Trước khi tiêm mũi vaccine Pfizer thứ hai, Bella Sabino, sinh viên Đại học Fordham (New York, Mỹ) cho biết, cô thường xuyên thấy người dùng trên ứng dụng chia sẻ video TikTok hay mạng xã hội Twitter khoe mẽ về việc đã tiêm vaccine Pfizer, Moderna hay Johnson&Johnson và coi chúng là chế phẩm “thượng đẳng”, rằng chỉ những người nổi tiếng, có địa vị mới được tiêm những sản phẩm do các hãng của Mỹ sản xuất. Thậm chí, họ còn lập ra các nhóm riêng và tuyển những thành viên “cùng hội, cùng thuyền” để phô trương thanh thế. “Mọi người đang biến việc chủng ngừa Covid-19 trở thành nơi đàm tiếu các thương hiệu vaccine. Đó là một trò vô bổ”, NBC News trích dẫn chia sẻ của Sabino.    

Hiện tượng tương tự không phải là hiếm gặp trong thời gian gần đây. Ở Hungary, một số người còn phân biệt vaccine ngừa Covid-19 thành hai loại: Được phát triển ở phương Đông hoặc phương Tây. Trong khi đó, nhiều người Australia lại chú trọng độ an toàn của thương hiệu vaccine hơn là tính hiệu quả của chúng, đồng thời thay đổi lựa chọn theo các khuyến cáo và tin tức về vaccine trên các phương tiện truyền thông. “Có người còn quyết chờ để có vaccine mong muốn thay vì những loại sẵn có trong chương trình tiêm chủng”, nhà nghiên cứu Katie Attwell tại Đại học Tây Australia cho biết.

Nhân viên y tế tiêm vaccine ngừa Covid-19 cho người dân tại một điểm tiêm chủng ở thủ đô Santiago của Chile. Ảnh: Tân Hoa xã

Tuy nhiên, Hungary lại là nước đầu tiên ở châu Âu sử dụng vaccine Sinopharm của Trung Quốc, loại vaccine bị cho là có hiệu quả không cao như các sản phẩm tương tự của Mỹ hay Anh. Vaccine Sinopharm luôn có sẵn ở tất cả các điểm tiêm chủng ở nước này. Hiện tại, quốc gia Trung Âu đã chủng ngừa được 70% và đạt được miễn dịch cộng đồng. Hình ảnh sân vận động Puskas Arena với sức chứa hơn 67.000 người ở thủ đô Budapest của Hungary gần như chật kín khán giả đến cổ vũ cho đội chủ nhà chạm trán với đối thủ Pháp ngày 19-6 trong khuôn khổ vòng chung kết Euro 2020 là minh chứng rõ ràng nhất phản bác tâm lý so sánh hiệu quả của vaccine này với vaccine kia.

Còn nhớ, chỉ hơn một năm trước đây, khái niệm vaccine ngừa Covid-19 vẫn còn rất mới mẻ. Khi đại dịch lây lan với tốc độ khủng khiếp, hàng trăm loại vaccine được các nước liên tục công bố nghiên cứu, phát triển tựa như một cuộc đua để xem ai sẽ dẫn đầu và cho ra thành quả trước tiên. Sau đó, khi nhiều loại vaccine bắt đầu đạt tiến triển từ các thử nghiệm lâm sàng, cuộc đua này chuyển sang mục tiêu chế phẩm nào có thể mang lại hiệu quả và độ an toàn vượt trội. Và rồi, đến lúc có nhiều loại vaccine được phê duyệt, thì việc lựa chọn, so sánh các nhãn hiệu lại trở thành một vấn đề nóng.

Thực tế, một loại vaccine phòng ngừa một chủng virus cụ thể nào đó nhưng có nhiều thương hiệu khác nhau là việc hết sức bình thường. Thống kê của Viện Nhi khoa Telethon (Australia) cho thấy, không một người nào được phỏng vấn sau khi tiêm phòng vaccine cúm trong hơn 5 năm qua quan tâm đến nhãn hiệu. Tuy nhiên, với vaccine ngừa Covid-19 thì ngược lại. Lý giải về điều này, Tiến sĩ Samantha Carlson tại Viện Nhi khoa Telethon cho rằng, mặc dù nhân viên y tế được thông báo về các sản phẩm vaccine cúm, nhưng chính những nhãn hiệu này lại chẳng bao giờ xuất hiện trên trang nhất các báo nên đa phần người dân không hề biết chúng. Trong khi đó, các thương hiệu vaccine ngừa Covid-19 được giới thiệu như một “bữa tiệc đứng” mà ai ai cũng rành, dù thực ra họ không có nhiều sự lựa chọn.

Đến nay, có thể liệt kê một số loại vaccine ngừa Covid-19 được cấp phép và sử dụng rộng rãi tại nhiều quốc gia như: Pfizer, Moderna, Johnson&Johnson của Mỹ; AstraZeneca (Anh); Sputnik V (Nga); Sinopharm và Sinovac của Trung Quốc... Mặc dù hoạt động theo các cách không giống nhau, nhưng những vaccine này đều tạo ra phản ứng miễn dịch để cơ thể người “ghi nhớ” cách chống lại virus SARS-CoV-2 trong tương lai. Các nhà sản xuất đã hoàn thành những thử nghiệm lâm sàng để ước tính hiệu quả cho vaccine của mình. Tuy nhiên, rất khó để so sánh hiệu quả giữa các loại vaccine bởi mỗi thử nghiệm lại có tiêu chuẩn riêng. Những con số được công bố chỉ cho biết điều gì đã xảy ra trong quá trình thử nghiệm chứ không phải sẽ chính xác xảy ra trong thế giới thực.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) nhiều lần nhấn mạnh, trong bối cảnh dịch bệnh diễn biến phức tạp, việc tiêm vaccine ngừa Covid-19 không giúp người tiêm tránh lây nhiễm 100% nhưng sẽ mang lại nhiều tác dụng, bao gồm giảm khả năng nhiễm bệnh, giúp bệnh nhẹ đi, giảm tỷ lệ tử vong, giảm nguy cơ lây lan và hình thành miễn dịch cộng đồng.

Khi mà vaccine ngừa Covid-19 vẫn đang trong tình trạng cung không đủ cầu một cách nghiêm trọng, chính quyền và người dân các nước cần tiếp tục ủng hộ những loại có sẵn, đã được WHO phê duyệt và các quốc gia chấp thuận, cũng như có thể được tiêm an toàn. Điều quan trọng nhất hiện nay không phải là phân biệt các nhãn hiệu vaccine rồi chần chừ, “kén cá chọn canh”, mà là tất cả mọi người đều được bảo vệ để sớm kiểm soát đại dịch. Tiêm chủng là quyền lợi của mỗi người và cũng là trách nhiệm của mỗi cá nhân đối với cộng đồng.

KHÁNH NGÂN