Thông báo trên được Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro đưa ra ngày 28-3 (giờ địa phương), trong bối cảnh nền kinh tế nước này đang chìm sâu trong khủng hoảng do các biện pháp trừng phạt và bao vây cấm vận của Mỹ.

Phát biểu trên truyền hình ngày 28-3, Tổng thống Maduro cho biết, Venezuela có đầy đủ điều kiện cần thiết, bao gồm cả tàu chở dầu cũng như khách hàng và sẵn sàng dành một phần sản lượng dầu để bảo đảm toàn bộ số vaccine cần thiết phục vụ cho chương trình tiêm chủng đại trà cho người dân. Tuyên bố trên của Tổng thống Maduro đưa ra trong bối cảnh nước này đã ghi nhận hơn 150.000 ca nhiễm và gần 1.500 ca tử vong do Covid-19. Gần đây, giới chức Venezuela bắt đầu quan ngại về xu hướng số ca nhiễm tăng lên và sự xuất hiện của biến thể của virus SARS-CoV-2 tại Brazil có khả năng lây lan nhanh chóng. Do đó, việc có đủ vaccine ngừa Covid-19 là rất cấp thiết.

Tổng thống Nicolas Maduro nêu đề xuất “đổi dầu lấy vaccine” trong bài phát biểu trên truyền hình ngày 28-3. Ảnh: AFP 

Hiện tại, số vaccine mua qua Cơ chế cung cấp vaccine toàn cầu (Covax) của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) chỉ tương đương với 20% số vaccine mà Venezuela cần để sử dụng. Bên cạnh đó, loại vaccine được phân phối qua cơ chế Covax của hãng dược phẩm AstraZeneca hiện vẫn chưa được cấp phép sử dụng tại Venezuela. Cho đến nay, Venezuela mới chỉ cấp phép sử dụng vaccine Sputnik V của Nga và vaccine do công ty Sinopharm (Trung Quốc) sản xuất. Vào tháng 2-2021, Venezuela đã bắt đầu tiêm phòng cho các nhân viên y tế ở nước này. 

Trước đây, Tổng thống Maduro đã từng đề xuất với Tổ chức Y tế liên Mỹ (PAHO) tác động để có thể sử dụng nguồn ngoại tệ của nước này đang bị phong tỏa ở nước ngoài thanh toán cho số vaccine được phân phối thông qua cơ chế Covax (khoảng 1,4-2,4 triệu liều). Theo Phó tổng thống Venezuela Delcy Rodriguez, nước này có hơn 7 tỷ USD được cất giữ trong các ngân hàng nước ngoài mà chính quyền Caracas không thể tiếp cận do lệnh trừng phạt của Mỹ và các đồng minh. Do đó, nếu lệnh phong tỏa không được dỡ bỏ, Venezuela sẽ có một lựa chọn khác là “đổi dầu lấy vaccine”. “Chúng tôi sẵn sàng và đã chuẩn bị dầu để thanh toán cho vaccine. Nhưng chúng tôi sẽ không xin xỏ ai cả”, ông Maduro tuyên bố.

Đây không phải là lần đầu tiên Venezuela mang dầu đi đổi hàng. Năm 2016, trong bối cảnh đất nước rơi vào khủng hoảng thiếu lương thực và thuốc men, Venezuela cũng ký hiệp định thương mại trị giá 4 triệu USD với Jamaica, theo đó Caracas đổi dầu cho Kingston để nhận về lương thực, thuốc men, vật tư nông nghiệp cùng nguồn cung xây dựng.

Cụm từ “đổi dầu lấy vaccine” khiến nhiều người liên tưởng tới chương trình “Đổi dầu lấy thực phẩm” của Liên hợp quốc cách đây 25 năm. Chương trình này được bắt đầu từ năm 1996 để bán lượng dầu hạn chế từ Iraq, nước hứng chịu nhiều lệnh trừng phạt quốc tế, nhằm đổi lấy nhu yếu phẩm nhân đạo cho người dân. Vì thế, giới phân tích nhận định, đề xuất “đổi dầu lấy vaccine” của Tổng thống Maduro là một nước cờ khôn ngoan giúp quốc gia Nam Mỹ này vừa có đủ vaccine, vừa bán được dầu trong bối cảnh “vàng đen” của nước này đang gặp khó khăn trên thị trường. Theo Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC), sản lượng dầu của Venezuela đã giảm mạnh, chỉ đạt mức 520.000 thùng/ngày trong tháng 2-2021, thấp hơn nhiều so với con số 3 triệu thùng được sản xuất hồi tháng 2-2013. Một con số thống kê khác cũng cho biết, do bị áp đặt các lệnh trừng phạt của Mỹ, từ năm 2014 đến năm 2020, Venezuela đã mất 98,6% tổng thu nhập ngoại hối từ các nguồn thu ngoài nước, các khoản trích nộp ngân sách của tập đoàn dầu khí PDVSA vào Ngân hàng trung ương nước này trong 7 năm qua đã giảm từ 56,609 tỷ USD xuống 73,4 triệu USD mỗi năm, tương đương hơn 99%...

Do đó, nếu kế hoạch “đổi dầu lấy vaccine” thành công, Venezuela hy vọng sớm thoát khỏi cuộc “khủng hoảng kép” là dịch Covid-19 và kinh tế.

BÌNH NGUYÊN