Phát biểu với báo giới sau cuộc hội đàm kéo dài 40 phút với người đồng cấp Nhật Bản Taro Kono, diễn ra bên lề Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) mở rộng (ADMM+) tại Bangkok (Thái Lan), Bộ trưởng Quốc phòng Hàn Quốc Jeong Kyeong-doo cho biết, hai bên đang gặp bế tắc xoay quanh các quan điểm hiện nay về GSOMIA, theo kế hoạch sẽ hết hạn vào ngày 23-11. Bộ trưởng Quốc phòng Hàn Quốc nói rằng, Seoul ủng hộ giải pháp ngoại giao cho vấn đề này, đồng thời lưu ý việc chấm dứt GSOMIA là kết quả của việc Nhật Bản siết chặt kiểm soát xuất khẩu sang Hàn Quốc 3 loại vật liệu cần thiết để sản xuất các thiết bị công nghệ cao. Trong khi đó, theo Đài truyền hình NHK của Nhật Bản, Bộ trưởng Quốc phòng nước này nhấn mạnh: “Hợp tác giữa Nhật Bản, Hàn Quốc và Mỹ là rất quan trọng vì Triều Tiên liên tục phóng tên lửa đạn đạo và môi trường an ninh ở Đông Bắc Á rất khắc nghiệt. Chúng tôi muốn Hàn Quốc hành động khôn ngoan”.

leftcenterrightdel
Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Taro Kono (bên trái) và người đồng cấp Hàn Quốc Jeong Kyeong-doo trước cuộc hội đàm tại Bangkok, Thái Lan. Ảnh: Yonhap.

GSOMIA được Hàn Quốc và Nhật Bản ký cuối tháng 11-2016 nhằm chia sẻ thông tin tình báo về an ninh khu vực, đặc biệt là các hoạt động thử tên lửa đạn đạo của Triều Tiên. Thỏa thuận này được tự động gia hạn hằng năm nếu một trong các nước tham gia không tuyên bố đình chỉ trước ngày 24-8. Quan hệ Nhật Bản-Hàn Quốc xấu đi sau khi Tokyo hạn chế xuất khẩu một số vật liệu công nghệ cao sang Seoul, đồng thời xóa quốc gia láng giềng khỏi "danh sách trắng" hưởng ưu đãi xuất khẩu. Sau khi Tokyo công bố các quy định hạn chế xuất khẩu sang thị trường Hàn Quốc, ngày 22-8 vừa qua, Seoul quyết định không gia hạn GSOMIA. Do đó, hiệp định này sẽ hết hiệu lực vào ngày 23-11 tới. Seoul cho rằng, động thái hạn chế xuất khẩu của Tokyo là nhằm trả đũa quyết định của Tòa án Tối cao Hàn Quốc buộc các công ty Nhật Bản bồi thường các nạn nhân bị cưỡng ép lao động thời chiến.

Trước quyết định trên của Seoul, Nhật Bản đã hối thúc Hàn Quốc suy nghĩ lại quyết định chấm dứt GSOMIA vốn giúp hai quốc gia láng giềng châu Á này đối phó các mối đe dọa tên lửa từ Triều Tiên. Thủ tướng Nhật Bản Abe Shinzo đã lên tiếng chỉ trích Hàn Quốc đang tiếp tục "làm tổn thương mối quan hệ tin cậy" khi quyết định chấm dứt GSOMIA với Nhật Bản.

Mỹ cũng liên tục kêu gọi Hàn Quốc rút lại quyết định khi thời hạn GSOMIA hết hiệu lực đang đến gần. Đối với Mỹ, việc Hàn Quốc chấm dứt GSOMIA khiến Mỹ quan ngại bởi Washington rất muốn tăng cường hợp tác với hai đồng minh Đông Bắc Á để thúc đẩy sự ổn định trong khu vực trong bối cảnh mối đe dọa tên lửa từ Triều Tiên vẫn chưa chấm dứt. GSOMIA được coi là biểu tượng hiếm hoi của niềm tin giữa Hàn Quốc và Nhật Bản, đồng thời cũng là nền tảng chính cho hợp tác an ninh 3 bên Mỹ-Nhật-Hàn. Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo nhấn mạnh, sự cải thiện quan hệ giữa hai nước láng giềng Đông Bắc Á này đóng vai trò quan trọng không chỉ trong vấn đề Triều Tiên mà còn đối với các vấn đề khác trong khu vực và trên thế giới.

Tuy nhiên, dù cho Washington nỗ lực kêu gọi nhưng Seoul vẫn giữ lập trường chỉ xem xét lại quyết định này khi Nhật Bản có những động thái thay đổi trước. Ngày 11-11 vừa qua, Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Hàn Quốc Choi Hyun-soo tái khẳng định lập trường của chính phủ nước này chỉ xem xét các biện pháp khác khi Nhật Bản gỡ bỏ các hạn chế xuất khẩu và quan hệ Hàn-Nhật được khôi phục. "Quan điểm của Chính phủ chúng tôi vẫn không thay đổi rằng, nếu Nhật Bản rút các biện pháp trả đũa không công bằng và quan hệ hữu nghị giữa hai nước được khôi phục, nhiều vấn đề có thể được xem xét lại, bao gồm cả GSOMIA", bà Choi Hyun-soo nói trong một cuộc họp báo.

LÂM ANH