Mô%3ḅt thực tế là ngay từ khi trở thành Đảng cầm quyền, với thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám 1945, đã xuất hiê%3ḅn sự suy thoái của mô%3ḅt bô%3ḅ phâ%3ḅn cán bô%3ḅ, đảng viên nắm giữ chức vụ, quyền hạn trong bô%3ḅ máy chính quyền Nhà nước. Ngày 17-10-1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhâ%3ḅn diê%3ḅn những lỗi lầm của cán bô%3ḅ có chức quyền như: Trái phép, câ%3ḅy thế, hủ hóa, tư túng, chia rẽ, kiêu ngạo. Đó chính là sự suy thoái về đạo đức, lối sống, phong cách mà xét đến cùng cũng bắt nguồn từ không nắm vững tư tưởng chính trị và mục tiêu cao cả của Đảng, của Chủ tịch Hồ Chí Minh là: Vì đô%3ḅc lâ%3ḅp dân tộc và tự do, hạnh phúc của nhân dân.

Sự suy thoái đó trở thành mô%3ḅt nguy cơ lớn đối với Đảng cầm quyền; đòi hỏi Đảng phải tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Năm 1947, Hồ Chí Minh viết tác phẩm Sửa đổi lối làm viê%3ḅc nhằm ngăn chặn nguy cơ lớn đó và Người dùng khái niê%3ḅm chỉnh đốn Đảng, đề ra 12 điều về xây dựng Đảng chân chính cách mạng. Hồ Chí Minh chỉ ra nhiều căn bê%3ḅnh và cho rằng: "Những tâ%3ḅt bê%3ḅnh đó khiến cho Đảng xê%3ḅch xoạc, ý kiến lung tung, kỷ luâ%3ḅt lỏng lẻo, công viê%3ḅc bê trễ. Chính sách không thi hành được triê%3ḅt để".

Thực hiê%3ḅn những yêu cầu của Chủ tịch Hồ Chí Minh, quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng đã nhiều lần tổ chức chỉnh huấn nhằm tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng (1952, 1961). Trong Di chúc, Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn công viê%3ḅc trước hết sau ngày thắng lợi là chỉnh đốn lại Đảng, phải giữ gìn Đảng ta thâ%3ḅt trong sạch, vững mạnh, xứng đáng là người lãnh đạo, người đầy tớ thâ%3ḅt trung thành của nhân dân.

Trong công cuô%3ḅc đổi mới, Đại hô%3ḅi VI (12-1986) là bước đô%3ḅt phá về xây dựng Đảng với tư duy mới, phong cách lãnh đạo mới. Đại hô%3ḅi Đảng các khóa đều nhấn mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng. Có nhiều Hô%3ḅi nghị Trung ương ban hành nghị quyết về xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Nghị quyết Trung ương 5 khóa VI (6-1988) Mô%3ḅt số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng. Nghị quyết Trung ương 3 khóa VII (6-1992) Mô%3ḅt số nhiê%3ḅm vụ đổi mới và chỉnh đốn Đảng. Hô%3ḅi nghị Trung ương 6 (lần 2) khóa VIII ra nghị quyết Về mô%3ḅt số vấn đề cơ bản và cấp bách trong công tác xây dựng Đảng. Công cuô%3ḅc đổi mới ngày càng phát triển với những thành tựu to lớn, công tác xây dựng Đảng có những thành công quan trọng nhưng cũng còn nhiều hạn chế, yếu kém, có nhiều yếu kém, khuyết điểm kéo dài qua nhiều nhiê%3ḅm kỳ. Trước yêu cầu mới, Hô%3ḅi nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI (11-2012) đã ban hành nghị quyết Mô%3ḅt số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiê%3ḅn nay, trong đó vấn đề hàng đầu là kiên quyết đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của mô%3ḅt bô%3ḅ phâ%3ḅn không nhỏ cán bô%3ḅ, đảng viên, trước hết là cán bô%3ḅ lãnh đạo, quản lý các cấp.

Gần 5 năm thực hiê%3ḅn Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI và gần 1 năm thực hiê%3ḅn Nghị quyết Đại hô%3ḅi XII, Đảng đã xử lý kỷ luâ%3ḅt 74.000 cán bô%3ḅ, đảng viên với các hình thức kỷ luâ%3ḅt của Đảng và cả xử lý bằng pháp luâ%3ḅt của Nhà nước. Hô%3ḅi nghị Trung ương 4 khóa XII (10-2016) ban hành Nghị quyết Về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiê%3ḅn "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nô%3ḅi bô%3ḅ. Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII là sự tiếp nối nhiê%3ḅm vụ xây dựng, chỉnh đốn Đảng đã đề ra trước đây, đồng thời phản ánh yêu cầu bức thiết hiê%3ḅn nay cần phải nhâ%3ḅn thức rõ, quyết tâm chính trị cao, hành đô%3ḅng mạnh mẽ, giải pháp đồng bô%3ḅ để tạo sự chuyển biến căn bản, vững chắc với hiê%3ḅu quả thiết thực.

Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII đã nhâ%3ḅn diê%3ḅn những biểu hiê%3ḅn suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa", đề ra mục tiêu, quan điểm và các nhóm nhiê%3ḅm vụ, giải pháp. Cần nhâ%3ḅn thức rõ những điểm mới trong Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII để tâ%3ḅp trung thực hiê%3ḅn.

Mô%3ḅt là, lần đầu tiên Trung ương chỉ ra 27 biểu hiê%3ḅn suy thoái cần được nhâ%3ḅn diê%3ḅn rõ và quyết tâm ngăn chặn, đẩy lùi. Nhâ%3ḅn diê%3ḅn rõ những suy thoái thể hiê%3ḅn bản lĩnh chính trị, thái đô%3ḅ nhìn thẳng vào sự thâ%3ḅt, không giấu giếm khuyết điểm, yếu kém, đồng thời cũng lấy đó làm căn cứ để từng cấp ủy, tổ chức đảng kiểm điểm, đánh giá trong tổ chức, đơn vị mình có những biểu hiê%3ḅn đó không, mức đô%3ḅ sai phạm, chỉ rõ địa chỉ, con người cụ thể mới có thể có cách sửa chữa thích hợp. Mỗi cán bô%3ḅ, đảng viên, nhất là cán bô%3ḅ lãnh đạo, quản lý tự đối chiếu, nếu không sai phạm thì biết để tránh mắc phải, nếu có sai phạm phải quyết tâm sửa chữa.

Cần nhâ%3ḅn rõ rằng, suy thoái về tư tưởng chính trị dẫn đến suy thoái về đạo đức, lối sống và ngược lại. Cả hai lĩnh vực suy thoái đó dẫn đến "tự diễn biến", "tự chuyển hóa". Nghị quyết đã nêu rõ: "Sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống dẫn tới "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" chỉ là mô%3ḅt bước ngắn, thâ%3ḅm chí rất ngắn, nguy hiểm khôn lường; có thể dẫn tới tiếp tay hoặc câu kết với các thế lực xấu, thù địch, phản bô%3ḅi lại lý tưởng và sự nghiê%3ḅp cách mạng của Đảng và dân tô%3ḅc".

Hai là, các nhóm nhiê%3ḅm vụ, giải pháp được đề ra đồng bô%3ḅ, trong đó đặt lên hàng đầu là công tác chính trị, tư tưởng, tự phê bình và phê bình gắn liền với hoàn thiê%3ḅn cơ chế, chính sách, tăng cường về kiểm tra, giám sát kỷ luâ%3ḅt Đảng và phát huy vai trò của nhân dân, Mặt trâ%3ḅn Tổ quốc và các đoàn thể chính trị-xã hô%3ḅi.

Để ngăn chặn sự suy thoái về tư tưởng chính trị, giải pháp hàng đầu phải là tăng cường giáo dục, bồi dưỡng, học tâ%3ḅp, vâ%3ḅn dụng sáng tạo và phát triển chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh gắn với thực hiê%3ḅn Chỉ thị 05 của Bô%3ḅ Chính trị về học tâ%3ḅp, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Bảo vê%3ḅ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng. Đấu tranh chống những quan điểm, tư tưởng thù địch, phòng ngừa có hiê%3ḅu quả "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" về tư tưởng chính trị. Ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về đạo đức, lối sống đòi hỏi phải thực hiê%3ḅn xây dựng Đảng về đạo đức có hiê%3ḅu quả như Đại hô%3ḅi XII đã đề ra. Đẩy mạnh đấu tranh chống tham nhũng có hiê%3ḅu quả thiết thực.

Mô%3ḅt giải pháp được Trung ương nhấn mạnh là siết chặt kỷ luâ%3ḅt, kỷ cương trong Đảng, gắn với kiểm soát quyền lực của cán bô%3ḅ lãnh đạo, quản lý các cấp. Các tổ chức đảng, cấp lãnh đạo của Đảng phải làm tốt công tác quản lý cán bô%3ḅ thuộc quyền, kiểm soát công viê%3ḅc của cán bô%3ḅ và các lĩnh vực tư tưởng, chính trị, đạo đức, thu nhâ%3ḅp. Kiểm soát quyền lực của cán bô%3ḅ lãnh đạo, quản lý thông qua kỷ luâ%3ḅt Đảng, những quy định đảng viên không được làm và hê%3ḅ thống pháp luâ%3ḅt của Nhà nước, đòi hỏi mọi tổ chức đảng, cán bô%3ḅ, đảng viên phải hoạt đô%3ḅng trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luâ%3ḅt. Thực hiê%3ḅn chặt chẽ viê%3ḅc lựa chọn, bổ nhiê%3ḅm cán bô%3ḅ lãnh đạo, quản lý, bảo đảm chọn được người tài đức.

Ba là, nâng cao niềm tự hào về sự nghiê%3ḅp cách mạng vẻ vang của Đảng và dân tô%3ḅc để mỗi cán bô%3ḅ, đảng viên tự tu dưỡng, rèn luyê%3ḅn vì lương tâm, danh dự và trách nhiê%3ḅm.

Dù còn có những biểu hiê%3ḅn suy thoái của mô%3ḅt bô%3ḅ phâ%3ḅn cán bô%3ḅ, đảng viên, song cần phải khẳng định những thành tựu to lớn có ý nghĩa lịch sử của sự nghiê%3ḅp cách mạng do Đảng lãnh đạo. Nhâ%3ḅn thức rõ bản chất tốt đẹp của Đảng và số đông cán bô%3ḅ, đảng viên vẫn giữ vững lý tưởng, giữ gìn phẩm chất đạo đức, tự mình nâng cao trình đô%3ḅ trí tuê%3ḅ, tâ%3ḅn tụy cống hiến cho sự phát triển đất nước và cuô%3ḅc sống của nhân dân. Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII nêu rõ: "Đảng ta xứng đáng là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hô%3ḅi. Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ và vị thế như ngày nay. Đó là kết quả sự nỗ lực phấn đấu không ngừng của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, trong đó có sự hy sinh quên mình và đóng góp quan trọng của đô%3ḅi ngũ cán bô%3ḅ, đảng viên. Chúng ta có quyền tự hào về bản chất tốt đẹp, truyền thống anh hùng và lịch sử vẻ vang của Đảng ta-Đảng của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại, đại biểu của dân tô%3ḅc Viê%3ḅt Nam anh hùng".

Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII nêu rõ: "Nguyên nhân sâu xa, chủ yếu của tình trạng suy thoái ở mô%3ḅt bô%3ḅ phâ%3ḅn cán bô%3ḅ, đảng viên trước hết là do bản thân những cán bô%3ḅ, đảng viên đó thiếu tu dưỡng, rèn luyê%3ḅn; lâ%3ḅp trường tư tưởng không vững vàng, hoang mang, dao đô%3ḅng trước những tác đô%3ḅng từ bên ngoài; sa vào chủ nghĩa cá nhân ích kỷ, hẹp hòi, bị cám dỗ bởi các lợi ích vâ%3ḅt chất, không làm tròn trách nhiê%3ḅm, bổn phâ%3ḅn của mình trước Đảng, trước dân". Vì thế cán bô%3ḅ, đảng viên tự tu dưỡng, rèn luyê%3ḅn, học tâ%3ḅp vì lương tâm, danh dự, trách nhiê%3ḅm của người cô%3ḅng sản có ý nghĩa rất quan trọng, căn bản và bền vững đối với nhiê%3ḅm vụ xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh.

PGS, TS NGUYỄN TRỌNG PHÚC