Bản dự thảo cuối cùng đã được chuyển cho các nhà đàm phán của Mỹ và Iran để xem xét sau khi đã giải quyết những vấn đề mang tính kỹ thuật còn bỏ ngỏ. Đại diện cấp cao về chính sách đối ngoại và an ninh của EU Josep Borrell cho biết, bản dự thảo cuối cùng được đưa ra sau khi “đã thương lượng những gì có thể thương lượng”. Bản dự thảo này do ông Josep Borrell đưa ra hôm 21-7 nhằm thúc đẩy việc hồi sinh thỏa thuận trong bối cảnh đàm phán hạt nhân được nối lại tại Vienna sau 5 tháng đình trệ. Nếu hai bên nhất trí với dự thảo này, đại diện đàm phán của các bên dự kiến sẽ trở lại Vienna để chính thức khôi phục thỏa thuận hạt nhân Iran ban đầu năm 2015 với tên gọi chính thức là Kế hoạch hành động toàn diện chung (JCPOA).

Bản dự thảo cuối cùng nói trên xác định các bước mà Iran và Mỹ sẽ phải thực hiện để quay trở lại việc tuân thủ hoàn toàn JCPOA. Bản dự thảo đảo ngược các lệnh trừng phạt của Mỹ và châu Âu đối với Iran để đổi lấy việc Tehran thực hiện các bước nhằm hạn chế chương trình hạt nhân của mình và một thỏa thuận cho phép Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA), tổ chức giám sát hạt nhân của Liên hợp quốc, thực hiện các cuộc thanh tra giám sát.

leftcenterrightdel
Trưởng đoàn đàm phán hạt nhân Iran Ali Bagheri Kani. Ảnh: DW.com 

Các nhà ngoại giao EU hồi tuần trước đã có những ngày bận rộn tại Vienna để thực hiện vai trò trung gian đàm phán giữa Mỹ và Iran. EU đã làm trung gian cho các cuộc đàm phán bị ngắt quãng kéo dài trong 16 tháng giữa Đặc phái viên Mỹ Robert Malley và người đồng cấp Iran Ali Bagheri Kani. Tehran từ chối nói chuyện trực tiếp với Washington kể từ khi Tổng thống Donald Trump rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân cách đây 4 năm và tái áp đặt các lệnh trừng phạt kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng. Một quan chức cấp cao của EU xác nhận, liên minh đã hoàn thiện dự thảo văn bản với vai trò là bên điều phối, hỗ trợ và đã đưa ra giải pháp cho 4 vấn đề kỹ thuật vẫn còn bỏ ngỏ. Một trong số đó là việc lắp đặt lại các camera được sử dụng để giám sát xem liệu Tehran có tuân thủ các quy định của JCPOA và đã bị Iran tắt vào tháng 6 để trả đũa sự chỉ trích của Hội đồng thống đốc IAEA.

Tuy nhiên, một quan chức cấp cao phương Tây nói rằng, dự thảo sẽ không giải quyết các vấn đề chưa được giải quyết của IAEA về chương trình hạt nhân trong quá khứ của Iran. Iran yêu cầu IAEA chấm dứt cuộc điều tra về nguồn gốc của nhiều dấu vết vật liệu hạt nhân nhân tạo mà các thanh sát viên của cơ quan này tìm thấy tại nhiều địa điểm khác nhau ở Iran trong vài năm qua. Tehran khẳng định rằng, thỏa thuận hạt nhân chỉ có thể được khôi phục nếu hoạt động điều tra này của IAEA chấm dứt vĩnh viễn. Iran cũng đã yêu cầu sự bảo đảm pháp lý từ phía Mỹ rằng, trong tương lai, Washington sẽ không từ bỏ thỏa thuận hạt nhân. Chính quyền Tổng thống Joe Biden đã nhiều lần nhấn mạnh sẽ tuân thủ các nghĩa vụ của mình theo thỏa thuận nhưng không thể bảo đảm thay cho các chính quyền trong tương lai.

Theo quan chức trên, “hiện có một cơ hội thực sự cho thỏa thuận, nhưng vẫn có một số điểm không chắc chắn như mọi khi”. Nhận định thận trọng này hoàn toàn có cơ sở bởi hiện chưa rõ Iran sẽ đưa ra phản ứng thế nào đối với dự thảo thỏa thuận cuối cùng do EU đề xuất. Truyền thông Iran cho biết, sau khi vòng đàm phán gián tiếp khép lại ở Vienna, Trưởng đoàn đàm phán Iran đã trở về Tehran với bản dự thảo để tham vấn. Theo trang điện tử DW.com, Hãng thông tấn nhà nước IRNA của Iran trích lời một quan chức Bộ ngoại giao Iran nói rằng chưa đến lúc Iran nói về việc hoàn tất bản thỏa thuận. 

Theo Reuters, trong khi Washington cho biết họ đã sẵn sàng để nhanh chóng đạt được thỏa thuận nhằm khôi phục thỏa thuận trên cơ sở các đề xuất của EU, các quan chức Iran cho biết sẽ chuyển tải “quan điểm và cân nhắc bổ sung” tới EU sau các cuộc tham vấn ở Tehran. 

XUÂN PHONG