QĐND - Họp báo kết thúc Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN và các hội nghị liên quan, Bộ trưởng Ngoại giao In-đô-nê-xi-a M. Na-ta-lê-ga-oa (M. Natalegawa) cho biết, tại Diễn đàn khu vực ASEAN lần thứ 18 (ARF-18), vấn đề Biển Đông được thảo luận thẳng thắn và không tránh né những khác biệt. Nhưng không khí thảo luận thì theo hướng nỗ lực giải quyết vấn đề một cách tích cực. Tất cả các bên đều hoan nghênh việc ASEAN và Trung Quốc thông qua Quy tắc hướng dẫn thực hiện Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC).

Hòa bình và ổn định là lợi ích chung

Trong cuộc họp có mặt Bộ trưởng Ngoại giao 10 nước ASEAN và Ngoại trưởng nhiều nước khác như: Trung Quốc, Mỹ, Nga, Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đại diện Liên minh châu Âu (EU)…, Phó thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Gia Khiêm đã phát biểu rằng, hòa bình, ổn định, an ninh và an toàn hàng hải trên Biển Đông là quan tâm và lợi ích chung và nguyên vọng thiết tha của khu vực và tất cả các nước. “Do đó, cần phải triệt để tôn trọng các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, nhất là Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS), thực hiện đầy đủ và hiệu quả DOC, tiến tới xây dựng bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC)”, Phó thủ tướng Phạm Gia Khiêm nói.

Không chỉ riêng Việt Nam mà nhiều nước cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo đảm hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải trên Biển Đông tại cuộc hội nghị diễn ra cả ngày 23-7 tại Ba-li. Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ H. Clin-tơn (H. Clinton) đã lên tiếng khẳng định Mỹ phản đối việc đe dọa sử dụng vũ lực hay sử dụng vũ lực của bất kỳ bên tuyên bố chủ quyền nào ở Biển Đông nhằm mở rộng yêu sách chủ quyền hoặc nhằm can thiệp vào các hoạt động kinh tế hợp pháp. “Chúng tôi chia sẻ những lợi ích này không chỉ vơi các nước ASEAN và các thành viên ARF mà cả với các quốc gia biển khác và cộng đồng quốc tế”, bà H. Clin-tơn nói.

Toàn cảnh Diễn đàn an ninh khu vực lần thứ 18 diễn ra ngày 23-7-2011 tại Ba-li.

Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ nói rằng, Mỹ quan ngại những vụ việc gần đây ở Biển Đông đe dọa hòa bình và ổn định mà khu vực châu Á – Thái Bình Dương đã nỗ lực tạo ra tiến triển đáng kể. “Những vụ việc này đe dọa sự an toàn trên biển, làm gia tăng căng thẳng, hủy hoại tự do hàng hải và tạo ra những rủi ro cho những hoạt động thương mại và kinh tế hợp pháp”, bà Clin-tơn nhấn mạnh. Theo bà Clin-tơn, tuy không đứng về phía nào nhưng Mỹ ủng hộ DOC và một tiến trình hợp tác ngoại giao của các bên tuyên bố chủ quyền để giải quyết những tranh chấp ở Biển Đông. “Chúng tôi tin rằng các bên cần theo đuổi tuyên bố chủ quyền và các quyền kèm theo đúng theo luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982”, Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ nhấn mạnh.

Làm rõ tuyên bố chủ quyền chiểu theo luật pháp quốc tế

Bà Clin-tơn bày tỏ sự ủng hộ đối với Quy tắc hướng dẫn thực hiện DOC mà ASEAN và Trung Quốc mới đạt được. “Đây là bước đi quan trọng đầu tiên để tiến tới COC và cho thấy tiến triển có thể đạt được thông qua đối thoại và ngoại giao đa phương”, Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ nói.

Lý giải nguyên nhân khiến Mỹ hoan nghênh Quy tắc hướng dẫn thực hiện DOC, bà Clin-tơn nhấn mạnh, là một quốc gia Thái Bình Dương và một cường quốc trong khu vực, Mỹ có lợi ích quốc gia trong việc tự do hàng hải, duy trì hòa bình, ổn định và tôn trọng luật pháp quốc tế ở Biển Đông. Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ cũng kêu gọi các bên làm rõ tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông chiểu theo luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS.

Tại Diễn đàn, Bộ trưởng Ngoại giao Phi-líp-pin A. Đen Rô-xa-ri-ô (A. Del Rosario) đã lên tiếng phản đối yêu sách chủ quyền “đường lưỡi bò” của Trung Quốc ở Biển Đông. “Phi-líp-pin cho rằng yêu sách chủ quyền đường đứt khúc 9 đoạn (đường lưỡi bò) của Trung Quốc không phù hợp với luật pháp quốc tế, đặc biệt là UNCLOS”, ông A. Đen Rô-xa-ri-ô nhấn mạnh. Bộ trưởng Ngoại giao Phi-líp-pin cho rằng, để xử lý vấn đề Biển Đông theo phương sách ngoại giao phòng ngừa mà ARF đang thúc đẩy thì có hai cách. Thứ nhất là phân định rõ đâu là vùng tranh chấp và vùng không tranh chấp, điều có thể thực hiện được trong cuộc hội thảo của các chuyên gia pháp lý hàng hải ASEAN sắp được tổ chức tại Ma-ni-la vào tháng 9 tới. Hoặc, thứ hai là các bên cân nhắc xem xét tính hợp pháp của “đường lưỡi bò” chiểu theo UNCLOS. “Phi-líp-pin tin rằng, giải quyết trên cơ sở luật pháp là phương thức đúng đắn duy nhất trong việc xử lý tranh chấp ở Biển Đông”, ông A. Đen Rô-xa-ri-ô nói.

Trong khi đó, Bộ trưởng Ngoại giao In-đô-nê-xi-a M. Na-ta-lê-ga-oa cho biết, In-đô-nê-xi-a không đề cập đến vấn đề “đường lưỡi bò” trong Hội nghị ARF lần này. Tuy nhiên, ông M. Na-ta-lê-ga-oa cũng nhắc các phóng viên rằng, năm ngoái In-đô-nê-xi-a, dù không tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông, cũng đã gửi công hàm lên Liên hợp quốc để phản đối “đường lưỡi bò”. Đánh giá về tình hình Biển Đông hiện nay, ông M. Na-ta-lê-ga-oa cho rằng, so với năm ngoái tình hình vẫn căng thẳng như vậy, vẫn xảy ra những việc đáng lo ngại. “Song khác biệt là ít nhất cũng đã có một hướng đi tích cực. Đó là Quy tắc hướng dẫn thực hiện DOC”, Bộ trưởng Ngoại giao của nước Chủ tịch ASEAN 2011 nói.

Bài và ảnh: Bảo Trung (gửi từ Ba-li, In-đô-nê-xi-a)