Trong bối cảnh thời hạn chót Mỹ rút toàn bộ lực lượng quân sự khỏi Afghanistan đang đến gần, sáng kiến mới của Mỹ nhằm thúc đẩy nhanh chóng các bước đi mang lại hòa bình, ổn định bền vững cho quốc gia Tây Nam Á này. Trước đây, các cuộc đàm phán hòa bình Afghanistan thường chỉ diễn ra theo hình thức song phương hoặc 3 bên giữa Mỹ, Chính phủ Afghanistan và Taliban. 

Trong một bức thư vừa được gửi tới Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đề nghị triệu tập một hội nghị do LHQ chủ trì với sự góp mặt của ngoại trưởng, đặc phái viên các nước: Nga, Trung Quốc, Pakistan, Iran, Ấn Độ và Mỹ nhằm tìm kiếm một cách tiếp cận thống nhất hỗ trợ cho hòa bình tại Afghanistan. Trong thư, Ngoại trưởng Mỹ cho biết, Thổ Nhĩ Kỳ có thể đăng cai một cuộc họp các quan chức cấp cao của cả Chính phủ Afghanistan và lực lượng Taliban trong những tuần tới nhằm đạt được thỏa thuận hòa bình. Ngoài ra, đặc phái viên của Mỹ về Afghanistan Zalmay Khalilzad cũng sẽ đưa ra các đề xuất bằng văn bản với Chính phủ Afghanistan và đại diện Taliban nhằm đẩy nhanh các cuộc thảo luận trên cơ sở những thỏa thuận đã có và việc ngừng bắn. Các đề xuất này sẽ phác họa các ý tưởng gồm lộ trình cho tiến trình hòa bình.

Bạo lực đã phủ bóng lên các nỗ lực cứu vãn hòa bình ở Afghanistan. Trong ảnh: Cầu nguyện cho một nạn nhân của bạo lực ở quốc gia này. Ảnh: Reuters      

Theo Ngoại trưởng Mỹ, đề nghị trên nằm trong đề xuất mới đang được Mỹ soạn thảo, theo đó kêu gọi giảm bạo lực trong 90 ngày nhằm ngăn chặn làn sóng tấn công mùa xuân mà Taliban phát động hằng năm, kết hợp các nỗ lực ngoại giao hỗ trợ tiến trình chính trị giữa hai bên.

Đáng chú ý, trong thư, ông Antony Blinken cho biết, chính quyền Mỹ đang cân nhắc việc rút toàn bộ lực lượng quân sự khỏi Afghanistan vào ngày 1-5 tới nhưng cũng tính đến các lựa chọn khác. Trong trường hợp Mỹ rút quân, Ngoại trưởng Blinken lo ngại rằng tình hình an ninh sẽ xấu đi và Taliban có thể nhanh chóng đánh chiếm các vùng lãnh thổ. Tuy nhiên, trước viễn cảnh Mỹ không rút quân như cam kết, tình hình cũng không mấy khả quan khi Taliban đưa ra cảnh báo sẽ lập tức tiếp tục cuộc thánh chiến kéo dài hàng chục năm qua. 

Bộ Ngoại giao Mỹ mới đây cũng ra thông cáo cho biết, mọi phương án vẫn được đặt trên bàn trong việc rút hay giữ lại 2.500 binh sĩ Mỹ đang đồn trú ở Afghanistan, khẳng định vấn đề này sẽ được quyết định sau ngày 1-5 tới. Thời hạn rút quân được đặt ra theo thỏa thuận hồi tháng 2-2020 mà chính quyền của Tổng thống Donald Trump ký với Taliban. Đổi lại, Taliban sẽ tôn trọng các cam kết chống khủng bố và không để Afghanistan trở thành căn cứ của Al Qaeda. Tuy nhiên, trong suốt một năm qua, Taliban vẫn gia tăng các vụ tấn công nhằm vào lực lượng Afghanistan, đe dọa hủy hoại những nỗ lực hòa bình đã đạt được. Sau khi nhậm chức Tổng thống Mỹ, ông Joe Biden bắt đầu xem xét lại chính sách đối với Afghanistan, trong đó có thỏa thuận hòa bình nói trên. Tuy nhiên, Washington đang trong tình thế “tiến thoái lưỡng nan” khi mà hạn chót đang đến gần nhưng Taliban không có dấu hiệu chấm dứt bạo lực tại Afghanistan.

Bạo lực gia tăng đã phủ bóng lên các nỗ lực vãn hồi hòa bình ở Afghanistan của các bên liên quan. Bộ Ngoại giao Mỹ ngày 8-3 cho biết, hiện còn quá sớm để nhận định về các cuộc đàm phán hòa bình đang diễn ra tại Afghanistan. Tuy nhiên, Mỹ tin rằng đây là thời điểm có thể đạt được tiến triển. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price cho biết, Mỹ tiếp tục khuyến khích các bên tham gia đàm phán một cách xây dựng vì biết rằng đây là thời điểm có thể đạt được tiến triển. Ông Price nhấn mạnh, Mỹ muốn làm mọi thứ có thể để tạo điều kiện cho tình hình tiến triển, ủng hộ đối thoại và đối thoại nội bộ các bên ở Afghanistan.

Trước đó, nhằm thúc đẩy các cuộc hòa đàm với lực lượng Taliban, Tổng thống Ashraf Ghani tuyên bố, chính phủ của ông đã sẵn sàng thảo luận về việc tổ chức cuộc bầu cử mới, đồng thời khẳng định tất cả chính phủ mới nên được thành lập thông qua tiến trình dân chủ này. 

Chưa rõ các nỗ lực của Mỹ hiện nay sẽ đưa lại kết quả thế nào nhưng rõ ràng, Washington sẽ không dễ thúc đẩy các mục tiêu của mình ở quốc gia mà nước Mỹ đã hao tổn quá nhiều sức lực, tiền bạc và cả tính mạng con người. Phản ứng về bức thư của Ngoại trưởng Mỹ, Chính phủ Afghanistan tuyên bố Mỹ không thể đưa ra quyết định thay cho người dân nước này. Trong khi đó, Taliban nói rằng, họ vẫn chưa có câu trả lời và “tiếp tục thảo luận” về việc có tham gia hội nghị do LHQ chủ trì hay không.

XUÂN PHONG