Với tinh thần nhìn thẳng vào sự thật, thực sự dân chủ, khách quan và khoa học, Hội nghị Trung ương 6 (khóa XII) đã đánh giá toàn diện tình hình tổ chức bộ máy hệ thống chính trị (HTCT), khẳng định rõ những thành tựu cơ bản đạt được và những hạn chế, yếu kém cần tìm giải pháp khắc phục. Hội nghị cũng chỉ rõ nguyên nhân của những hạn chế, bất cập trong xây dựng, hoạt động của bộ máy HTCT thời gian qua. Theo đó, hạn chế, bất cập suy cho cùng đều bắt nguồn từ nhận thức, trách nhiệm, phẩm chất và năng lực của đội ngũ CB, ĐV, CC, VC.

Đội ngũ CB, ĐV, CC, VC hiện nay, xét cả về chất lượng và số lượng, chưa ngang tầm với yêu cầu ngày càng cao của giai đoạn đẩy mạnh CNH-HĐH đất nước và hội nhập quốc tế. Ở một số nơi có tình trạng vừa thừa, vừa thiếu CB, CC, VC; một bộ phận CB, ĐV, CC, VC yếu kém năng lực chuyên môn, thiếu cán bộ nghiên cứu và chuyên gia giỏi. Trình độ tổ chức, quản lý của một bộ phận CB, CC, VC trong các cơ quan, tổ chức thuộc HTCT còn thấp, không đồng bộ. Một số CB, CC, VC có chức, có quyền có biểu hiện tham vọng cá nhân, cục bộ, kèn cựa địa vị, cơ hội, gia trưởng độc đoán, quan liêu, gây phiền hà, nhũng nhiễu nhân dân; ý thức tổ chức kỷ luật kém, phát ngôn và làm việc tùy tiện, gây mất đoàn kết nội bộ nghiêm trọng…

Những biểu hiện trên diễn biến phức tạp, ảnh hưởng xấu đến việc phát huy vai trò lãnh đạo và tăng cường sức chiến đấu của Đảng, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà nước. Trước những biến động phức tạp trên thế giới, khu vực, tình hình trong nước còn nhiều khó khăn, do nhận thức mơ hồ, lệch lạc về Chủ nghĩa Mác-Lênin và chủ nghĩa xã hội, một bộ phận CB, CC, VC có biểu hiện dao động, giảm sút niềm tin, hoài nghi với đường lối, chủ trương, chính sách đổi mới của Đảng và Nhà nước. Tư tưởng chạy theo đồng tiền, tình trạng tham nhũng, lãng phí, quan liêu… làm cho một bộ phận CB, CC, VC xa rời lý tưởng, sa sút về phẩm chất đạo đức, lối sống…, ảnh hưởng không nhỏ đến uy tín và sức chiến đấu của Đảng, đến năng lực và hiệu quả hoạt động của các tổ chức trong HTCT.

Để thực hiện được mục tiêu đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của HTCT tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, Hội nghị Trung ương 6 (khóa XII) đã xác định quan điểm, nhiệm vụ, giải pháp: “Cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ CB, CC, VC; thu hút người có đức, có tài; bố trí đủ nguồn lực cần thiết và có cơ chế, chính sách phù hợp đối với những người chịu tác động trực tiếp trong quá trình sắp xếp”; “Tập trung rà soát, sắp xếp, kiện toàn, tinh gọn đầu mối bên trong các tổ chức của HTCT gắn với tinh giản biên chế, cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ CB, CC, VC”.

Đây là một trong những khâu đột phá có ý nghĩa quyết định bảo đảm thực hiện tốt việc đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy HTCT tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả với nguyên tắc mà Hội nghị Trung ương 6 đã xác định: “Một cơ quan thực hiện nhiều việc và một việc chỉ giao cho một cơ quan chủ trì thực hiện và chịu trách nhiệm chính”; “một tổ chức, một người có thể đảm nhiệm nhiều việc, nhưng một việc chỉ do một tổ chức, một người chủ trì và chịu trách nhiệm chính”. Trong tình hình hiện nay, để có đội ngũ CB, CC, VC đáp ứng yêu cầu đổi mới, sắp xếp bộ máy HTCT tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả theo quan điểm của Hội nghị Trung ương 6, cần giải quyết đồng bộ hệ thống các giải pháp, cả chính trị, tư tưởng và tổ chức; cả cơ chế, chính sách, hành chính và kinh tế... từ Trung ương đến cơ sở.

Bởi vậy, trước hết, cần làm tốt công tác giáo dục chính trị tư tưởng, nâng cao nhận thức của CB, CC, VC về đổi mới, sắp xếp tổ chức, bộ máy, tinh giản biên chế; tăng cường tuyên truyền, vận động, thuyết phục, tạo sự thống nhất cao trong Đảng và sự đồng thuận trong xã hội. Tập trung giáo dục, tuyên truyền cho CB, CC, VC và các tầng lớp nhân dân về tính tất yếu khách quan, ý nghĩa, tầm quan trọng, quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy HTCT tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; những thuận lợi, khó khăn, thách thức, những vướng mắc trong quá trình tổ chức thực hiện; làm cơ sở thống nhất nhận thức và hành động trong Đảng, các tổ chức của HTCT và toàn xã hội.

Một nội dung công việc rất quan trọng là rà soát, đánh giá toàn diện, chính xác chất lượng đội ngũ CB, CC, VC của HTCT; kiên quyết đưa những người không đủ tiêu chuẩn, thoái hóa về chính trị, đạo đức, yếu kém về năng lực ra khỏi bộ máy.

Đánh giá cán bộ là khâu đầu tiên, làm cơ sở, tiền đề để thực hiện các khâu khác trong công tác cán bộ. Có đánh giá đúng mới biết ai là cán bộ tốt, ai là cán bộ kém, ai là người có đủ tài, đức; từ đó mới loại bỏ được những CB, CC, VC yếu kém, củng cố, nâng cao chất lượng đội ngũ. Các cấp có thẩm quyền cần nắm chắc tiêu chuẩn chức danh, căn cứ vào năng lực và việc làm cụ thể, tuân thủ nghiêm ngặt nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể thảo luận quyết định trên cơ sở phê bình và tự phê bình với quan điểm khách quan, toàn diện, lịch sử, cụ thể, công khai và có sự tham gia của nhiều lực lượng để đánh giá đúng, chính xác ưu điểm, khuyết điểm về phẩm chất, năng lực của từng CB, CC, VC. Trên cơ sở kết quả đánh giá và kết quả sắp xếp lại bộ máy, cần có những biện pháp phù hợp, như Hội nghị Trung ương 6 đã xác định: “Miễn nhiệm, bãi nhiệm, từ chức, cho thôi việc hoặc thay thế kịp thời những người kém về năng lực, phẩm chất đạo đức, không đáp ứng yêu cầu, tiêu chuẩn của chức danh, không hoàn thành nhiệm vụ được giao”. Cần kiên quyết khắc phục quan niệm, cách làm hình thức, hời hợt, cảm tính, chung chung, chỉ nêu ưu điểm, kể lể thành tích; biểu hiện lợi ích nhóm, bè phái, cục bộ, thân thích... dẫn đến không đánh giá đúng thực chất đội ngũ CB, CC, VC, không tìm được người tài và dễ dẫn đến việc người có năng lực bị loại khỏi đội ngũ, người hạn chế, yếu kém về phẩm chất, năng lực lại được ưu ái, trọng dụng. Nếu như vậy, tất yếu bộ máy HTCT sẽ khó hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Nghị quyết Hội nghị Trung ương 6 nhấn mạnh chủ trương, giải pháp: “Xây dựng, hoàn thiện và thực hiện cơ chế cạnh tranh lành mạnh, công khai, minh bạch, dân chủ trong bổ nhiệm, đề bạt cán bộ và tuyển dụng CC, VC để thu hút người thực sự có đức, có tài vào làm việc trong các tổ chức của HTCT”. Đây là vấn đề có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong phát hiện, lựa chọn được những người có đức, có tài cho cách mạng. Trước đó, nội dung này đã được triển khai thực hiện thí điểm ở một số bộ, ngành, bước đầu đạt kết quả tích cực, cần tiếp tục quán triệt sâu sắc, tổ chức thực hiện hiệu quả trong toàn HTCT. Muốn vậy, các cấp có thẩm quyền cần xây dựng và hoàn thiện hệ thống các quy chế, quy định về tiêu chuẩn chức danh, nguyên tắc, thủ tục tiến hành, trách nhiệm của cơ quan, đơn vị và người đứng đầu. Cần đặc biệt chú trọng nguyên tắc bảo đảm sự lãnh đạo chặt chẽ của các cấp ủy đảng, tính công khai, minh bạch, dân chủ, công bằng và cạnh tranh lành mạnh, có sự kiểm tra chặt chẽ và giám sát của nhiều lực lượng có liên quan... để lựa chọn những cán bộ có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức tốt, năng động, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm giữ các vị trí lãnh đạo, đặc biệt là người đứng đầu. Kiên quyết khắc phục các biểu hiện tiêu cực, như "chạy" chức, "chạy" quyền; hình thức, chiếu lệ trong tổ chức thực hiện.

Cần “tiếp tục đổi mới nội dung, phương pháp đào tạo, bồi dưỡng, cập nhật kiến thức cho CB, CC, VC”, theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 6 (khóa XII). Thực tế, những hạn chế, yếu kém của một bộ phận CB, CC, VC trong HTCT do nhiều nguyên nhân, cả khách quan và chủ quan, trong đó có nguyên nhân từ công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ. Trong nhiều năm qua, việc đào tạo, bồi dưỡng CB, CC, VC ở nước ta chủ yếu vẫn theo kiểu “hàn lâm”, nặng về lý luận, chưa chú trọng bồi dưỡng, rèn luyện năng lực tổ chức thực tiễn, năng lực giải quyết những vấn đề cụ thể của cuộc sống. Không ít CB, CC, VC chưa thật sự say mê học tập, trình độ kiến thức không ngang tầm bằng cấp được nhận, không đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao... Điều đó đòi hỏi phải đổi mới căn bản, toàn diện và nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng CB, CC, VC theo hướng hiện đại, chuẩn hóa chuyên sâu; gắn đào tạo cơ bản tại trường và bồi dưỡng, rèn luyện trong thực tiễn để đánh giá, tuyển chọn, tạo nguồn và phát triển tài năng của CB, CC, VC. Cần gắn kết chặt chẽ đào tạo với sử dụng, sử dụng đúng chuyên môn được đào tạo; không tuyển chọn hoặc bố trí, sử dụng những CB, CC, VC chưa được đào tạo, bồi dưỡng về chuyên môn theo chức danh đảm nhiệm. Cần thống nhất nhận thức: Lãnh đạo, quản lý là một nghề và đã là một nghề thì phải học; khắc phục lối suy nghĩ “cờ đến tay ai người đó phất”. Cần kịp thời bồi dưỡng, cập nhật kiến thức cần thiết liên quan trực tiếp đến chức trách nhiệm vụ của CB, CC, VC và yêu cầu của thực tiễn cần giải quyết; khắc phục bệnh hình thức, không thiết thực, kém hiệu quả trong tổ chức bồi dưỡng CB, CC, VC ở không ít cơ quan, đơn vị, địa phương thời gian qua.

Tiếp tục hoàn thiện hệ thống cơ chế, chính sách, tạo động lực để đội ngũ CB, CC, VC yên tâm gắn bó với công việc, không ngừng học tập, rèn luyện nâng cao trình độ mọi mặt đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ thời kỳ mới. Trước hết, cần hoàn thiện cơ chế tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí, sử dụng CB, CC, VC; gắn trách nhiệm với quyền hạn, quyền lợi với nghĩa vụ. Tiếp tục nghiên cứu cải tiến chế độ tiền lương, bảo hiểm xã hội, bảo đảm cho CB, CC, VC có thể sống và sống tốt bằng thu nhập chính đáng của mình. Trên cơ sở bảo đảm đầy đủ các quyền và lợi ích chính đáng của CB, CC, VC, các cấp ủy, người đứng đầu vừa động viên, khuyến khích, vừa yêu cầu từng CB, CC, VC phải không ngừng học tập, rèn luyện, nâng cao trình độ mọi mặt, đáp ứng yêu cầu công việc, hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ được giao.

 PGS, TS PHẠM ĐÌNH NHỊN