự bổ khuyết, góp ý của các thế hệ nhà báo và bạn đọc, tương lai chúng ta sẽ có một tập sách dày dặn, phong phú hơn.

MẠNH HÙNG