Về kết quả công tác đấu tranh PCTNLP trong thời gian qua cho thấy, dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Bộ Chính trị, đặc biệt là của người đứng đầu Ban Chấp hành Trung ương; việc thay đổi cơ chế chỉ đạo để phát huy cao nhất vai trò của Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, Ủy ban Kiểm tra Trung ương và cơ quan thanh tra, điều tra, kiểm toán; sự tham gia mạnh mẽ, tích cực của báo chí, người dân và xã hội, công cuộc đấu tranh PCTNLP đã thu được nhiều kết quả tích cực, nhiều vụ việc tham nhũng lớn, nghiêm trọng đã được phát hiện, xử lý kịp thời, nghiêm minh, được người dân đồng tình ủng hộ, xã hội đánh giá cao.

Tuy vậy, công tác PCTNLP cũng còn hạn chế, bất cập, không ít vụ việc tham nhũng, lãng phí lớn, nghiêm trọng vẫn chưa được phát hiện, có vụ việc xử lý chưa nghiêm minh, kịp thời, tài sản tham nhũng thu hồi thấp. Việc phát hiện tham nhũng chủ yếu do cơ quan chức năng ở Trung ương tiến hành. Ở địa phương rất ít vụ việc được cấp cơ sở phát hiện, nếu có thì cũng do cơ quan Trung ương vào cuộc. Hầu như không có cơ quan, tổ chức nào chủ động phát hiện được tham nhũng trong cơ quan, tổ chức mình. Có tình trạng lãnh đạo đứng ngoài cuộc, thậm chí còn bàng quan, né tránh. Nhiều vụ việc được tiến hành do chỉ đạo của cấp trên, tập trung vào một số cơ quan thanh tra, kiểm toán, kiểm tra, điều tra. Vì vậy, công tác đấu tranh PCTNLP còn thụ động, thiếu chiều sâu, không bền vững, hiệu quả chưa cao.

Từ thực trạng nêu trên, định hướng, giải pháp PCTNLP trong thời gian tới cần quyết liệt, mạnh mẽ, mang tính đột phá hơn, tôi xin có một số góp ý như sau:

Về định hướng chỉ đạo, phải quyết tâm, quyết liệt, triệt để, hiệu quả hơn trong đấu tranh PCTNLP. Kết hợp chặt chẽ giữa tích cực phòng ngừa với chủ động phát hiện, xử lý nghiêm minh, kịp thời những hành vi tham nhũng, lãng phí, bao che, dung túng, tiếp tay cho tham nhũng; không có vùng cấm, không có ngoại lệ; lấy phòng ngừa là chính. Phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và của toàn dân, nhất là phát huy, nêu cao trách nhiệm, nghĩa vụ của người đứng đầu trong PCTNLP. Xây dựng cơ chế xử lý nghiêm trách nhiệm người đứng đầu khi để xảy ra tham nhũng, lãng phí trong cơ quan, tổ chức, đơn vị mình. Việc đấu tranh PCTNLP không chỉ thông qua giáo dục, thuyết phục mà phải sử dụng pháp luật, cơ chế để phát hiện kịp thời, xử lý nghiêm minh.

Bên cạnh việc xây dựng cơ chế bảo vệ, khuyến khích người tố cáo, tích cực đấu tranh PCTNLP, đồng thời xử lý nghiêm những người lợi dụng chống tham nhũng, lãng phí để vu khống, gây mất đoàn kết nội bộ, còn phải xây dựng cơ chế để công dân, tổ chức sử dụng nhiều hình thức thuận lợi tố cáo, tố giác, cung cấp thông tin về tham nhũng, lãng phí cho cơ quan có thẩm quyền. Ngoài việc kiểm soát có hiệu quả, phải minh bạch tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn, đồng thời xây dựng cơ chế thu hồi tài sản không được giải trình một cách hợp lý của người có chức vụ, quyền hạn, trước hết là cán bộ lãnh đạo, quản lý; thực hiện chế độ thanh toán không dùng tiền mặt.

Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán, điều tra, xét xử, thi hành án... Tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy, cán bộ, bảo đảm liêm chính, trong sạch, nâng cao năng lực, hiệu quả các cơ quan, đơn vị có chức năng PCTNLP và cơ quan tham mưu cho cấp ủy lãnh đạo, chỉ đạo công tác PCTNLP.

Tiếp tục mở rộng phạm vi PCTNLP ra khu vực ngoài nhà nước (vì hiện nay Luật Phòng, chống tham nhũng đã quy định phòng, chống tham nhũng ở khu vực ngoài nhà nước). Cùng với việc phát huy vai trò, trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị-xã hội, nhân dân và các cơ quan truyền thông, báo chí trong đấu tranh PCTNLP, cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế phản biện xã hội. Cần bổ sung, tăng cường hơn nữa các giải pháp phát hiện, xử lý lãng phí trong dự thảo Báo cáo chính trị, trong đó chú trọng việc xử lý trách nhiệm khi ban hành quyết định, chủ trương trong đầu tư, phát triển, hoạch định chính sách lãng phí, không hiệu quả, gây thất thoát lớn tài sản, nguồn lực quốc gia.

Để từng bước kiềm chế, loại trừ tham nhũng, cần giải pháp có tính căn bản, lâu dài, đó là xây dựng cơ chế kiểm soát hữu hiệu quyền lực nhà nước; tiếp tục nghiên cứu, đổi mới cơ chế quản lý kinh tế, phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, nhiều thành phần, tạo điều kiện thuận lợi, sự bình đẳng trong cạnh tranh và phát triển giữa các thành phần kinh tế; tăng cường công khai, dân chủ, minh bạch, phản biện trong tổ chức, hoạt động của các cơ quan, tổ chức, đơn vị.

TS NGUYỄN VĂN KIM, Nguyên quyền Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ