Theo ước tính, chỉ tính riêng từ tháng 2 đến tháng 4-2020, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cần tới 61,5 triệu USD để chuẩn bị các phương án khẩn cấp và ứng phó kịp thời, trong bối cảnh dịch Covid-19 lây lan chóng mặt trên toàn cầu. Nhưng đáng buồn là WHO chỉ nhận được 1,45 triệu USD viện trợ tiền mặt và các cam kết 29,95 triệu USD từ các quốc gia và một số tổ chức quốc tế. Cụ thể, các nước và tổ chức đã góp tiền mặt là CH Séc, Ireland, Slovakia và tổ chức Giải pháp Cứu trợ sinh mạng. Còn lại, Quỹ Bill & Melinda Gates, Canada, Liên minh châu Âu (EU), Pháp, Nhật Bản, Na Uy và Anh đã cam kết những khoản hỗ trợ cụ thể. 

Điều đáng chú ý, trong danh sách này lại vắng bóng các doanh nghiệp, kể cả các tập đoàn khổng lồ như Alphabet, Apple, Amazon hay PetroChina…

Tỷ phú Aliko Dangote (bên phải) và tỷ phú Bill Gates là những "mạnh thường quân" tích cực đóng góp cho các chương trình y tế cộng đồng ở châu Phi. Ảnh: Ethiopia Semonegna.

Tiến sĩ Ifeanyi M. Nsofor, Giám đốc điều hành EpiAFRIC, phụ trách chính sách và các vấn đề về luật của tổ chức theo dõi y tế Nigeria, cho rằng các lãnh đạo doanh nghiệp cần nhận thức việc bỏ tiền đầu tư cho công tác phòng, chống và phản ứng trước dịch bệnh là điều đặc biệt có ý nghĩa đối với doanh nghiệp, thậm chí còn có thể là khoản đầu tư sinh lời cao. Theo ông, giờ là lúc các doanh nghiệp cần có những đóng góp hiệu quả trong phòng, chống và ngăn ngừa dịch bệnh lây lan, để bảo đảm thế giới có được sự chuẩn bị tốt hơn trong tương lai. 

Thực tế là kể từ khi dịch bệnh Covid-19 bùng phát với điểm nóng là Vũ Hán (Trung Quốc), các doanh nghiệp hoạt động tại Trung Quốc và những quốc gia vốn phụ thuộc vào nguồn cung nguyên vật liệu từ Trung Quốc chịu tác động rõ rệt nhất. Nhiều hãng hàng không hủy chuyến bay tới Trung Quốc, chuỗi cung ứng toàn cầu của Apple bị đình trệ, trong khi các hệ thống bán lẻ cũng chịu chung số phận. Hãng vận tải hàng đầu thế giới Maersk cũng buộc phải hủy tới 50 chuyến hàng tới châu Á. Ngân hàng đầu tư Goldman-Sachs thì đưa ra dự báo các doanh nghiệp Mỹ sẽ không thể tăng trưởng trong năm 2020…

Tiến sĩ M. Nsofor đề xuất một số cách thức để các doanh nghiệp có thể chung tay ngăn chặn dịch bệnh, đầu tiên và cần thiết nhất là đóng góp cho quỹ khẩn cấp của WHO. Ông cũng nêu một số ví dụ trước đây khi nhắc tới các doanh nghiệp tư nhân đã giúp ứng phó với dịch Ebola năm 2014 như thế nào ở Nigeria. Doanh nhân giàu có nhất châu Phi Aliko Dangote và Ngân hàng Thống nhất châu Phi đã quyên góp lần lượt 3 triệu USD và 1 triệu USD cho Liên minh châu Phi (AU), giúp tổ chức khu vực này kiềm chế đáng kể sự lây lan của dịch bệnh. Quỹ Aliko Dangote cách đây ít ngày đã cam kết một khoản tiền khổng lồ 200 triệu Naira Nigeria (tương đương 550.000USD) để hỗ trợ các nỗ lực của chính phủ ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh Covid-19 ở nước này. 

Ông cũng gợi ý các doanh nghiệp hỗ trợ các cơ quan y tế công để chuẩn bị ứng phó dịch bệnh như hỗ trợ chi phí xây dựng và vận hành phòng thí nghiệm. Công tác nghiên cứu điều chế vaccine và chẩn đoán, xác định dịch bệnh được coi là những yếu tố đặc biệt cần thiết để ngăn ngừa dịch bệnh lây lan trong cộng đồng. Bài học từ Nigeria được Tiến sĩ M. Nsofor đề cập đó là, thông qua hoạt động của Trung tâm Kiểm soát dịch bệnh Nigeria (NCDC) với sự giúp đỡ của các đối tác ở lĩnh vực tư nhân, quốc gia châu Phi này đã xây dựng được 4 phòng thí nghiệm phục vụ việc nghiên cứu dịch bệnh.

Đầu tư cho các chương trình y tế cơ bản tại những khu vực hẻo lánh và xa xôi trên thế giới khi các doanh nghiệp tới những nơi này làm ăn cũng là việc cần làm, theo Tiến sĩ M. Nsofor. Các nhân viên y tế cộng đồng nhận được hỗ trợ đầy đủ cũng sẽ giúp cải thiện nhận thức của người dân trong phòng ngừa dịch bệnh và ngăn chặn sự lây lan trong cộng đồng. Chẳng hạn như việc các doanh nghiệp tư nhân có thể hỗ trợ chi phí đào tạo cho các nhân viên y tế, vẫn được coi là lực lượng đặc biệt quan trọng trong việc ngăn ngừa và phản ứng với dịch bệnh. 

Những đề xuất về trách nhiệm và sự vào cuộc của các doanh nghiệp tư nhân trong nỗ lực chung ngăn chặn dịch bệnh thời Covid-19 không phải là không có lý. Bởi Covid-19 chắc chắn không phải là dịch bệnh lây lan cuối cùng trong một thế giới ngày càng trở nên khó lường với các mối đe dọa từ dịch bệnh và những hiểm họa tương tự trong tương lai.

MAI NGUYÊN