Nguyên nhân chính là do việc tiếp nhận vaccine từ cơ chế "Tiếp cận toàn cầu với vaccine ngừa Covid-19" (COVAX) khá khó khăn, dân số lại bị kẹt giữa các lợi ích địa chính trị... Việc tiêm chủng vaccine ở những nơi này chỉ trông chờ vào các tổ chức phi chính phủ (NGO) trong lĩnh vực y tế.

Theo số liệu thống kê mà Hãng thông tấn AFP của Pháp có được, khoảng 201 triệu liều vaccine ngừa Covid-19 đã được tiêm cho người dân ở ít nhất 107 quốc gia trên thế giới. 45% trong số liều vaccine trên được thực hiện ở các nước G7, nơi mà chỉ chiếm 10% dân số thế giới. Điều này cho thấy sự bất bình đẳng giữa các quốc gia giàu và nghèo trong chiến dịch tiêm vaccine ngừa Covid-19.

leftcenterrightdel
 Bác sĩ của các NGO có mặt tại Syria để thực hiện một số chiến dịch tiêm chủng cho trẻ em. Ảnh: lexpress.fr

Bất bình đẳng còn xuất hiện ở những khu vực bất ổn và vùng chiến sự. Số liệu của Ngân hàng Thế giới (WB) cho biết, có 2 tỷ người, chiếm hơn 1/4 dân số thế giới, sống ở các quốc gia bất ổn bởi xung đột và bạo lực. Xung đột, bạo lực ảnh hưởng trực tiếp tới cuộc sống của 160 triệu người. Đây cũng là đối tượng bị hạn chế tiếp cận với vaccine.

Trước thực trạng trên, tháng 2-2021, Anh đã kêu gọi Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc đưa ra yêu cầu ngừng bắn tạm thời tại các khu vực xung đột, để các NGO thực hiện chiến dịch tiêm chủng vaccine ngừa Covid-19 cho người dân. Ngoại trưởng Anh Dominic Raab cho rằng, việc tạo ra hành lang nhân đạo ở các nơi xung đột và có chiến tranh là rất cần thiết nhằm tạo điều kiện cho các NGO tổ chức tiêm vaccine cho người dân. Ông Dominic Raab nhớ lại rằng, trước đây việc ngừng bắn đã được thực hiện ở một số khu vực có chiến tranh để tiêm vaccine ngừa bại liệt cho các nhóm dân cư dễ bị tổn thương, ví như trẻ em ở Afghanistan. "Việc ngừng bắn là cần thiết để chúng tôi có thể tiếp tục làm việc", Tiến sĩ Ziad Alissa, Chủ tịch Liên minh các tổ chức cứu trợ và chăm sóc y tế (UOSSM) chi nhánh tại Pháp nhấn mạnh.

Tại nhiều khu vực xung đột, cơ sở hạ tầng như đường sá, cầu cống và viễn thông bị phá hủy nghiêm trọng. Trong khi đó, nhân viên y tế luôn phải đối mặt với cái chết hoặc bị bắt cóc. Báo cáo của Tổ chức Bảo vệ sức khỏe trong xung đột cho biết, trong năm 2019, đã có hơn 1.200 vụ tấn công nhằm vào nhân viên y tế, cơ sở hạ tầng và phương tiện y tế ở 20 quốc gia có xung đột, làm ít nhất 150 người thiệt mạng, hơn 500 người bị thương và khoảng 90 người khác bị bắt cóc.

Bất chấp hiểm họa rình rập, các NGO vẫn tiếp tục hoạt động ở Yemen, Syria, Libya và nhiều khu vực xung đột khác. Ngay khi dịch Covid-19 bùng phát, UOSSM đã triển khai các trung tâm y tế ở Syria và một số nước láng giềng để giúp đỡ người tị nạn. Với kinh nghiệm trong các chiến dịch tiêm vaccine phòng bại liệt, sởi cho trẻ em Syria, các bác sĩ của UOSSM đang nỗ lực để việc tiêm vaccine ngừa Covid-19 cho người dân Syria diễn ra suôn sẻ.

Theo Tiến sĩ Alissa, vấn đề quan trọng nhất là phải có vaccine. Hiện nay, các quốc gia nghèo và đang phát triển đang trông chờ nguồn cung ứng vaccine từ cơ chế COVAX. Tuy nhiên, việc vận chuyển vaccine xuyên biên giới rất khó khăn, đòi hỏi phải có các hiệp định quốc tế. "Để cho phép các đoàn xe đi qua Iraq hoặc Thổ Nhĩ Kỳ đến miền bắc Syria cần một thỏa thuận của Liên hợp quốc. Thỏa thuận này cần được gia hạn 3 hoặc 6 tháng một lần", ông Alissa nhấn mạnh.

Thế nhưng, ngay cả khi vaccine được nhận về, việc phân bổ vaccine cũng không hợp lý. Lấy Syria làm ví dụ, Tiến sĩ Alissa cho biết: "Giống như các quốc gia khác, Syria có kế hoạch tiêm vaccine ngừa Covid-19 cho người dân. Tuy nhiên, Damascus không quan tâm đến khu vực miền Bắc. Hệ thống y tế ở đây đã bị tách khỏi hệ thống y tế quốc gia từ nhiều năm qua và hiện nay công việc ở đây do các NGO phụ trách. Ở Yemen hay Libya, điều tương tự cũng xảy ra”.

Một bất cập khác là tại các khu vực xung đột, khó khăn trong việc xác định danh tính và địa điểm cư trú của người dân khiến việc tiêm mũi vaccine thứ 2 trở nên phức tạp hơn. Maher Azzouz, Chủ tịch Hiệp hội Y tế người Mỹ gốc Syria cho biết, mặc dù các bác sĩ khuyến cáo người dân nên tiêm mũi thứ 2 sau mũi đầu tiên từ 3 đến 4 tuần, song khá nhiều người không thực hiện quy định này. "Ở khu vực xung đột, việc đi đến các trung tâm y tế để tiêm đủ hai mũi là một sự xa xỉ. Do đó, chúng tôi sẽ phải linh hoạt về thời gian cho mũi tiêm thứ 2 này", ông Maher Azzouz nói.

BÌNH NGUYÊN