Thông tin trên Nhật báo phố Wall ngày 1-6 cho biết, Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt đã gửi chỉ thị tới Bộ Ngoại giao, Bộ Tài chính và Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ, trong đó yêu cầu tạm dừng mọi hoạt động trừng phạt mới đối với Iran. Do đó, chiến dịch gây “áp lực tối đa” đối với Iran của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã được đình lại. Phó thư ký báo chí Nhà Trắng Anna Kelly không trực tiếp bác bỏ thông tin trên, nhưng cho biết “bất kỳ quyết định mới nào liên quan đến lệnh trừng phạt sẽ được Nhà Trắng hoặc các cơ quan hữu quan trong chính quyền công bố”.

Một số quan chức cho rằng mục đích của cách tiếp cận mới nói trên là để đánh giá kỹ lưỡng các biện pháp trừng phạt đối với Iran trong bối cảnh đang diễn ra tiến trình đàm phán về chương trình hạt nhân của Iran.

Trong khi đó, theo Reuters, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Esmaeil Baghaei ngày 2-6 tuyên bố nước này sẽ phải xem xét liệu có những thay đổi nào trong lập trường của Mỹ về các biện pháp trừng phạt Tehran hay không. Trả lời họp báo hằng tuần ở Tehran, ông Baghaei nhấn mạnh: “Tôi rất tiếc phải thông báo rằng phía Mỹ vẫn chưa sẵn sàng làm rõ vấn đề này”. Ông yêu cầu Mỹ phải rõ ràng rằng các biện pháp trừng phạt hà khắc chống lại nhân dân Iran sẽ được dỡ bỏ như thế nào, để bảo đảm những trải nghiệm trong quá khứ không lặp lại.

Các thành viên đoàn đàm phán hạt nhân của Iran rời Đại sứ quán Oman tại Rome, nơi diễn ra vòng đàm phán hạt nhân thứ 5 giữa Mỹ và Iran. Ảnh: Reuters 

Lần gần nhất Washington áp đặt lệnh trừng phạt đối với Tehran là hôm 21-5 và Bộ Tài chính Mỹ đã hoãn công bố các biện pháp trừng phạt mới ít nhất hai lần kể từ thời điểm đó. Những quy định hạn chế chính đối với việc bán dầu và tài sản bị phong tỏa của Iran có khả năng vẫn được duy trì. Sau khi có tin tức về yêu cầu tạm dừng mọi hoạt động trừng phạt mới đối với Iran, một số quan chức chính quyền Tổng thống Donald Trump cũng bày tỏ lo ngại trước tình trạng thiếu rõ ràng về thời gian và phạm vi của lệnh tạm dừng này.

Những tin tức trên xuất hiện trong bối cảnh hai bên đang trong tiến trình đàm phán thỏa thuận nhằm giải quyết tranh cãi kéo dài hàng thập kỷ qua liên quan tới chương trình hạt nhân của Tehran. Các phái đoàn của Iran và Mỹ đã kết thúc vòng đàm phán gián tiếp thứ 5 tại Rome vào tháng trước, với vai trò trung gian hòa giải của Oman. Trong vòng đàm phán này, mặc dù đã có những dấu hiệu về một số tiến triển hạn chế, vẫn còn nhiều điểm bất đồng khó có thể vượt qua, đặc biệt là vấn đề làm giàu urani của Tehran.

Trong một cuộc phỏng vấn với kênh truyền hình nhà nước IRIB, Chủ tịch Tổ chức Năng lượng nguyên tử Iran (AEOI) Mohammad Eslami ngày 1-6 cho biết, chương trình làm giàu urani là nền tảng của ngành công nghiệp hạt nhân và là “lằn ranh đỏ” đối với Tehran. Đây là động thái phản ứng trước lời kêu gọi của Mỹ yêu cầu Iran ngừng làm giàu urani và báo cáo “toàn diện” về các hoạt động hạt nhân của Tehran của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) được công bố cuối tháng 5 vừa qua. Ông khẳng định không có sự thay thế nào cho việc làm giàu urani. Đây là một trong những quyền của Iran và là nhu cầu cơ bản đối với sự phát triển công nghệ hạt nhân. Ông cũng cáo buộc báo cáo gần đây của IAEA về các hoạt động hạt nhân của Iran chịu ảnh hưởng từ Pháp, Đức, Anh, Mỹ và Israel.

Theo báo cáo của IAEA, Iran đã không giải trình đầy đủ về vật liệu hạt nhân được tìm thấy tại 3 địa điểm không được khai báo và tiếp tục thể hiện sự hợp tác “không thỏa đáng”. IAEA kết luận “3 địa điểm này cùng với các địa điểm khác có liên quan là một phần của chương trình hạt nhân có tính tổ chức nhưng không khai báo mà Iran thực hiện cho đến đầu thập niên 2000 và một số hoạt động đã sử dụng vật liệu hạt nhân không khai báo".

Reuters dẫn nguồn tin ngoại giao cho biết, dựa trên kết luận trong báo cáo của IAEA, 4 nước phương Tây là Pháp, Đức, Anh và Mỹ đã lên kế hoạch đệ trình một bản dự thảo nghị quyết để Ban giám đốc IAEA thông qua trong cuộc họp tiếp theo vào tuần lễ bắt đầu từ ngày 9-6. Đây sẽ là lần đầu tiên trong gần 20 năm Iran chính thức bị kết luận là không tuân thủ nghĩa vụ.

Nếu được thông qua, báo cáo này khó tránh khỏi việc khiến Iran sẽ tức giận và có thể làm phức tạp thêm tiến trình đàm phán hạt nhân đang diễn ra giữa Tehran và Washington. Khi đó, tuyên bố mới đây của Tổng thống Donald Trump nói rằng Washington và Tehran có thể đạt được thỏa thuận về chương trình hạt nhân của nước Cộng hòa Hồi giáo trong tương lai gần sẽ càng khó trở thành hiện thực.

HẠNH NGUYÊN

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Quốc tế xem các tin, bài liên quan.