LTS: Thời gian gần đây, do tác động bởi mặt trái của nền kinh tế thị trường, một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, trong đó có cả những cán bộ cấp cao, giữ trọng trách quan trọng của Đảng, Nhà nước đã bị tha hóa về phẩm chất đạo đức, lối sống, vi phạm nghiêm trọng pháp luật, kỷ luật, tham ô, lãng phí, gây ảnh hưởng xấu đến xã hội, làm giảm sút niềm tin của quần chúng nhân dân. Trước thực trạng đó, Đảng, Nhà nước ta đã có nhiều biện pháp kiên quyết nhằm ngăn chặn, đẩy lùi, bài trừ “vấn nạn” này. Đặc biệt là tại Nghị quyết Trung ương 4(khóa XI) của Đảng vừa qua, nội dung này càng được thể hiện rõ nét. Trong số báo này, Tạp chí Hậu cần Quân đội đăng lại vụ án xét xử Đại tá Trần Dụ Châu, nguyên Cục trưởng Cục Quân nhu cách đây 52 để thấy được sự cương quyết của Đảng, Bác Hồ, chính quyền cách mạng ta thời kỳ non trẻ trong việc phòng, chống tham nhũng, vi phạm pháp luật, kỷ luật.(Tên bài do Ban biên tập đặt).

Mùa Thu năm 1950, trong khi bộ đội và dân công đang dồn dập hành quân tiến lên Cao Bằng mở chiến dịch Lê Hồng Phong để giải phóng vùng biên giới Việt-Trung thì ngày 05-9-1950, tại thị xã Thái Nguyên-Thủ đô kháng chiến (nay là Thành phố Thái Nguyên), Tòa án binh tối cao (nay là Tòa án Quân sự Trung ương) đã mở phiên tòa đặc biệt xét xử Đại tá Trần Dụ Châu, nguyên Cục trưởng Cục Quân nhu và các đồng phạm vì tội “biển thủ công quỹ, nhận hối lộ, phá hoại công cuộc kháng chiến”. Thiếu tướng Chu Văn Tấn trực tiếp ngồi ghế Chánh án; 2 hội thẩm viên là đồng chí Phạm Ngọc Hải, Giám đốc Tư pháp Liên khu Việt Bắc và đồng chí Trần Tấn, Phó Cục trưởng Cục Quân nhu. Thiếu tướng Trần Tử Bình, Phó Bí thư Quân ủy Trung ương, Phó Tổng thanh tra Quân đội ngồi ghế công cáo ủy viên (nay là đại diện Viện Kiểm sát). Do tính chất đặc biệt nghiêm trọng của vụ án nên phiên tòa đã thu hút nhiều cán bộ cao cấp của Đảng, chính quyền, quân đội và đông đảo nhân dân địa phương đến dự.

Vụ án được phát hiện từ bức thư của nhà thơ Đoàn Phú Tứ, lúc đó đang là Đại biểu Quốc hội khóa I gửi cho Chủ tịch Hồ Chí Minh. Bức thư có đoạn: “Gần đây, Đại tá Cục trưởng Cục Quân nhu Trần Dụ Châu đã gây nhiều dư luận bất bình trong anh em quân đội. Châu đã dùng quyền lực để giở trò ăn cắp công quỹ. Cứ mỗi cái màn cấp cho bộ đội Châu ăn bớt 2 tấc vải xô. Còn áo trấn thủ, Châu ăn cắp bông lót rồi độn bao tải vào, nhiều người biết nhưng không dám ho he. Cháu và một đoàn nhà văn đi thăm quan và úy lạo bộ đội vừa đi chiến đấu trở về. Cháu đã khóc nấc lên khi thấy thương binh thiếu thuốc men, bông băng, hầu hết chiến sĩ đều rách rưới, võ vàng vì đói rét, chỉ còn mắt với răng, mà mùa đông rét buốt ở chiến khu lạnh lắm, lạnh tới mức nước đóng băng. Cháu được Trần Dụ Châu mời dự tiệc cưới của một cán bộ dưới quyền của Châu được tổ chức ngay ở chiến khu (nhiều tờ báo viết ở phố Thanh Cù, xã Chấn Hưng, huyện Thanh Ba, tỉnh Phú Thọ, nơi đồng bào Thủ đô tản cư lên buôn bán khá sầm uất-(tác giả)). Trên những dãy bàn dài tít tắp, xếp kín chim quay, gà tần, vây bóng, giò chả, nấm hương, thịt bò thui, rượu tây, cốc thủy tinh sáng choang, thuốc lá thơm hảo hạng, hoa Ngọc Hà dưới Hà Nội cũng kịp đưa lên, ban nhạc “Cảnh Thân” được mời từ khu Ba lên tấu nhạc réo rắt. Trần Dụ Châu mặc quân phục đại tá, cưỡi ngựa hồng, súng lục “côn bát” đến dự...”.

Theo lời viết trong thư của nhà thơ Đoàn Phú Tứ, Trần Dụ Châu luôn tỏ thái độ ngạo mạn, kiêu căng. Khi bắt đầu tiệc cưới, Trần Dụ Châu muốn “oai” nên mời nhà thơ lên đọc thơ mừng hôn lễ. Với lòng tự trọng của mình, nhà thơ Đoàn Phú Tứ đã thẳng thắn, dũng cảm ứng tác: “ Bữa tiệc cưới của chúng ta sắp chén đẫy hôm nay/ Được dọn bằng xương máu của các chiến sĩ”. Chưa kịp dứt lời, vệ sĩ của Trần Dụ Châu đã tát vào mặt nhà thơ, quát to: “ Nói láo” (theo báo Công Lý ngày 9/10/2009). Liền sau đó, nhà thơ bỏ ra ngoài và viết thư tố cáo Trần Dụ Châu gửi lên Bác Hồ.

Sau khi đọc kỹ, Hồ Chủ tịch đã trao tận tay bức thư cho Thiếu tướng Trần Tử Bình. Người nói: “ Đây là bức thư của một nhà thơ gửi cho Bác, Bác đã đọc kỹ lá thư và rất đau lòng”. Rồi Bác giao cho Thiếu tướng chỉ đạo điều tra làm rõ vụ việc để xử lý. Công tác thanh tra vụ tiêu cực ở Cục Quân nhu được tiến hành khẩn trương, thu thập đầy đủ tài liệu chứng cứ từ khu Bốn trở ra, khu Ba gửi lên. Qua điều tra cho thấy, Trần Dụ Châu đã vi phạm nghiêm trọng kỷ luật, tha hóa đạo đức, sinh hoạt trác táng, phản bội lại lòng tin của Đảng, Bác Hồ, quân đội và nhân dân. Trước sự thật đau lòng này, Bác Hồ dứt khoát nói: “ Một cái ung nhọt, dẫu có đau cũng phải cắt bỏ, không để nó lây lan, nguy hiểm”.

Trước những bằng chứng rõ ràng, không thể chối cãi, Trần Dụ Châu đã bị Tòa án binh tối cao tuyên “tử hình”, đồng thời bị tước quân hàm đại tá tại chỗ theo công lệnh của Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Nghe phán quyết, Trần Dụ Châu run rẩy, mặt tái mét, xin Tòa được gửi đơn xin tha tội chết lên Bác Hồ. Nhận được lá đơn, Bác đã làm việc với đồng chí Trần Đăng Ninh, Tổng cục trưởng Tổng cục Cung cấp lúc bấy giờ để cùng xem xét. Trong lúc trao đổi, Bác chỉ cho đồng chí Trần Đăng Ninh thấy một cây xoan đang héo lá, úa ngọn và hỏi lý do tại sao cây xoan sắp chết? Đồng chí Trần Đăng Ninh trả lời: “ Dạ! Thưa Bác vì thân cây đã bị sâu đục một lỗ rất to, chảy hết nhựa”. “ Thế theo chú muốn cứu cây ta phải làm gì?”- “ Dạ, thưa Bác, phải bắt, giết hết những con sâu đó đi”. Nghe xong, Bác gật đầu nói: “ Chú nói đúng, với loài sâu mọt đục khoét nhân dân cũng thế, nếu phải giết đi một con sâu mà cứu được cả rừng cây thì việc đó là cần thiết, hơn nữa còn là một việc làm nhân đạo”.

Sau một đêm thức trắng trăn trở, suy tư, dù rất đau lòng nhưng với suy nghĩ quyết đoán, nghiêm khắc, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã bác đơn xin tha tội chết của Trần Dụ Châu. Ngay sau đó, Trần Dụ Châu đã bị đưa ra pháp trường xử tử. Ngày Trần Dụ Châu phải đền tội, cũng là lúc bộ đội ta vừa giải phóng Cao Bằng, nối liền biên giới phía Bắc với Trung Quốc và phe xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu.

Ngày 27/9/1950, Báo Cứu quốc đã đăng bài xã luận viết về vụ án Trần Dụ Châu để thông báo công khai với toàn thể cán bộ, nhân dân. Từ vụ án này, Đảng, Chính phủ ta đã rút ra nhiều bài học kinh nghiệm trong việc giáo dục, bồi dưỡng đạo đức, sử dụng và quản lý cán bộ để phục vụ tốt cho công cuộc kháng chiến, kiến quốc. Tuy vụ án xảy ra cách đây đã 52 năm, nhưng đưến nay, nó vẫn là bài học quý trong công tác phòng chống tham nhũng, lãng phí, vi phạm kỷ luật, đạo đức cách mạng đối với cán bộ, đảng viên trong giai đoạn hiện nay.

 

THÁI SƠN*

 

* La Sơn Thái- Hội khoa học lịch sử Sơn La