Độc nhất vô nhị

Máy bay chở khách siêu thanh Concorde đã ngừng hoạt động vào năm 2003. Kể từ đó, không nhà sản xuất nào có thể lặp lại thành công của nó. Nhưng điều đó có thể sớm thay đổi sau chuyến bay thử nghiệm đầu tiên của máy bay siêu thanh X-59 hôm 28-10 vừa qua.

Theo CNN, máy bay thương mại được phép bay siêu thanh trên mặt nước. Tuy nhiên, trên đất liền, FAA và các cơ quan quản lý khác cho rằng, tiếng ồn từ tiếng nổ siêu thanh quá mức gây nhiễu. X-59 được chế tạo để giải quyết vấn đề đó. Nó được kỳ vọng sẽ tạo ra những "tiếng nổ siêu thanh" nhỏ hơn, tương tự như tiếng cửa xe ô tô đóng lại ở xa.

Trong chuyến bay thử nghiệm đầu tiên, máy bay siêu thanh X-59, dưới sự điều khiển của phi công Nils Larson, đã cất cánh từ đường băng tại Nhà máy 42 ở Palmdale, cách Los Angeles khoảng 100km về phía bắc. Sau khi vượt qua các cánh đồng phía Đông đường băng, máy bay quay về phía bắc hướng đến Căn cứ Không quân Edwards, nơi nó hạ cánh an toàn một giờ sau đó gần Trung tâm Nghiên cứu chuyến bay Armstrong của NASA. X-59 được hộ tống bởi một máy bay quan sát của NASA. Hình dáng đặc trưng của máy bay được thiết kế để làm giảm đáng kể tiếng nổ siêu thanh thường phát ra khi vượt qua rào cản âm thanh, giảm nó xuống chỉ còn một tiếng "thịch" nhỏ, tương đương với tiếng đóng sầm cửa xe ô tô.

Máy bay siêu thanh X-59 thực hiện chuyến bay thử nghiệm đầu tiên. Ảnh: Lockheed Martin

Lockheed Martin cho biết, chiếc máy bay phản lực một động cơ, dài gần 30m, đã bay với tốc độ cận âm trong chuyến bay thử nghiệm đầu tiên này đúng như kế hoạch, đạt tốc độ 370 km/giờ và độ cao tối đa 3.660m. "Chiếc X-59 đã hoàn thành chuyến bay đầu tiên thành công. Đây là một cột mốc quan trọng trong lịch sử hàng không", phát ngôn viên của Lockheed Martin, Candis Roussel, nói.

Theo Lockheed Martin, X-59 được thiết kế để đạt tốc độ bay hành trình 1.490km/giờ hay Mach 1.4, ở độ cao 16.764m - cao hơn và nhanh hơn nhiều so với các máy bay chở khách thông thường.

Đặc điểm nổi bật nhất của X-59 là có phần mũi giống như Pinocchio, với chiều dài bằng khoảng 1/3 chiều dài máy bay. Phần mũi này có một nhiệm vụ duy nhất: Phá vỡ rào cản âm thanh mà không tạo ra tiếng nổ kép đặc trưng, tiếng ồn từng gây thiệt hại nghiêm trọng cho thành công xuất khẩu của Concorde.

Một điểm khác biệt nữa là việc không có cửa sổ buồng lái hướng về phía trước. Thay vào đó, phi công sử dụng hệ thống quan sát bên ngoài, truyền hình ảnh từ camera độ phân giải cao đến màn hình. Theo NASA, thiết kế không cửa sổ là một tính năng giảm tiếng ồn khác.

Một cải tiến nổi bật khác là động cơ F414-GE-100 được lắp phía trên máy bay, tạo ra mặt dưới nhẵn mịn, có thể ngăn chặn sự kết hợp của sóng xung kích phía sau nó.

Pat LeBeau, Giám đốc Chương trình X-59 tại phòng thí nghiệm đổi mới tiên tiến Skunk Works của Lockheed Martin, chia sẻ: "X-59 có thể thay đổi tương lai của hàng không thương mại trên toàn thế giới. Nó phải chứng minh được tính khả thi của một máy bay siêu thanh có tiếng nổ siêu thanh thấp. Giống như tất cả các máy bay thử nghiệm, việc thiết kế và chế tạo X-59 cũng đặt ra những thách thức đáng kể. Chúng tôi đã tìm cách tái sử dụng càng nhiều bộ phận máy bay hiện có càng tốt như bộ phận hạ cánh lấy từ máy bay chiến đấu F-16, hệ thống điều áp và vòm che lấy từ máy bay huấn luyện T-38, và động cơ lấy từ máy bay chiến đấu F-18 để tiết kiệm chi phí và thời gian phát triển, đồng thời tập trung nỗ lực vào những cải tiến quan trọng cần thiết để đạt được tiếng nổ siêu thanh thấp, đặc biệt là hình dạng thân máy bay".

Lockheed Martin nhấn mạnh rằng, việc cải tiến công nghệ bay ít tiếng ồn này sẽ loại bỏ một trong những rào cản chính đối với các chuyến bay thương mại siêu thanh, vốn hiện đang bị cấm bay qua các khu vực đông dân cư do ô nhiễm tiếng ồn. Việc triển khai dự án này đã tiêu tốn một khoản chi phí đáng kể: Kể từ năm 2018, NASA đã trả cho Lockheed Martin hơn 518 triệu USD cho việc thiết kế và phát triển X-59.

Chuyến bay đầu tiên và các bước tiếp theo

Lockheed Martin cho biết, dữ liệu thu thập được thông qua chương trình này sẽ giúp xác định các tiêu chuẩn tiếng ồn mới cho các chuyến bay siêu thanh trên các khu vực đông dân cư. Theo các tài liệu do NASA công bố hồi tháng 9, chuyến bay đầu tiên của X-59 là chuyến bay vòng quanh độ cao thấp để kiểm tra khả năng tích hợp hệ thống, đánh dấu sự khởi đầu của giai đoạn thử nghiệm tập trung vào tính an toàn và khả năng bay của máy bay.

Trong các thử nghiệm sắp tới, X-59 sẽ bay cao hơn và nhanh hơn, có khả năng phá vỡ rào cản âm thanh - khoảng 1.225 km/giờ trên mực nước biển. Khi (hoặc nếu) đạt được điều đó, NASA sẽ tiến hành thử nghiệm riêng tại bãi thử siêu thanh của Căn cứ Không quân Edwards. Bước cuối cùng sẽ là các chuyến bay cộng đồng, trong đó NASA sẽ đo lường các đặc trưng tiếng ồn và thu thập phản hồi từ những người trên mặt đất.

Cuối cùng, dữ liệu sẽ được chia sẻ với FAA và các cơ quan quản lý khác, những đơn vị đang phải đối mặt với áp lực ngày càng tăng trong việc đảo ngược các hạn chế bay siêu thanh.

Đầu tháng 10, Hiệp hội các nhà sản xuất và công nghệ California đã vinh danh X-59 là "Sản phẩm tuyệt vời nhất được sản xuất tại California vào năm 2025" trong cuộc thi công nghệ thường niên. "Dự án này củng cố vị thế dẫn đầu toàn cầu của Mỹ trong lĩnh vực hàng không và có thể thay đổi cách thức di chuyển của công chúng", Sean Duffy, Bộ trưởng Giao thông Vận tải Mỹ kiêm Quyền Giám đốc NASA, nhấn mạnh.

PHƯƠNG LINH (theo CNN, Le Point, L'Express)

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Quốc tế xem các tin, bài liên quan.