Trời gần sáng và Zainab Amjad đã thức cả đêm làm việc trên một giàn khoan dầu ở miền Nam Iraq. Cô thả thiết bị cảm biến xuống một giếng sâu tối om để tìm sự hiện diện của dầu thô, nguồn thu chính của nền kinh tế Iraq. Trong khi đó, tại tỉnh Basra, nơi có trữ lượng dầu mỏ lớn cũng ở miền Nam Iraq, Ayat Rawthan đang giám sát việc lắp đặt các ống khoan lớn sẽ được sử dụng để khoan sâu xuống lòng đất. Những thiết bị này sẽ truyền các dữ liệu quan trọng tới những màn hình được bố trí cách đó không xa để Ayat Rawthan phân tích.

Nữ kỹ sư Zainab Amjad có mặt tại một mỏ dầu bên ngoài tỉnh Basra, miền Nam Iraq hồi tháng 2-2021.  Ảnh: AP 

Zainab Amjad và Ayat Rawthan cùng 24 tuổi, nằm trong số những người đã không chọn công việc văn phòng vốn thường được giao cho các nữ kỹ sư dầu khí tại Iraq. Thay vào đó, họ chọn trở thành những “người mở đường” trong ngành công nghiệp dầu mỏ Iraq khi đội những chiếc mũ cứng để đảm nhiệm công việc nặng nhọc trên các giàn khoan. Họ thuộc “một thế hệ mới” những phụ nữ Iraq có trình độ đang “thử thách những giới hạn do các cộng đồng bảo thủ áp đặt”. “Quyết tâm của họ trong tìm việc làm ở một ngành công nghiệp vốn lâu nay vẫn do nam giới thống trị chính là một ví dụ điển hình về cách thức mà ngày càng có nhiều người trẻ đi ngược lại với những truyền thống bộ lạc bảo thủ, đã ăn sâu bám rễ tại trung tâm dầu mỏ ở miền Nam Iraq”, AP nhấn mạnh.

Giờ làm việc của Amjad và Rawthan tại các mỏ dầu thường kéo dài và điều kiện thời tiết lại khắc nghiệt. Họ vẫn thường xuyên bắt gặp câu hỏi: “Cô đang làm gì ở đây?”. “Người ta nói với tôi rằng môi trường làm việc ở các mỏ dầu chỉ có nam giới mới chịu đựng được. Nếu tôi từ bỏ, chẳng khác nào chứng minh lời họ nói là đúng”, Amjad kể với AP.

Theo AP, kinh tế và chính trị của Iraq “lên xuống” theo thị trường dầu mỏ. 90% nguồn thu của Iraq là từ dầu mỏ và phần lớn sản lượng dầu thô là khai thác ở khu vực miền Nam. “Giá dầu giảm mạnh dẫn đến khủng hoảng kinh tế. Giá dầu tăng giúp tăng thu ngân sách nhà nước. Một nền kinh tế khỏe mạnh là thước đo sự ổn định trong khi tình trạng bất ổn thường làm suy yếu sức mạnh của ngành công nghiệp dầu mỏ. Hàng thập niên chiến tranh, bất ổn xã hội đã khiến sản xuất bị đình trệ”, AP khẳng định. Sau khi giá dầu giảm mạnh do tác động của đại dịch Covid-19 và các tranh cãi quốc tế, nền kinh tế Iraq đang cho thấy dấu hiệu phục hồi. Theo số liệu của Bộ Dầu mỏ Iraq, sản lượng xuất khẩu dầu mỏ của nước này vào tháng 1 vừa qua đạt 2,868 triệu thùng/ngày ở mức 53USD/thùng.

Do tầm quan trọng đặc biệt của ngành công nghiệp dầu mỏ đối với nền kinh tế nên các chương trình đào tạo kỹ sư dầu khí tại Iraq chỉ dành cho những sinh viên ưu tú. Trong số các sinh viên tốt nghiệp Đại học Basra của Iraq vào năm 2018, cả Amjad và Rawthan đều nằm trong tốp đầu. Ngay sau khi ra trường, để có thể được làm việc tại một mỏ dầu, Amjad biết rằng cô phải tìm cơ hội tại một công ty dầu mỏ nước ngoài và mình phải thực sự nổi bật. Cô không chọn các doanh nghiệp nhà nước của Iraq bởi nếu xin vào đó, cô sẽ chỉ được giao làm công việc văn phòng. “Bất cứ khi nào có thời gian rảnh, tôi lại đăng ký tham gia các khóa đào tạo”, Amjad cho biết. Và khi tập đoàn Schlumberger có trụ sở tại bang Texas của Mỹ thông báo tuyển nhân viên, cô đã ngay lập tức nắm bắt cơ hội. Trải qua nhiều vòng thi khó khăn, Amjad mới được vào vòng phỏng vấn cuối cùng. Khi được hỏi liệu rằng có chắc chắn đảm nhiệm được công việc đòi hỏi phải xác định sản lượng có thể khai thác từ một giếng dầu hay không, cô đã trả lời: “Hãy tuyển dụng tôi và chờ xem”. Kết quả là chỉ sau hai tháng (nhanh hơn một tháng so với bình thường), Amjad đã từ vị trí tập sự trở thành một giám sát viên.

Giống như Amjad, Rawthan hiện cũng đang làm việc cho tập đoàn Schlumberger. Công việc của cô là thu thập dữ liệu từ các giếng dầu để xác định hướng khoan tiếp theo. Bạn bè và thầy giáo đã từng đặt ra nhiều vấn đề kiểu như: Công việc vất vả thì sao? Rồi cái nắng nóng cháy da cháy thịt ở Basra, những con bọ cạp sa mạc bò khắp nơi vào ban đêm? Họ khuyên Rawthan nên chọn công việc văn phòng nhẹ nhàng hơn. “Các thầy và bạn bè nhiều lần nói rằng tôi không thể làm được. Nhưng điều đó chỉ càng thôi thúc tôi mạnh mẽ hơn”, Rawthan nhấn mạnh. Tuy nhiên, Rawthan lại nhận được sự ủng hộ của bố mẹ. Mẹ cô là một kỹ sư xây dựng dân dụng, còn bố cô là thuyền trưởng một tàu chở dầu vốn thường lênh đênh trên biển hàng tháng trời.

Ngoài sự vất vả, Amjad và Rawthan còn phải đối mặt với hiểm nguy. Những cuộc biểu tình bên ngoài các mỏ dầu do các bộ lạc bất mãn và những người thất nghiệp tiến hành có thể làm gián đoạn công việc, đôi khi leo thang thành bạo lực nhằm vào đội ngũ lao động tại đây. Tuy nhiên, những người phụ nữ này sẵn sàng đối mặt với khó khăn và thậm chí họ còn không có thời gian để nghĩ đến vấn đề đó. “Hoạt động khoan dầu không bao giờ dừng lại”, Amjad khẳng định với AP.

HOÀNG VŨ