Các quốc gia Nam Mỹ nỗ lực nâng cấp sức mạnh không quân

Cuối tháng 12-2024, không quân Argentina đã tiếp nhận máy bay tiêm kích F-16 đầu tiên trong hợp đồng mua 25 chiếc F-16 (do Mỹ sản xuất) đã qua sử dụng của Đan Mạch. Hợp đồng trị giá khoảng 300 triệu USD, trong đó khoảng 40 triệu USD do Mỹ tài trợ. Phía Đan Mạch tuyên bố, các máy bay F-16 nói trên được bảo trì kỹ lưỡng và cập nhật công nghệ, đưa Argentina "gia nhập gia đình F-16 toàn cầu". Bộ trưởng Quốc phòng Argentina Luis Alfonso Petri gọi đây là đợt mua sắm quốc phòng quan trọng nhất của quốc gia Nam Mỹ kể từ năm 1982. Hợp đồng được thực hiện trong bối cảnh Argentina đã thiếu vắng máy bay chiến đấu chủ lực trong gần một thập niên qua.

Trước đó vài tuần, các máy bay tiêm kích Gripen (do Thụy Điển sản xuất) của không quân Brazil đã lần đầu tiên tham gia cuộc tập trận quốc tế CRUZEX 2024 sau hai năm được biên chế cho lực lượng này. Brazil hiện đang trong quá trình mở rộng số lượng máy bay Gripen, đồng thời nâng cấp các máy bay tấn công hạng nhẹ nội địa A-29 Super Tucano nhằm thay thế các máy bay F-5EM và AMX A1 già cỗi.

Bộ trưởng Quốc phòng Luis Alfonso Petri (thứ ba, từ phải sang) và các thành viên đoàn Argentina chụp ảnh trước một chiếc F-16 bên lề lễ ký hợp đồng mua các máy bay F-16 đã qua sử dụng của Đan Mạch, tháng 4-2024. Ảnh: Breaking Defense

Argentina ký hợp đồng mua các máy bay F-16 đã qua sử dụng của Đan Mạch, tháng 4-2024. Ảnh: FlightGlobal

Argentina và Brazil không phải là hai quốc gia Nam Mỹ duy nhất theo đuổi những máy bay chiến đấu có năng lực cao hơn. Các quốc gia khác trong khu vực cũng đã ký kết hoặc đang xem xét các hợp đồng mua sắm máy bay chiến đấu mới.

Theo Breaking Defense, Peru hiện đang vận hành các máy bay Dassault Mirage 2000 (do Pháp sản xuất) được mua từ thập niên 1980 và các máy bay Sukhoi Su-25 (do Nga sản xuất) vốn đã qua sử dụng và được mua lại từ thập niên 1990. Hồi cuối năm 2024, Tư lệnh Không quân Peru Carlos Enrique Chávez Cateriano cho biết lực lượng này có kế hoạch mua 24 máy bay chiến đấu đa nhiệm để bảo vệ chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ trong vòng 30-40 năm tới. Một số "ông lớn" đã xếp hàng với hy vọng cung cấp cho Peru các máy bay chiến đấu mới như tập đoàn Lockheed Martin của Mỹ (với máy bay F-16), tập đoàn Saab của Thụy Điển (với máy bay Gripen), tập đoàn Dassault của Pháp (với máy bay Rafale), tập đoàn Korea Aerospace Industries của Hàn Quốc (với máy bay FA-50 và KF-21). Trong khi đó, quốc gia láng giềng phía Bắc của Peru là Colombia-hiện đang vận hành các máy bay Kfir (do Israel sản xuất) với tuổi đời phục vụ 40 năm-đã bày tỏ quan tâm tới việc nâng cấp các máy bay chiến đấu.

Đối với Paraguay, vì quốc gia này hiện không sở hữu máy bay chiến đấu nên việc mua sắm là đặc biệt quan trọng. Bộ trưởng Quốc phòng Paraguay Óscar González cho biết, trong năm 2024, Paraguay đã ký hợp đồng mua 6 chiếc A-29 Super Tucano. Đối với Uruguay, dòng máy bay chiến đấu duy nhất hiện có là A-37B Dragonfly nhưng đã già cỗi. Do đó, năm ngoái, Uruguay đã đặt mua 6 chiếc A-29 Super Tucano trong một hợp đồng mà truyền thông địa phương cho biết trị giá 100 triệu USD, nhằm duy trì năng lực tác chiến của không quân, nhất là đối với các nhiệm vụ tuần tra trên không.

Giới phân tích đánh giá, các động thái nói trên không phải là cuộc chạy đua vũ trang tại Nam Mỹ-khu vực vốn đã tránh được xung đột giữa các quốc gia kể từ năm 1995. Thay vào đó, đây chủ yếu là cuộc đua chống lạc hậu, bởi không quân các quốc gia Nam Mỹ cần hiện đại hóa kho vũ khí cũng như đào tạo nguồn nhân lực để vận hành các công nghệ mới hơn trong khả năng kinh tế của mỗi nước. Do khác biệt về ưu tiên mua sắm và khả năng kinh tế nên các lực lượng không quân tại Nam Mỹ sẽ tiếp tục chủ yếu theo kiểu "đơn thương độc mã", phụ thuộc vào các nhà cung cấp bên ngoài khu vực. "Mặc dù mối đe dọa chiến tranh ở mức thấp song máy bay chiến đấu vẫn đóng vai trò răn đe cũng như hỗ trợ các chiến dịch chống ma túy. Máy bay chiến đấu là một biểu tượng to lớn cho "sức mạnh cứng" của một quốc gia và thể hiện cam kết của chính phủ trong việc bảo vệ chủ quyền đất nước", nhà nghiên cứu Andre Carvalho tại Đại học Chỉ huy-Tham mưu quân đội Brazil bình luận với Breaking Defense.

HOÀNG VŨ

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Quốc tế xem các tin, bài liên quan.