Bùng nổ cải lương - mừng và lo!

Sân khấu hiện đại

Giới nghệ sĩ cải lương TP Hồ Chí Minh đang rất phấn khích trước việc khách sạn Oscar đã biến tầng 11 trở thành sân khấu tiện nghi, sang trọng dành cho nghệ thuật cải lương. Sân khấu sáng đèn định kỳ vào tối thứ năm cách tuần (tức 2 lần một tháng). Mỗi đêm diễn kéo dài 2 giờ theo hình thức tổng hợp các bài ca vọng cổ, trích đoạn cải lương, ca cảnh…  Đây là nơi để Đoàn 3, Nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang đem đến những tác phẩm vốn đã ghi dấu vào lòng người như: “Võ Đông Sơ-Bạch Thu Hà”, “Hạng Võ biệt Ngu Cơ”, “Ni cô và kiếm khách”...

Nghệ sĩ Lê Giang và Anh Đức biểu diễn vở cải lương “Tương phùng” trong chương trình “Hoán đổi”. Ảnh do nhà sản xuất chương trình cung cấp 

Sau nhiều năm lận đận, đây là lần đầu tiên một khách sạn hạng sang bỏ kinh phí đầu tư xây dựng một sân khấu hiện đại dành cho nghệ thuật cải lương. Khách sạn nằm ở phố đi bộ Nguyễn Huệ, quận 1, ngay giữa trung tâm đô hội nên cải lương có cơ hội tiếp cận công chúng dễ dàng hơn, hứa hẹn lượng khán giả ổn định. Đạo diễn Quốc Kiệt, Trưởng Đoàn 3 tâm sự: “Có được điểm biểu diễn sang trọng và định kỳ ngay trung tâm thành phố như thế này, chúng tôi không mong gì hơn. Sân khấu có hệ thống cơ sở vật chất sang trọng, tiện nghi, tạo cảm hứng để chúng tôi cống hiến hết mình cho khán giả, góp phần củng cố sức sống của nghệ thuật cải lương trong đời sống hiện đại”.

Từ tín hiệu vui này, hy vọng sẽ có thêm nhiều sân khấu hiện đại ra đời để cải lương nói riêng, nghệ thuật truyền thống nói chung có cơ hội hồi sinh, phát triển.

Mừng và lo 

Truyền hình thực tế đang là mảnh đất màu mỡ để các nghệ sĩ cải lương ở Thành phố mang tên Bác có môi trường hoạt động. Ngoài chương trình truyền hình thực tế “Chuông vàng vọng cổ” do Đài Truyền hình TP Hồ Chí Minh tổ chức đã có tuổi đời 11 năm, giờ đây hàng loạt các chương trình tương tự khai thác nghệ thuật cải lương, đờn ca tài tử lần lượt ra đời: “Ai rành sáu câu”, “Hạt ngọc mùa vàng”, “Tài tử tranh tài”... Tiết mục cải lương xen kẽ trong các trò chơi truyền hình đã và đang được khán giả đón nhận, bởi trong chừng mực nào đó, một bộ phận không nhỏ khán giả đã quá ngán ngẩm, bội thực với kiểu nhảy nhót, ca hát, tấu hài lắm chiêu nhiều trò có phần trùng lặp. Ở các chương trình truyền hình thực tế: “Sao nối ngôi”, “Người bí ẩn”, “Ơn giời, cậu đây rồi”, “Cùng nhau tỏa sáng”, “Gương mặt thân quen”, “Thử tài siêu nhí”, “Hoán đổi”... thí sinh thường mang đến các trích đoạn cải lương kinh điển như: “Câu thơ yên ngựa”, “Bên cầu dệt lụa”, “Thái hậu Dương Vân Nga”, “Đời cô Lựu”... Mới đây, nghệ sĩ Phan Ngọc Luân hóa thân thành NSƯT Tú Sương trong trích đoạn "Xử án Phi Giao" (chương trình “Gương mặt thân quen”)  hay ca sĩ Hà Vân trình diễn hút hồn trích đoạn “Phụng Nghi Đình” (chương trình "Biến hóa hoàn hảo"), Anh Đức diễn vở “Tương phùng” (chương trình “Hoán đổi”)... đều đoạt giải cao, được khán giả khen ngợi không ngớt, tạo hiệu ứng sâu rộng...

Giữa vô vàn các tiết mục ca nhạc, hài kịch đã phần nào gây nhàm chán, thì việc làm sống lại các trích đoạn cải lương kinh điển giống như cơn mưa mát lành, mang đến cảm giác thư giãn êm ái cho khán giả. Nghệ thuật cải lương trở thành điểm nhấn ấn tượng trong các chương trình. Ngoài những câu vọng cổ mượt mà, mùi mẫn thể hiện sự điêu luyện, tài năng của người chơi thì các tiết mục này luôn được dàn dựng công phu theo đặc trưng của sân khấu cải lương, nội dung lại ý nghĩa, chuẩn mực. Chương trình cải lương nở rộ nên những ngôi sao của làng cải lương cũng được ưu ái ngồi ghế giám khảo. Những nghệ sĩ cải lương như NSND Bạch Tuyết, NSND Lệ Thủy, NSƯT Kim Tử Long... thường có lượng người hâm mộ đông đảo, dù thanh sắc của thần tượng không còn ở thời hoàng kim. Tiền thù lao của truyền hình thực tế dành cho cải lương cũng cao hơn ở sân khấu nên tình cảnh nghệ sĩ cải lương từ chối biểu diễn mà chạy hát đám cưới, đám hỏi... cũng bớt dần. Thật khó phân định rằng cải lương đang cứu rỗi cho truyền hình thực tế hay truyền hình thực tế cứu rỗi cải lương?!

Thực tế, sân khấu cải lương vẫn chưa hết khó khăn vì tình trạng khán giả ít đến sân khấu do e ngại cơ sở vật chất xập xệ, đường sá xa xôi. Các nghệ sĩ không có điểm biểu diễn phải tứ tán mưu sinh bằng đủ mọi nghề. Do đó, những tín hiệu kể trên là niềm vui không nhỏ với người làm nghề. Có điểm diễn mới, có truyền hình thực tế làm đất dụng võ, chí ít, nó đang giúp cải lương đến gần với công chúng hơn, lấy lại tình yêu của khán giả, đặc biệt là lớp trẻ, vốn không phải ai cũng mặn mà với các loại hình nghệ thuật truyền thống.

Tuy nhiên, nói như NSND Trần Ngọc Giàu, Giám đốc Nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang, truyền hình thực tế cũng là con dao hai lưỡi khiến cải lương bị méo mó biến dạng. Trong chương trình “Hội ngộ danh hài”, ngoài việc sử dụng nghệ sĩ giả gái thì trích đoạn vở “Đời cô Lựu” còn bị Trấn Thành biến thành phản cảm bởi câu bông lơn “Em là tháp dinh dưỡng bao béo phì” khi nhận xét ngoại hình nhân vật của NSND Ngọc Giàu. Xu hướng hài hóa hoặc rẻ rúng cải lương là điều mà các nhà chuyên môn ngán ngại nhất trong tình cảnh bùng nổ cải lương trên sân chơi giải trí hiện nay.

QUỲNH NGA