Động thái mang tính biểu tượng này giúp Riyadh được hưởng một số đặc quyền về quân sự và kinh tế từ Washington, song không đi kèm với các cam kết an ninh, Reuters nhận định. Trang tin cũng cho hay, các quốc gia Trung Đông khác từng được Mỹ chỉ định là đồng minh ngoài NATO trước đó bao gồm: Bahrain, Ai Cập, Israel, Jordan, Kuwait và Qatar.

Đây là chuyến thăm đầu tiên tới Nhà Trắng của Thái tử Saudi Arabia sau hơn 7 năm, kể từ sau vụ sát hại Khashoggi, một nhà báo của tờ The Washington Post và là nhà phê bình chính quyền Saudi Arabia tại Mỹ, khiến quan hệ giữa Washington và Riyadh rơi vào một thời kỳ khủng hoảng. Thời gian gần đây, nhiều dấu hiệu cho thấy quan hệ song phương đang nồng ấm trở lại, mà điểm nhấn chính là cuộc gặp hôm 18-11 giữa hai nhà lãnh đạo của nền kinh tế lớn nhất toàn cầu và quốc gia xuất khẩu dầu mỏ hàng đầu thế giới.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman Al Saud tại Nhà Trắng, Washington, D.C. (Mỹ), hôm 18-11. Ảnh: Reuters  

Với nhiều nghi lễ trang trọng chào đón Thái tử Saudi Arabia, gồm màn biểu diễn máy bay chiến đấu, màn duyệt binh của đội kỵ binh danh dự, bữa tiệc chiêu đãi trang trọng với sự tham dự của những ông trùm công nghệ như CEO Nvidia Jensen Huang, tỷ phú sáng lập Tesla Elon Musk, CEO Apple Tim Cook, ngôi sao bóng đá Cristiano Ronaldo..., sự chào đón nồng nhiệt của Nhà Trắng dành cho Thái tử Saudi Arabia là một bước ngoặt lớn trong quan hệ song phương.

Tại cuộc gặp lần này, hai bên đã công bố hàng loạt thỏa thuận quan trọng trong các lĩnh vực: Mua bán vũ khí, hợp tác hạt nhân dân sự, trí tuệ nhân tạo (AI), khoáng sản... Trong đó, đáng chú ý, Tổng thống Trump tuyên bố Mỹ đã phê duyệt thương vụ bán máy bay chiến đấu tàng hình F-35 cho Saudi Arabia, một động thái vốn bị Washington trì hoãn lâu nay nhằm duy trì lợi thế quân sự tại Trung Đông cho đồng minh Israel. Ông Trump khẳng định nỗi lo ngại của Israel sẽ được giải quyết, trong bối cảnh các quan chức Israel tuyên bố không phản đối thương vụ này một khi Riyadh nhất trí bình thường hóa quan hệ với Israel theo khuôn khổ Hiệp định Abraham-vốn đã giúp thiết lập quan hệ chính thức giữa Israel và một số quốc gia Arab. Về phần mình, Riyadh tuyên bố sẽ tham gia Hiệp định Abraham “chỉ sau khi có một con đường đáng tin cậy và bảo đảm dẫn đến việc thành lập một nhà nước Palestine”, như lập trường mà Saudi Arabia duy trì bấy lâu nay.

Cùng với máy bay tiêm kích tàng hình F-35, Washington cũng đồng ý bán 300 xe tăng chiến đấu cho Saudi Arabia. Tất cả nằm trong gói mua sắm vũ khí, trang bị quân sự và dịch vụ kèm theo trị giá gần 142 tỷ USD, được Tổng thống Trump ca ngợi là “bước mở rộng đáng kể năng lực quốc phòng” của Saudi Arabia, và rằng đây là "giao dịch mua bán vũ khí lớn nhất trong lịch sử". Tuy nhiên, con số gây “choáng váng” hơn cả là 1.000 tỷ USD mà Thái tử Saudi Arabia cam kết sẽ đầu tư vào Mỹ. Tổng thống Trump tuyên bố khoản đầu tư của Riyadh sẽ tạo ra hàng nghìn việc làm và đem lại nguồn lực cho các doanh nghiệp Mỹ.

Theo thông tin từ Nhà Trắng, Mỹ và Saudi Arabia cũng đã ký thỏa thuận phòng thủ chiến lược, tạo ra "một liên minh mạnh mẽ và có năng lực hơn", tạo điều kiện để đưa Trung Đông “tiến gần nhất đến nền hòa bình thực sự", như tuyên bố của Tổng thống Trump. Thỏa thuận này sẽ giúp các công ty quốc phòng Mỹ hoạt động thuận lợi hơn tại Saudi Arabia.

Ngoài ra, hai bên đã ký thỏa thuận về hợp tác năng lượng hạt nhân dân sự, mà theo Nhà Trắng, sẽ giúp xây dựng nền tảng pháp lý cho quan hệ đối tác năng lượng hạt nhân lâu dài. Lâu nay, Saudi Arabia đã tích cực tìm kiếm một thỏa thuận giúp mở đường tiếp cận công nghệ hạt nhân của Mỹ, với tham vọng đưa công nghệ hạt nhân của nước này ngang hàng với hai cường quốc trong khu vực là Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất và Iran. Bên cạnh đó, với việc ký biên bản ghi nhớ với Mỹ trong lĩnh vực AI, Riyadh kỳ vọng đây sẽ là nền tảng tạo đà cho quốc gia Trung Đông vươn lên bứt phá trên con đường trở thành cường quốc AI.