QĐND - Sinh thời, Tổng thống Vê-nê-xu-ê-la U-gô Cha-vết (Hugo Chavez) có một tình cảm vô cùng đặc biệt đối với Việt Nam. Trong nhiều cuộc gặp với các lãnh đạo Việt Nam, ông luôn nhắc tới đất nước hình chữ S như một đất nước anh hùng với một sự ngưỡng mộ hiếm có.

Tình hữu nghị Việt Nam - Vê-nê-xu-ê-la được bắt nguồn từ những năm tháng kháng chiến gian khổ của nhân dân Việt Nam, để rồi được nuôi dưỡng và phát triển tốt đẹp, thân thiết hơn trong suốt thời gian nắm quyền của Tổng thống U-gô Cha-vết.  

Tổng thống U-gô Cha-vết và Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong buổi gặp mặt ngày 1-8-2006 tại nhà riêng của Đại tướng. Ảnh: Trần Hồng.

Còn nhớ, trong thời kỳ kháng chiến cứu nước của nhân dân Việt Nam, phong trào đoàn kết và ủng hộ Việt Nam phát triển mạnh và rộng khắp ở Vê-nê-xu-ê-la. Một trong những biểu hiện sinh động của phong trào này là sự kiện các du kích quân Vê-nê-xu-ê-la thuộc đội du kích Livia Gouvernert (tên một nhà cách mạng Vê-nê-xu-ê-la bị chế độ độc tài Batista ở Cu-ba giết hại) vào ngày 10-10-1964 đã bắt trung tá tình báo Mỹ Mai-cơn Xmô-len (Michael Smolen) để đánh đổi tự do cho Anh hùng Nguyễn Văn Trỗi. Cuộc đấu tranh anh dũng chống xâm lược của nhân dân Việt Nam đã ảnh hưởng rất lớn đến nhân dân Vê-nê-xu-ê-la. Lực lượng vũ trang Giải phóng Dân tộc (FALN) của Vê-nê-xu-ê-la là một phong trào du kích mạnh, có khoảng 10.000-15.000 chiến sĩ, mặc dù gặp thất bại nhưng đã góp phần vào chiến thắng cuối cùng của cách mạng Vê-nê-xu-ê-la do Tổng thống U-gô Cha-vết lãnh đạo.

Ngày nay, Việt Nam đã trở thành một trong những người bạn quan trọng nhất của Vê-nê-xu-ê-la. Hai nước đã phát triển quan hệ trên nhiều lĩnh vực như: Chính trị, kinh tế, văn hóa, nông nghiệp, đầu tư và một biểu hiện cao nhất của tình đoàn kết là hợp tác trong lĩnh vực dầu khí. Công ty dầu khí quốc gia hai nước đã lập liên doanh khai thác dầu ở Vê-nê-xu-ê-la.

Ông Cha-vết cũng là một người bạn lớn của Việt Nam. Ông ủng hộ mạnh mẽ các chính sách thắt chặt quan hệ hữu nghị giữa nhân dân hai nước, đồng thời thúc đẩy hợp tác thương mại giữa Việt Nam và Vê-nê-xu-ê-la, đặc biệt ông đã tạo nhiều cơ hội để các công ty của hai nước hợp tác về lĩnh vực dầu khí, chất đốt…

Trong những năm tháng lãnh đạo, Tổng thống U-gô Cha-vết đã đi thăm nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Nhưng có thể nói, chuyến thăm chỉ kéo dài trong vẻn vẹn hai ngày, 31-7 và 1-8-2006 tới Việt Nam lại chứa đựng nhiều ý nghĩa quan trọng đối với riêng bản thân Tổng thống, khiến ông không bao giờ quên.

Điều này đã được Tổng thống U-gô Cha-vết thể hiện rất rõ trong bức thư gửi chúc mừng sinh nhật lần thứ 100 của Đại tướng Võ Nguyên Giáp hồi tháng 9-2011. “Tôi không bao giờ quên được chuyến thăm Hà Nội lần đầu tiên vào năm 2006. Trong dịp đó, tôi đã có vinh dự lớn lao được đích thân yết kiến Đại tướng. Khi trao tặng Đại tướng phiên bản thanh gươm của Anh hùng Giải phóng Xi-môn Bô-li-va (Simon Bolivar), tôi cảm thấy như mình đang dâng lên Đại tướng sự tôn vinh xứng đáng nhất và cũng thực hiện điều công bằng cho Đại tướng, bởi đã từ lâu, Đại tướng luôn nắm trong tay thanh gươm giải phóng”. Bức thư đề ngày 6-9-2011, nhưng phải đến ngày 16-9 năm đó mới đến tay Đại sứ Việt Nam tại Vê-nê-xu-ê-la. Thời điểm đó, ông U-gô Cha-vết đang phải chống chọi đầy khó khăn với căn bệnh ung thư. Dù nằm trên giường bệnh, nhưng tình cảm quý mến đặc biệt, sự quan tâm và lòng kính trọng đối với Đại tướng Võ Nguyên Giáp nói riêng và đối với Việt Nam nói chung, vẫn được ông U-gô Cha-vết bộc lộ một cách đầy trân trọng qua từng con chữ. Trong thư, Tổng thống U-gô Cha-vết nói rằng, ngay từ khi còn là một quân nhân cách mạng trẻ, ông đã nhận ra tấm gương sáng ngời ở Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Ông cũng đã học được rất nhiều điều từ các tác phẩm của Đại tướng. Trong ông, Đại tướng Võ Nguyên Giáp luôn là một tấm gương không bao giờ phai mờ.

Trong chuyến thăm Việt Nam năm 2006, lần đầu tiên Tổng thống U-gô Cha-vết đến thăm Đại tướng Võ Nguyên Giáp - con người mà ông ngưỡng mộ. Đại tá Trần Hồng, nguyên phóng viên Báo Quân đội nhân dân, một trong những người có mặt tại cuộc gặp năm đó. Trong trí nhớ của ông Trần Hồng, đó là một cuộc gặp vô cùng đặc biệt, có thể nói là “lạ”. Chất “lạ” ấy không phải do những người Nam Mỹ, với phong cách xã giao nồng nhiệt mang đến, mà theo ông Hồng, nó xuất phát từ chính cái tâm và sự trân trọng của những con người trong cuộc gặp ấy đối với nhau.  

Đại tá Trần Hồng nhớ lại: “Trong suốt cuộc đời, tôi đã được chứng kiến rất nhiều lần Đại tướng Võ Nguyên Giáp tiếp khách, nhưng chưa bao giờ thấy một cuộc gặp đặc biệt đến như vậy. Những thông lệ về ngoại giao đã gần như bị xóa bỏ. Cuộc gặp khá dài. Trong câu chuyện giữa hai người và cả trong câu chuyện giữa đoàn tháp tùng Tổng thống với gia đình của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, tôi cảm nhận thấy một cái gì đó vô cùng ấm áp và cởi mở, y như là những người thân trong gia đình xa nhà lâu ngày giờ trở về vậy. Đặc biệt là khi tiễn Tổng thống U-gô Cha-vết rời tư dinh của Đại tướng, gần như cả gia đình Đại tướng đều có mặt, ai cũng quyến luyến”. Theo Đại tá Trần Hồng, có lẽ bản thân ông U-gô Cha-vết đã vô cùng mong mỏi cuộc gặp với vị tướng tài ba bậc nhất của Quân đội nhân dân Việt Nam.

Ông Trần Hồng còn nói rằng, bây giờ chỉ cần nghĩ đến, ông vẫn có thể cảm nhận được cái “hân hoan” năm ấy. Có lẽ, cuộc gặp ấy đã lưu lại ấn tượng quá sâu đậm với ông Trần Hồng, để mỗi lần, khi nhìn lại bức ảnh năm xưa chụp Tổng thống U-gô Cha-vết và Đại tướng Võ Nguyễn Giáp treo ngay ngắn trên tường nhà, ông Trần Hồng không khỏi hồi tưởng về vị Tổng thống hào sảng năm nào. Cũng như nhiều người dân Việt Nam, ông chia sẻ sự đồng cảm với người dân Vê-nê-xu-ê-la. Bản thân ông cũng là một người rất ngưỡng mộ Tổng thống U-gô Cha-vết, ngưỡng mộ những chính sách hướng về sự bình đẳng, tự do và bác ái mà Tổng thống Cha-vết theo đuổi trong suốt cuộc đời mình.

Có lẽ cũng ít người biết rằng, trong chuyến thăm Việt Nam năm 2006, Tổng thống U-gô Cha-vết tại cuộc gặp gỡ với các nhà doanh nghiệp dự Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam - Vê-nê-xu-ê-la, đã bất ngờ đọc lên những vần thơ về Hồ Chí Minh - vị lãnh tụ kính yêu của nhân dân Việt Nam. Ấy là khi ông kể lại chuyến thăm Khu di tích Phủ Chủ tịch trước đó. Bài thơ ngắn nhưng nó đủ sức lay động những con tim yêu mến vị lãnh tụ của nhân dân Việt Nam.

“Những con người như Người,

                             những nhà giải phóng

Những con người như Người,

                                          Hồ Chí Minh

                                 không bao giờ chết

Người chỉ nhắm mắt

       để tiếp tục suy nghĩ cho chúng ta”.

Dường như, chính những tình cảm yêu mến và ngưỡng mộ chân thành đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh, với Việt Nam đã khiến cho một người không hẳn quen với thi từ như ông U-gô Cha-vết lại có thể bật lên những câu thơ đầy xúc động đến thế.

NGỌC THƯ