Phát huy trách nhiệm chung đối với các vấn đề chiến lược của khu vực

QĐND - Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 47 (AMM 47) đã diễn ra đúng vào thời điểm khá đặc biệt-Ngày kỷ niệm thành lập ASEAN (8-8). Đây cũng là một Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN hiếm có khi việc thực thi Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) được đưa vào chương trình nghị sự chính thức.

Đề cao tinh thần đoàn kết

Tại Phiên khai mạc AMM 47 sáng 8-8, ở thủ đô Nây Pi Tô của Mi-an-ma, Tổng thống Mi-an-ma, Thên Xên (Thein Sein) đã nêu bật các thành quả to lớn mà ASEAN đạt được trong 47 năm qua. Ông khẳng định quyết tâm của các nước thành viên ASEAN tiếp tục phấn đấu, xây dựng thành công một Cộng đồng ASEAN vững mạnh, hòa bình và thịnh vượng. Tổng thống Thên Xên nêu rõ sau 47 năm thành lập và phát triển, hơn bao giờ hết, ASEAN càng cần đề cao tinh thần đoàn kết, nâng cao uy tín và vị thế, tạo thế vững chắc cho Cộng đồng ASEAN tiến bước vào một giai đoạn phát triển mới sau năm 2015.

Tổng thống Mi-an-ma Thên Xên phát biểu tại Lễ khai mạc.

Tổng thống Thên Xên cũng phát biểu cho rằng, những diễn biến gần đây trên thế giới khiến cộng đồng quốc tế đặc biệt quan ngại. “ASEAN cần thúc đẩy chính sách không liên kết, tính tiên phong, giải quyết hòa bình các tranh chấp và khác biệt”, Tổng thống Mi-an-ma Thên Xên nói. Không phải ngẫu nhiên mà trong bài phát biểu của mình, Tổng thống Thên Xên lại có những câu chữ bày tỏ sự lo lắng trước tình hình quốc tế. Thực tế, ngay khu vực, trong thời gian qua an toàn, an ninh, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông đã bị đe dọa nghiêm trọng. Do vậy, vấn đề Biển Đông là một trong những chủ đề “nóng” của AMM 47.

Không để tái diễn hành động phức tạp ở Biển Đông

Ngay trong chiều 8-8, các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN đã họp phiên toàn thể và phiên họp hẹp dưới sự chủ trì của Bộ trưởng Ngoại giao Mi-an-ma, Un-na Ma-ung Uyn (Wunna Maung Lwin). Các bộ trưởng đã bày tỏ quan ngại sâu sắc về tình hình căng thẳng phức tạp vừa qua trên Biển Đông, khẳng định tầm quan trọng của việc bảo đảm hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn và tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông. Các bộ trưởng nhấn mạnh việc cần thiết tuân thủ luật pháp quốc tế, Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS 1982); các tranh chấp phải được giải quyết bằng biện pháp hòa bình; các bên liên quan phải kiềm chế, không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực, thực hiện đầy đủ và hiệu quả DOC. Các bộ trưởng cũng tái khẳng định các nguyên tắc của ASEAN nêu trong Tuyên bố nguyên tắc 6 điểm của ASEAN về Biển Đông (tháng 7-2012) và Tuyên bố của các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN ngày 10-5-2014. Sự cần thiết phải sớm đạt được Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) cũng được nêu bật tại các phiên họp.

Phó thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh tại Phiên họp toàn thể của AMM 47.

Phát biểu tại các phiên họp, Phó thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh nêu rõ việc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam là vi phạm luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982, trái với tinh thần của DOC. Phó thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh nhấn mạnh tới những hậu quả nghiêm trọng của những sự việc phức tạp vừa qua trên Biển Đông, theo đó, yêu cầu không để tái diễn những hành động phức tạp, đồng thời cần thúc đẩy các biện pháp nhằm bảo đảm việc thực hiện đầy đủ và hiệu quả DOC và sớm đạt được COC. Các bên phải tuân thủ luật pháp quốc tế, UNCLOS 1982 và giải quyết tranh chấp bằng những biện pháp hòa bình, thực hiện kiềm chế, không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực. Cùng với các Ngoại trưởng ASEAN, Phó thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh đã thảo luận về các biện pháp cụ thể, tích cực nhằm bảo đảm hòa bình, ổn định, an ninh trong khu vực nói chung và ở Biển Đông nói riêng.

Duy trì vai trò trung tâm trong các tiến trình hợp tác

Xây dựng khu vực hòa bình, ổn định và thịnh vượng luôn là mục tiêu xuyên suốt của ASEAN. Tại AMM 47, các bộ trưởng khẳng định quyết tâm và nỗ lực cao nhất nhằm thực hiện những nhóm hành động còn lại trong Lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN theo tiến độ đề ra ở cả tầm quốc gia và khu vực, tập trung vào các chương trình và lĩnh vực ưu tiên, nhất là về liên kết kinh tế và kết nối; đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quảng bá về ASEAN…

Các bộ trưởng nhấn mạnh việc xây dựng thành công Cộng đồng ASEAN vào năm 2015 sẽ là nền tảng quan trọng cho ASEAN tiếp tục phát triển vững mạnh trong những thập kỷ tiếp theo, đặc biệt là giúp ASEAN tiếp tục đóng vai trò trung tâm trong các tiến trình hợp tác khu vực, là hạt nhân của mạng lưới các liên kết và kết nối đa tầng nấc ở Đông Á.

Trong môi trường khu vực đang có nhiều thay đổi nhanh chóng, việc duy trì và phát huy vai trò trung tâm của ASEAN ngày càng quan trọng. Tại AMM 47, các bộ trưởng cho rằng cần tăng cường đoàn kết, gia tăng hiệu quả các cơ chế hợp tác nội khối, kết hợp hài hòa lợi ích quốc gia và khu vực, phát huy tiếng nói và trách nhiệm chung đối với các vấn đề chiến lược của khu vực, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến hòa bình, ổn định, an ninh và phát triển. ASEAN cần chủ động phát huy các sáng kiến và thúc đẩy việc hình thành những cấu trúc khu vực dựa trên luật pháp quốc tế, các văn kiện, công cụ và cơ chế hiện có của ASEAN như Hiến chương ASEAN, TAC, Tuyên bố Ba-li về Những nguyên tắc hợp tác cùng có lợi, SEANWFZ, DOC. ASEAN phải nỗ lực phát huy vai trò chủ đạo tại các cơ chế do ASEAN thành lập và dẫn dắt như ASEAN+1, ASEAN+3, EAS, ARF, ADMM+… cũng như nâng cao năng lực ứng phó hiệu quả của ASEAN đối với những thách thức an ninh đang nổi lên. Các bộ trưởng cũng cho rằng, việc chủ động và tích cực tăng cường quan hệ với các nước đối thoại và đối tác của ASEAN góp phần phát huy vai trò trung tâm của ASEAN trong các cấu trúc khu vực đang định hình.

Ngày 9-8, tiếp tục chương trình của AMM 47 và các hội nghị liên quan, ASEAN sẽ có một loạt cuộc họp với các đối tác quan trọng.

Bài và ảnh: BẢO TRUNG (từ Nây Pi Tô)