Câu chuyện bắt đầu khi làn sóng lây nhiễm Covid-19 đầu tiên tràn vào xứ sở hoa tulip từ đầu năm 2020 khiến nhu cầu của người dân cũng như bệnh viện về trang thiết bị y tế bảo hộ cá nhân tăng cao đột biến. Thậm chí, nhiều cơ sở y tế của Hà Lan đã lên tiếng cảnh báo về tình trạng thiếu thốn trầm trọng các loại vật tư này và hối thúc chính quyền cũng như doanh nghiệp phải có biện pháp ứng phó.

“Hưởng ứng” lời kêu gọi chung tay giải quyết vấn đề trên, Sywert van Lienden, một cựu công chức, đã cùng hai cộng sự thành lập Quỹ từ thiện Auxiliary Forces Alliance (tạm dịch: Liên minh Lực lượng phụ trợ). Tuy nhiên, chỉ vỏn vẹn hai ngày sau khi ra mắt quỹ, bộ ba này tiếp tục ra mắt một công ty thương mại để rồi chính doanh nghiệp này sau đó đã giành được một hợp đồng mua bán 40 triệu khẩu trang y tế cho Bộ Y tế, Phúc lợi và Thể thao Hà Lan.

Người dân đeo khẩu trang phòng dịch COVID-19 tại Amsterdam, Hà Lan. (Nguồn: AFP/TTXVN) 

Thương vụ lẽ ra sẽ “chìm vào quên lãng” trong bối cảnh chính quyền và người dân đất nước của cối xay gió còn đang tập trung thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch và phục hồi kinh tế. Tuy nhiên, trang mạng Follow the Money, chuyên về báo chí điều tra của Hà Lan, mới đây đã công khai toàn bộ hồ sơ về vụ mua bán, nhấn mạnh công ty của Sywert van Lienden đã bán chênh lệch tới 30% so với giá thị trường. Theo đó, thương vụ trị giá hơn 100 triệu euro đã giúp Sywert van Lienden bỏ túi tới 9,2 triệu euro, trong khi hai “trợ thủ” còn lại cũng tư lợi ngót nghét 5,5 triệu euro mỗi người. Các nhà điều tra của Follow the Money cho biết, thương vụ hoàn toàn hợp pháp nhưng điều đáng nói là những doanh nhân kia đã lấy danh nghĩa của quỹ từ thiện để chiếm lòng tin và có được hợp đồng trên với ngành y tế Hà Lan. “Chúng tôi không hề được chút lời nào”, Sywert van Lienden từng nhấn mạnh như vậy trên trang Twitter cá nhân vào tháng 5-2020 khi đề cập đến thương vụ này.

Tuy nhiên, những tuyên bố “làm việc phi lợi nhuận” hay “tình nguyện không công” đó thực chất là lừa phỉnh công chúng. Những kẻ tư lợi cuối cùng cũng phải “hiện nguyên hình”. Trước sức ép từ dư luận, Sywert van Lienden đã xuất hiện trong một chương trình truyền hình và lên tiếng xin lỗi, khẳng định mình “cực kỳ bẽ mặt vì đã làm rất nhiều người thất vọng”, đồng thời bày tỏ dự định quyên góp phần lớn lợi nhuận cho các tổ chức từ thiện tài trợ cho bệnh nhân ung thư nhỏ tuổi và trẻ em kém may mắn. Dù vậy, điều đó cũng không thể làm giảm cấp “cơn bão phản ứng” của dư luận nước này. Trên các mạng xã hội, những bài viết chủ yếu đả kích, thể hiện sự phẫn nộ trước hành động làm giàu này bởi số tiền đó cũng từ tiền thuế mà người dân phải nộp. Bộ Y tế, Phúc lợi và Thể thao Hà Lan đã đồng ý mở một cuộc điều tra độc lập về vụ việc.

Bê bối khẩu trang ở Hà Lan khiến người ta nhớ đến một trường hợp tương tự ở Đức gần đây. Cụ thể, vào tháng 3 vừa qua, dư luận Đức dậy sóng khi một thương vụ môi giới mua bán khẩu trang trong đợt dịch năm ngoái bị đưa ra ánh sáng. Các chính trị gia thuộc đảng cầm quyền Liên minh Dân chủ Thiên chúa giáo (CDU) ở hai bang Baden-Württemberg và Rhineland-Palatinate của Đức đã kiếm được khoản hoa hồng lên tới 6 con số từ thỏa thuận này. Trong khi đó, hiện chưa có bằng chứng cho thấy các chính trị gia Hà Lan có liên quan tới thương vụ của Sywert van Lienden và cộng sự.

Hẳn chúng ta chưa quên “cơn sốt” trang thiết bị, vật tư y tế như: Quần áo bảo hộ, mặt nạ phòng độc, khẩu trang, găng tay, máy thở, bộ dụng cụ xét nghiệm, dung dịch sát khuẩn... trên phạm vi toàn cầu khi đại dịch Covid-19 bắt đầu lan rộng. Đó cũng là lúc nhiều thành phần tranh thủ đầu cơ, tích trữ, lợi dụng mua bán ăn chênh lệch hay thậm chí sản xuất hàng giả nhằm thu lợi bất chính. Dịch bệnh vẫn diễn biến phức tạp trên thế giới và chưa biết hồi kết nên nhu cầu về những mặt hàng trên sẽ còn rất cao. Vì vậy, chính quyền cũng như người dân các nước sẽ phải tiếp tục đối mặt, cảnh giác, lên án và đấu tranh mạnh mẽ hơn nữa với hình thức kinh doanh, trục lợi trên khó khăn của xã hội.

VĂN HIẾU