Có hàng vạn trẻ em đã tham gia vào cuộc xung đột ác liệt và đẫm máu nhất trong lịch sử nhân loại, đó là Chiến tranh thế giới lần thứ hai. Lẽ dĩ nhiên, trẻ vị thành niên không được gọi nhập ngũ, mà hầu hết làm việc trong các nhà máy sản xuất đạn pháo ở hậu phương. Thế nhưng, vẫn có những em muốn được đánh giặc đến nỗi bỏ nhà chạy ra mặt trận bằng nhiều cách khác nhau.

Trong quân đội của những nước tham chiến và các đội quân du kích, trẻ em chủ yếu được giao những việc nhẹ nhàng ở cách xa chiến tuyến. Tuy nhiên, vẫn có những trường hợp có thể tham gia hoạt động tình báo, tổ chức mai phục và nghi binh, hoặc các cuộc giao tranh thực sự.

 Cậu bé Arkady (bên trái) cùng cha là phi công nổi tiếng Nikolai Kamanin trên máy bay hai tầng cánh đa dụng Po-2. Ảnh tư liệu.

Nhiều thanh thiếu niên trở thành lính bộ binh, người vận chuyển đạn pháo, xạ thủ bắn tỉa, trong khi một số ít thậm chí còn sử dụng thành thạo phương tiện kỹ thuật phức tạp như máy bay chiến đấu. Chẳng hạn, sau khi làm giả giấy khai sinh của mình, cậu bé 14 tuổi Tom Dobney đã nhập học trường huấn luyện bay, và rồi một năm sau đó đã ngồi vào lái chiếc máy bay ném bom ban đêm của Không quân Hoàng gia Anh. Trước khi thông tin làm giả hồ sơ cá nhân của mình bị bại lộ, Tom Dobney đã kịp tham gia 20 phi vụ chiến đấu.

Cũng từng có một trường hợp tương tự xảy ra đối với Không quân Liên Xô. Đó là cậu bé Arkady Kamanin chỉ mới 14 tuổi. Tuy nhiên, để trở thành phi công trẻ nhất của Hồng quân Liên Xô, cậu đã đi theo cách riêng của mình.

Mơ ước được bay trên bầu trời

Arkady sinh ra trong gia đình có cha là phi công quân sự nổi tiếng Nikolai Kamanin, một trong những Anh hùng đầu tiên của Liên Xô vì cứu sống thủy thủ đoàn của tàu Chelyuskin bị chìm ở vùng băng Bắc Cực năm 1934. Vì lẽ đó mà ngay từ nhỏ, cậu bé Arkady đã luôn ám ảnh với những chiếc máy bay.

Là quân nhân, nên gia đình Nikolai Kamanin thường xuyên luân chuyển giữa các đơn vị đóng quân trên khắp đất nước Liên Xô. Và bất cứ nơi đâu gia đình mình đến, việc đầu tiên của cậu bé Arkady là chạy đến sân bay vào những lúc rảnh rỗi, thậm chí cả những lúc lẽ ra phải đến trường. “Ngay khi còn đóng quân ở khu vực Trung Á trong năm đầu tiên của chiến tranh, thằng bé đã trốn biệt trong nhà chứa máy bay suốt nhiều ngày. Khi đó tôi coi chuyện này như là lẽ thường tình thôi, bởi thiếu niên nào mà chẳng muốn xem tận mắt những chiếc máy bay thật?”, Nikolai Kamanin viết trong cuốn hồi ký của mình “Phi công và nhà du hành vũ trụ”. 

Đến năm 13 tuổi, Arkady đã hiểu rất rõ cấu tạo của máy bay, nên cậu được người ta mạnh dạn cho vào làm việc trong các nhà xưởng sửa chữa máy bay. “Thằng bé cùng mọi người vá những lỗ thủng trên máy bay, vệ sinh các linh kiện, sửa chữa hỏng hóc và thay thế các bộ phận. Nó đã làm việc trong thời tiết nóng và lạnh, trong mưa và lầy lội”, cha cậu bé kể lại đầy tự hào.

Năm 1942, Chỉ huy không quân của Quân khu Trung Á Nikolai Kamanin được điều động từ Tashkent (Uzbekistan) đến mặt trận Xô-Đức. Đầu năm 1943, gia đình nhất quyết đòi ông phải đưa họ theo cùng.

Ở một nơi mới, cậu bé Arkady lúc đó 14 tuổi gia nhập hàng ngũ Hồng quân, trở thành thợ máy chuyên về thiết bị chuyên dụng cho phi đội thông tin liên lạc. Tuy nhiên, công việc này vẫn chưa làm cậu bé thỏa mãn, cậu mơ ước được tự mình bay trên bầu trời.

Thấy được sự hăng hái như vậy, các phi công bắt đầu huấn luyện Arkady. Ban đầu, họ tập cho cậu bé lăn bánh máy bay trên mặt đất, sau đó lái theo phương ngang và thực hiện những thao tác đơn giản. Hóa ra, thiếu niên này có khả năng vô cùng cao, chẳng bao lâu sau đã biết cất cánh và hạ cánh, rồi thực hiện những động tác nhào lộn phức tạp trên không.

Cuối cùng, câu hỏi đặt ra là liệu có nên cho phép Arkady bay độc lập hay không. Đối với máy bay chiến đấu hoặc máy bay cường kích tốc độ cao thì đương nhiên cậu bé vẫn còn quá nhỏ tuổi, nhưng loại máy bay hai tầng cánh đa dụng Po-2 thì khá phù hợp với cậu. Bởi Po-2 được Hồng quân Liên Xô sử dụng như máy bay liên lạc và trinh sát, cũng như để ném bom vào ban đêm.

 Phi công trẻ Arkady cùng cha là Thiếu tướng không quân Nikolai Kamanin năm 1944. Ảnh tư liệu.

Phần thi sát hạch dành cho phi công trẻ nhất Liên Xô do đích thân Thiếu tướng không quân Nikolai Kamanin thực hiện. Ông được các đồng đội đặt cho biệt danh “Sắt đá” vì tính cầu toàn và nghiêm khắc của mình. Sau khi kiểm tra kỹ lưỡng, ông đã cho phép con trai mình được bay. Tháng 7-1943, khi mới 14 tuổi, Arkady đã được bổ nhiệm làm phi công của Phi đội thông tin liên lạc số 423.

Những chiến công và phần thưởng cao quý

Ban đầu, Arkady bay theo nhiệm vụ đến Sở chỉ huy không quân và Sở chỉ huy mặt trận. Khi đã thuần thục kỹ năng bẻ lái để thoát khỏi sự truy đuổi của máy bay Messerschmidt của Đức, cậu được phép bay đến các đài chỉ huy tiền tiêu, cũng như tới các đơn vị quân hậu phương kẻ địch.

Trong một chuyến bay của mình, Arkady nhận thấy chiếc máy bay cường kích Il-2 bị bắn hạ ở vùng trời trung lập. Sau khi hạ cánh xuống cạnh chiếc máy bay dưới làn đạn súng cối, cậu đã kéo phi công bị thương cùng chiếc máy ảnh có chứa tài liệu mật chụp được sang chiếc Po-2 của mình, rồi sau đó đưa anh ta đến bệnh viện. Với chiến công của mình, Arkady đã được tặng thưởng Huân chương Sao Đỏ.  

Năm 1944, Arkady đã thể hiện bản lĩnh của mình khi bảo vệ Sở chỉ huy mặt trận trước cuộc tấn công của những kẻ theo chủ nghĩa dân tộc. Sau khi cho máy bay của mình cất cánh dưới hỏa lực của pháo kích, cậu bắt đầu ném lựu đạn vào phía đối phương. Với chiến tích này, Arkady đã được tặng thưởng Huân chương Sao Đỏ lần thứ hai.

Đến cuối cuộc chiến, khi mới 16 tuổi, Arkady Kamanin đã là một phi công giàu kinh nghiệm với 650 phi vụ được anh thực hiện. Ngoài hai Huân chương Sao Đỏ, anh còn được tặng thưởng Huân chương Cờ Đỏ cùng những huy chương cao quý khác, trong đó có Huy chương “Vì chiến thắng Đức Quốc xã trong Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại năm 1941-1945”.

“Arkady đã bay rất nhiều, theo phong cách của một người trẻ tuổi đầy nhiệt huyết. Cậu bé phụng sự một cách trung thực, nghiêm chỉnh chấp hành kỷ luật, và dĩ nhiên, mơ ước mình trở thành phi công máy bay chiến đấu Il-2”, Thiếu tướng không quân Nikolai Kamanin viết về con trai mình.

Thật không may, mơ ước và hoài bão của phi công trẻ nhất Liên Xô đã không bao giờ thành hiện thực. Arkady Kamanin trải qua cuộc Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại một cách bình an vô sự, nhưng cuối cùng đã qua đời vì bệnh viêm màng não năm 1947 khi mới 18 tuổi.

QUỐC KHÁNH (theo RBTH)